3 kartkówka Flashcards
Pasożyt polikseniczny (+ przykłady)
ma 2 lub więcej gatunków żywicielskich - pasożytują na różnych, często odmiennych systematycznie gatunkach
- Toxoplasma gondii
- Echinococcus granulosus
- Trichinella spiralis
- komary
- kleszcze z rodzaju Ixodes
Żywiciel przypadkowy (+ przykłady)
gatunek żywiciela, w którym pasożyt występuje rzadko ze względu na podobieństwo fizjologiczne do żywiciela właściwego, żywiciel przypadkowy może być gospodarzem pasożyta, ale często nie dochodzi do jego pełnego rozwoju lub dłuższej przeżywalności
- człowiek i Fasciola hepatica
- człowiek i tasiemiec psi
Ekstensywność inwazji (prewalencja)
PROCENT zarażonych osobników w danej populacji żywiciela
Drogi zakażenia i postać inwazyjna Taenia solium
tasiemiec uzbrojony
Drogi zakażenia: spożycie surowego, niedogotowanego mięsa najczęściej wieprzowego
postać inwazyjna: larwy zwane wągrami
Drogi zakażenia i postać inwazyjna Trichomonas vaginalis
rzęsistek pochwowy
Drogi zakażenia: głównie kontakty seksualne
Zakażenie na drodze pośredniej: przybory toaletowe, ręczniki, mokre stroje kąpielowe, bielizna osobista, skażone urządzenia sanitarne, skażone narzędzia lekarskie, źle utrzymane baseny, ciepłe wody solankowe
Występują zakażenia okołoporodowe: zwykle noworodki płci żeńskiej
Postać inwazyjna: trofozoit (brak cyst)
Drogi zakażenia i postać inwazyjna Toxoplasma gondii
Drogi zakażenia:
- droga pokarmowa (warzywa, owoce, woda; ręce skażone oocystami lub spożycie surowego, niedogotowanego mięsa skażonego cystami)
- droga przezłożyskowa (tachyzoit, z matki na płód w okresie parazytemii - zarażenie wrodzone)
- droga krwi (tachyzoit, transfuzje krwi i preparatów krwiopochodnych)
- transplantacje narządów
postać inwazyjna: oocysty (dorośli), cysty(dorośli), tachyzoity (dla płodu)
Postacie kryptokokozy:
Cryptococcosis
- opon mózgowo-rdzeniowych
- płuc
- rozsiana
- narządowa (oczna, kości)
Kandydoza pochwy - czynniki sprzyjające
- siedzący tryb życia
- zbytnia higienizacja życia
- powszechne nadmierne stosowanie antybiotyków
- współistnienie innych infekcji
- ryzykowne zachowania seksualne
- masowe kontakty ludzkie
- cukrzyca
- ciąża
- otyłość
- niedożywienie
- leczenie immunosupresyjne
- zaniedbanie higieniczne
Fizyczne mechanizmy chorobotwórczego oddziaływania pasożytów na organizm człowieka:
-
mechaniczne uszkodzenie skóry przez pasożyty zewnętrzne lub dokonujące inwazję przez skórę związane z wkłuwaniem narządów czepnych i gębowych w zewnętrzną powłokę ciała
- komary (wkłucia podczas pobierania krwi)
- uszkodzenia skóry przez inwazyjne larwy
- mechaniczne uszkodzenia tkanek wewnętrznych - w czasie inwazji i penetracji tkanek żywiciela (larwy: Toxora, Ascaris, Strongylodes)
- mechaniczne drażnienie wiązane z bytowaniem osobników dorosłych (glistnica, owsica)
- uciski mechaniczne uszkodzenie otaczających tkanek - związane z dużymi rozmiarami pasożytów (bąblowica, wągrzyca)
- mechaniczne uszkodzenie ścian jelita (dwunastnicy) - związane z obecnością narządów czepnych (giardia, tasiemce) lub cyklem rozwojowym)
- niedrożność jelit - spowodowana zbyt dużą ilościa osobników
- niedrożność dróg żółciowych - j.w.
