κεφάλαιο 3 Flashcards
υποδιαιρέσεις ΝΣ
- κεντρικό νευρικό σύστημα
- περιφερικό νευρικό σύστημα
νευρώνας
1 νευρικό κύτταρο
νεύρο
δέσμη νευραξόνων στο ΠΝΣ
οδός
δέσμη νευραξόνων στο ΚΝΣ
γάγγλιο
ομάδα κυτταρικών σωμάτων στο ΠΝΣ
πυρήνας
ομάδα κυτταρικών σωμάτων στο ΚΝΣ
με ποιον τρόπο αναπτύσσεται ο εγκέφαλος από μια σωληνοειδή μορφή ;
- το άνω τμήμα του σωλήνα αναπτύσσει 3 διογκώσεις : προσθεγκέφαλος, μεσεγκέφαλος, οπίσθιος εγκέφαλος
=> ο ώριμος προσθεγκέφαλος επικαλύπτει μεγάλο τμήμα του κατώτερου εγκεφάλου - το κάτω τμήμα του σωλήνα αναπτύσσεται στον νωτιαίο μυελό
κύριες δομές προσθεγκεφάλου
- ημισφαίρια=> εξωτερική στιβάδα : φλοιός, επεξεργασία υψηλότερου επιπέδου
- θάλαμος
- υποθάλαμος
εγκεφαλικά ημισφαίρια
- δυασνάλογα μεγάλα σε σχέση με τον υπόλοιπο εγκέφαλο και με αυτά των υπολοίπων θηλαστικών
- σχεδόν κατοπτρικά είδωλα
- συχνά η ίδια περιοχή κάθε ημισφαιρίου έχει ίδιες λειτουργίες, όχι όμως πάντα
- κάθε ημισφαίριο λαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος των αισθητήριων εισόδων του από την αντίθετη πλευρά του κόσμου/του σώματος
διαμήκης σχισμή
εκτείνεται κατά μήκος του εγκεφάλου, χωρίζει τα 2 ημισφαίρια
ελικοειδής
η πτυχωτή όψη του εγκεφάλου λόγω των ακρολοφιών και των αυλακών του
έλικες
οι ακρολοφίες του εγκεφάλου
αύλακα
ο χώρος μεταξύ 2 ελίκων
σχισμή
ο χώρος μεταξύ 2 ελίκων όταν είναι μεγαλύτερος
φλοιός
- η εξωτερική επιφάνεια των ημισφαιρίων
- αποτελείται κυρίως από κυτταρικά σώματα νευρώνων
- έχει γκρίζο χρώμα λόγω των αμυελίνωτων κυτταρικών σωμάτων => ΦΑΙΑ ΟΥΣΙΑ
- πάχος : 1,5-4 χλστ
- αύξηση του όγκου μέσω συνελίξεων => τριπλασιασμός της επιφάνειας
λευκή ουσία
ο κεντρικός πυρήνας κάθε έλικας στον οποίο εκβάλλουν οι οι νευράξονες
- η περιοχή φαίνεται λευκή λόγω της μυελίνωσης των νευραξόνων
γιατί αποτελούν οι πτυχώσεις πλεονέκτημα για τον εγκέφαλο ;
- εξοικονόμηση χώρου
- οι νευράξονες έχουν ευκολότερη πρόσβαση
στα κυτταρικά σώματα - οι λευκές ουσίες της κάθε έλικας συνδέονται μεταξύ τους δημιουργώντας ζώνες νευραξόνων που λειτουργούν ως οδοί επικοινωνίας , εντός και εκτός του κάθε ημισφαιρίου
με ποιους 2 τρόπους η οργάνωση του εγκεφάλου τον βοηθά να είναι αποτελεσματικότερος ;
- διάταξη του φλοιού σε (6) ΣΤΙΒΑΔΕΣ
=> ποικιλλία ως προς την όψη και τη λειτουργία (πχ. συνειρμικές, αισθητηριακές) - οργάνωση των κυττάρων του φλοιού σε ΣΤΗΛΕΣ που διατρέχουν κατακόρυφα τον φλοιό
=> κάθετη ενοποίηση των οριζόντιων στιβάδων
=> παρόμοιες λειτουργίες ομαδοποιούνται σε στενά συνδεδεμένες στήλες