- niedrożność naczyń chłonnych i krwionośnych
- zaburzenia krążenia płynu komórkowego
Chemiczne mechanizmy chorobotwórczego oddziaływania pasożytów na organizm człowieka:
związane z oddziaływaniem na żywiciela metabolitów pasożytów i związków budujących ich ciało
- wydzielanie inhibitorów enzymów trawiennych gospodarza (zaburzenie procesów trawienia i przyswajania treści pokarmowej)
- wydzielanie związków amonowych (wywoływanie różnych reakcji ze strony przewodu pokarmowego; nudności, wymioty, skurczowe bóle brzucha, zaburzenia pasażu jelitowego, pobudzenie wstecznych ruchów perystaltycznych)
- wywoływanie odczynów zapalnych
- wywoływanie odczynów alergicznych (nadprodukcja IgE)
- wywoływanie odczynów penetracyjnych (pozwalających na wędrówkę w tkankach
- wydzielanie substancji stymulujących procesy nowotworowe
Biotyczne mechanizmy chorobotwórczego oddziaływania pasożytów na organizm człowieka:
- pobudzenie tkanek żywiciela do rozrostu
- działanie teratogenne (T. gondii)
- pozbawienie żywiciela substancji odżywczych - selektywne pozbawianie witamin (witaminoza, niedokrwistości)
- witamina C (liczna nicienie)
- witamina B12 (bruzdogłowiec szeroki, glista ludzka)
- makroelementów (głównie cynku i żelaza)
3 pasożyty bytujące w j. cienkim i ich formy inwazyjne
- Giordia intestinalis - postać iwazyjna: cysta
- Cryptosporidium parvum - oocysta zawierająca sporozoity
- Tasiemiec karłowaty - jaja
- Bruzdogłowiec szeroki - plerocerkoid
Jednostki chorobwe wywoływane zarażeniem grzybami z rodzaju Malassezia
- łupież pstry (pityriasis versicolor)
- zapalenie mieszków włosowych (falliculitis)
- udział w chorobach tj. AZS, SD, łupież, łuszczyca
- zakażenia inwazyjne (fungemie u pacjentów otrzymujących pozajelitowo preparaty jelitowe
Sposoby obrony pasożytów przed reakcją immunologiczną gospodarza
- hamowanie czynności makrofagów (Plasmodium)
- wytwarzanie prostaglandyn, które działają supresyjnie na reakcje zapalne
- wytwarzanie czynników limfotoksycznych bezpośrednio uszkadzających limfocyty i układ chłonny
- wytwarzanie białek wiążacych składniki dopełniacza lub rozkładający je
- synteza białek wiążących składniki dopełniacza lub rozkładający je
- synteza białek chroniących przed cytotoksynymi działaniem cytokin
- “Ucieczka i ukrywanie się” przed układem immunologicznym
- “Przebieranie się” - zdolność upodobniania się do organizmu żywiciela
- zmienność antygenowa - ciągłą spontaniczna zamiana Ag powierzchownych struktury antygenowej
Czynniki sprzyjające grzybicom powierzhcniowym
- ekspozycja na patogen - korzystanie ze wspólnych sanitariatów (sportowcy, akademiki, koszary itp - skażone wykładziny maty, kontakt z zakażonymi skolonizowanymi zwierzętami, ze skażoną glebą, korzystanie ze wspólnych środków higienicznych (np. szczotki do włosów, fryzjer, kosmetyczka - brak dezynfekcji)
- inkubator dla patogenów - nieprzewiewne obuwie (okluzja), nieprzewiewna bielizna, nadmierna potliwość, rzadka zmiana obuwia, napotliwość
- podatność - maceracja naskóra - kąpiel w basenie,pranie, sprzątanie, mikrourazy paznokci, skóry, choroby skóry (łuszczyca)
- starszy wiek - grzybica paznokci związana z wolniejszym tempem wzrostu paznokcia, zmniejszona higiena
- cukrzyca - stopa cukrzycowa, zmniejszona odporność
- otyłość - rozwój grzybicy w fałdach skórnych, mniejsza higiena stóp
Sposoby zakażenia Giardia lamblia + postać inwazyjna
droga pokarmowa - połknięcie cyst z zanieczyszczoną wodą, pożywieniem i przeniesienia ich na brudnych rękach do jamy ustnej
źródło inwazji: chory człowiek, bezobjawowy nosiciel, zoonoza
Sposoby zakażenia Trichinella spiralis + postać inwazyjna
spożywanie surowego i poddanego niewłaściwej obróbce termicznej mięso (pochodzące ze świń domowych, dzików, koni, rzadziej niedźwiedzi i innych gatunków zwierząt)
wysuszone i marynowane mięso zawierające larwy Trichinella
Rodzaje działalności patogennej pasożytów na człowieka:
- fizyczne
- chemiczne (toksyczne)
- biotyczne
Objawy kliniczne Entamoeba histolityca
- bezobjawowe inwazje
- inwazje z objawami klinicznymi: pełzakowica jelitowa (płytkie owrzodzenie ściany jelita grubego) lub głebokie owrzodzenia o charakterystycznym butelkowatym kształcie, pełzakowica pozajelitowa
Objawy: zapalenie jelita, biegunka z domieszką krwi
Trichinella spiralis - objawy kliniczne
włosiń kręty
- W fazie jelitowej: nudności, wymioty, zaburzenia żołądkowo-jelitowe z biegunką, umiarkowana gorączka, możliwy przebieg bezobjawowy
- w fazie pozajelitowej: zapalenie mięśni z towarzyszącym bólem mięśniowym i zesztywnieniem, trudności w oddychaniu i przełykaniu, gorączka, obrzęk powiek i twarzy, wysypka skórna, mogą wystąpić krwawe wybroczyny dospojówkowe i podpaznokciowe
3 pasożyty wyłącznie ludzkie i ich formy inwazyjne
- owsik ludzki (Enterobius vermicularis) - jaja inwazyjne
- glista ludzka (Ascaris lumbricoides) - jaja inwazyjne
- włosogłówka ludzka (Trichocephalus trichiurus) - jaja inwazyjne
Rodzaje kliniczne objawów toxoplazmozy:
- postać nabyta bezobjawowa - 90% wszystkich zakażeń
- postać nabyta węzłowa - szczególnie u młodzieży
- postać nabyta oczna - spotkana u osób dorosłych
- postać wrodzona u noworodków o ciężkim przebigu - z objawami triady Sabina-Ankeriota
- postać wrodzona lekka lub bezobjawowa
- postać mózgowa i uogólniona
Drogi inwazji grzybów:
- wnikanie do organizmu przez otwarte wrota zakażenia
- osłabienie bariery błon śluzowych - leki cytostatyczne
- translokacja drobnoustrojów - czynniki behawioralne (p. pokarmowy -> drogi rodne)
- droga wziewna - wdychanie zarodników, następnie rozsiew dr. łożyska naczyniowego
- kontakt bezpośredni z drobnoustrojem (zarażony człowiek, zwierzę, gleba)
- poprzez urazy - ukłucia, skażone urządzenia medyczne
Dermatofity: z człowieka na człowieka, kontakt ze zwierzętami, kontakt ze skażoną glebą
Grzybica pochwy: przewód pokarmowy, droga seksualna, pochwa - nawrotowa postać
Postacie kliniczne aspergilozy:
- inwazyjna aspergiloza - neutropenia, przeszczepy, zaawansowany AIDS
- przewlekła martwica aspergilozowa - wcześniejsze choroby płuc
- Aspergilloza - wcześniejsze choroby płuc, jamy pogruźlicze
- ABPA - nadmierna odpowiedź limfocytów Th2 - astma
Źródłą zakażenia dermatofitami:
- dermatofity antropofilne - dotyczy głównie ludzi, przenoszone z człowieka na człowieka (T. rubrum)
- dermatofity zoofilne - pierwotne pasożyty skóry zwierząt, zakażenie następuje przez kontakt ze zwierzętami (M. canis)
- Dermatofity geofilne - występują w glebie, zakażenie następuje przez kontakt ze skażoną glebą (np. M. gypseum)
Żywiciel ostateczny
organizm, w którym pasożyt odbywa końcowy etap swojego rozwoju i osiąga dojrzałość płciową lub w którym zachodzi rozmnażanie płciowe
Pasożyt bezwzględny (obligatoryjny)
pasożyty w pełni uzależnione od żywicieli, muszą pozostawać w ciągłym kontakcie z gospodarzem
T. gondii (pasożytuje w kom. nerwowych, mięśniowych, tkanki łącznej człowieka i innych ssaków)
Trichomonas, tasiemce, większość nicieni
Autoinwazja
zarażenie się żywiciela postacuami inwazyjnymi pasożyta, który “aktualnie” pasożytuje w organizmie żywiciela
(u człowieka autoinwazja jest możliwa przypadkami np. Giardia lamblia, Taenia solium)
Mikidy (mykidy) - reakcje typu “id”
- reakcja alergiczna na grzyby będące przyczyną aktualnie występującego zakażenia grzybiczego
- odczyn alergiczny pojawia się w pewnej odległości od ogniska infekcji grzybiczej
- najczęściej dotyczy przewlekłej grzybicy stóp i paznokci wywołanej dermatofitami
- odczyn alergiczny może imitowć grzybicę
- w mikidach nie stwierdza sie grzybów
Charakterystyczne cechy budowy grzybów:
- Mają postać jednokomórkową (drożdżowa),
- formy strzępek z przegrodami (strzępki septowane),
- formy bez strzępek przegród -komórczaki (strzępki cenocytyczne)
- strzępki uorganizowane w owocniki (podstawczaki, workowce)
Mogą być jednojąrdowe, dwujądrowe lub wielojądrowe
Ściana komórkowa zawiera chitynę, glukan, białka.
Błona komórkowa zawiera ergosterol.
Eukariota: wiele chromosomów zlokalizowanych w jądrze otoczonym podwójną bł. komórkową.
DNA pozajądrowe: mitochondrialne DNA, dsRNA
Chorobotwórczość Giardia lamblia:
Wywołuje giardiozą.
Objawy kliniczne:
- inwazja może przebiegać bezobjawowo (może wygasać samoistnie w ciągu kilku tygodni)
- bezkrwawa, wodnista biegunka z domieszką śluzu, ból brzucha, nudności, wzdęcia, osłąbienie, stany podgorączkowe
- może wystąpić zespół przewlekłej biegunku
- inwazja może prowadzić do rozwoju zespołu złego wchłaniania
Drogi zakażenia i formy inwazyjne Cryptosporidium parvum:
Droga pokarmowa: przeniesienie oocyst do jamy ustnej za pomocą rąk lub przez skażony pokarm, wodę; istnieją przypadki transmizji zoonotycznej
postać inwazyjna: oocysta zawierające sporozoity
Postaci zakażenia Aspergillus:
- płuc - alergiczna aspergiloza oskrzelowo-płucna (ABPA); aspergilloza - saprofityczna kolonizacja wcześniej powstałych jam,
- rozsiana
- zatok przynosowych - postać nieinwazyjna (aspergillona); inwazyjna
- skóry (zwykle wtórna do rozsianej)
- paznokci
Chorobotwórczość T. gondii
- postać nabyta bezobjawowe - 90 % wszystkich zakażeń
- postać nabyta węzłowa - szczególnie u młodzieży (powiększenie węzłów szyjnych, karkowych, potylicznych)
- postać nabyta oczna spotykana u osób dorosłych (zapalenie siatkówki, naczyniówki, zaburzenia widzenia, nadmierne łzawienie)
- postać wrodzona u noworodków o ciężkim przebiegu z objawami triady Sabina-Pinkertona
- postać wrodzona lekka lub bezobjawowa ujawniająca się w kilka lub nawet kilkanaście lat po urodzeniu zmianami w oku lub niedorozwojem umysłowym
- postać mózgowa i uogólniona - następstwo reaktywacji przebytego zarażenia, występująca u osób z deficytym odporności np. w AIDS
Wyjaśnij na czym polega zjawisko dimorfizmu na przykładzie Histoplasma.
Dimorfizm jest to zdolność niektórych gatunków grzybów do wzrostu w 2 postaciach w zależności od warunków środowiska:
- jako pleśniaki – MOULDS – wzrost w temp. 25-30 st. (w przypadku H.capsulatum jest to forma bytująca w glebie, niezakaźna)
- jako drożdżaki – YEAST – 35-37 st. (w przypadku H.capsulatum jest to forma zakaźna, do zakażenia dochodzi drogą inhalacji)
Wymień postacie toksoplazmozy.
- Postać nabyta bezobjawowa
- Postać nabyta węzłowa
- Postać nabyta oczna
- Postać wrodzona u noworodków o ciężkim przebiegu
- Postać wrodzona lekka lub bezobjawowa
- Postać mózgowa lub uogólniona
Czynniki sprzyjające powstawaniu grzybicy błon śluzowych
Czynniki endogenne: ekstrema wiekowe (noworodki, osoby starsze), ciąża, zaburzenia endokrynologiczne (cukrzyca), niedobory odporności (HIV/AIDS), choroba refluksowa
Czynniki egzogenne: leki (antybiotyki, chemioterapeutyki, kortykosterydy ogólne i wziewne), ciała obce w jamie ustnej (źle dopasowane protezy), uszkodzenia bariery błony śluzowej (urazy, oparzenia)
Objawy kliniczne zakażenia Zygomycoza
W zależności od rodzaju zygomykozy, występują różne jej objawy. W wypadku kiedy choroba atakuje układ pokarmowy, są to bóle brzucha, biegunka, nudności i wymioty. Jeśli grzybica dotyka płuc, występuje kaszel towarzyszący pluciu krwią oraz trudności w oddychaniu. Zygomykoza występująca w obrębie twarzy objawia się przekrwieniem, bólem, czerwoną barwą skóry, krwotokiem lub wypływem ropy z nosa, wrzodem w kąciku ust czy wypukłością oczu i zaburzeniami widzenia, które mogą skutkować ślepotą. Dodatkowymi objawami, dotyczącymi wszystkich rodzajów choroby, jest gorączka, ból głowy oraz obrzęki tkanek miękkich. Pojawiają się także problemy z krzepliwością krwi, konwulsje, zmiana stanu psychicznego i poczucie zmęczenia, apatii.
Pasożyty których zywicielem jest wyłącznie człowiek i ich formy inwazyjne
- Owsik ludzki (Enterobius vermicularis) – jajo
- Glista ludzka (Ascaris lumbricoides) – jajo
- Włosogłówka ludzka (Trichuris trichiura) – jajo
- Rzęsistek pochwowy (Trichomonas vaginalis) - trofozoit
Objawy zarażenia entameboa hystolica i metody diagnostyki laboratoryjnej
Objawy: zapalenie jelita, biegunka z domieszką krwi
Diagnostyka:
- Stwierdzenie w preparatach z kału trofozoitów zawierających liczne erytrocyty na terenie cytoplazmy (odróżnienie patogennego E. histolytica od nie patogennego E. dispar).
- Wykrywanie swoistych koprantygenów w kale i przeciwciał w surowicy w przypadku amebozy pozajelitowej.
- Diagnostyka molekularna
formy kliniczne kandydozy
- Kandydoza jamy ustnej (OC)
- Kandydoza przełyku
- Kandydoza dróg rodnych (VVC)
- Kandydoza jelit
objawy zarażenia oraz profilaktykę przed glistą ludzką (Ascaris lumbricoides hominis)
Objawy: Bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunki, zaparcia, zaburzenia snu, spadek masy ciała, skórne wysypki alergiczne, zapalenie spojówek, obrzęk powiek, twarzy, ostry nieżyt nosa, stany spastyczne oskrzeli
Profilaktyka: przestrzeganie zasad higieny osobistej, ochrona gleby przed zanieczyszczeniem fekaliami, unikanie nawożenia gleby fekaliami
czynniki ryzyka inwazji dermatofitów
● bezpośredni kontakt z zakażonymi osobami (np. zakażenie od imigrantów z rejonów endemicznych) lub zwierzętami
● przeludnienie
● niska higiena osobista (np. współdzielenie przyborów do pielęgnacji włosów)