χαρακτηριστικά εξελιγμένου εγκεφάλου
- ελικοειδής όψη
- ημισφαίρια μεγαλύτερα αναλογικά από τα κατώτερα μέρη του εγκεφάλου
μετωπιαίος λοβός
- μπροστά από την κεντρική αύλακα, πάνω από την πλάγια σχισμή
- περιλαμβάνει ορισμένες από τις υψηλότερες ανθρώπινες δυνατότητες
- προκεντρική έλικα, περιοχή Broca, προμετωπιαίος φλοιός
πρωτοταγής κινητικός φλοιός
- προκεντρική έλικα κατά μήκος της κεντρικής αύλακας => εκούσια κίνηση
- χαρτογράφηση του “ανθρωπαρίου” πάνω στην κινητική περιοχή κάθε ημισφαιρίου => μέρη σώματος που εκτελούν ακριβείς κινήσεις καταλαμβάνουν μεγαλύτερο μέρος φλοιού
- συνεργασία με δευτεροταγείς κινητικές περιοχές και υποφλοιώδεις δομές (πχ. βασικά γάγγλια)
περιοχή Broca
- μπροστά από την κινητική περιοχή, κατά μήκος της πλάγιας σχισμής
- έλεγχος παραγωγής λόγου
- κινήσεις που σχετίζονται με τη γλώσσα και τη γραμματική δομή
- βλάβη : προβληματα ομιλίας, ανάγνωσης,, γραφής
- η γλωσσική δραστηριότητα ελέγχεται συνήθως από το αριστερό ημισφαίριο
προμετωπιαίος φλοιός
- πρόσθιο τμήμα μετωπιαίων λοβών, μεγαλύτερη περιοχή εγκεφάλου, 29% του συνολικού φλοιού
- σχεδιασμός, οργάνωση, λήψη αποφάσεων, προσαρμογή συμπεριφοράς σε επιβράβευση/τιμωρία, έλεγχος παρορμήσεων
- συσχέτιση σχιζοφρένειας και κατάθλιψης με δυσλειτουργίες προμετωπιαίου φλοιού
- βλάβη : αυτοκαταστροφικές επιλογές, δεν μαθαίνουν από επιβράβευση και τιμωρία, αδυναμία ελέγχου παρορμήσεων, περιορισμένη συμπεριφορική ευελιξία
- λοβοτομές => δυσμενής αντιμετώπιση ψυχοχειρουργικής σήμερα
βρεγματικός λοβός
- πάνω από την πλάγια σχισμή, μεταξύ της κεντρικής αύλακας και του ινιακού λοβού
- οπισθιοκεντρική έλικα , συνειρμικές περιοχές
πρωτοταγής σωματαισθητικός φλοιός
- οπισθιοκεντρική έλικα
- επεξεργασία αισθήσεων δέρματος, αισθήσεων σχετικά με τη θέση και την κίνηση του σώματος
- εξυπηρετεί κυρίως την αντίθετη πλευρά του σώματος
- οργάνωση σωματαισθητικού φλοιού σε ανθρωπάριο
- αισθητηριακές περιοχές = προβλητικές περιοχές (πχ. σωματαισθητική προβλητική περιοχή)
συνειρμικές περιοχές (στους βρεγματικούς)
- επεξεργασία πέρα από εκείνη των πρωτοταγών περιοχών
- πρόσληψη δεδομένων από σωματικές αισθήσεις και όραση => αναγνώριση αντικειμένων δια της αφής, προσδιορισμός θέσης άκρων , εντοπισμός θέσης αντικειμένων στον χώρο
παραμέληση
- διαταραχή από βλάβη στον οπίσθιο βρεγματικό λοβό
- το άτομο αγνοεί αντικείμενα/ανθρώπους/δράσεις στην αντίθετη της βλάβης πλευρά
(πχ. δεν μπορεί να ξυρίσει τη μια πλευρά του προσώπου) - εμφανίζεται συχνότερα με βλάβη στον δεξιό βρεγματικό λοβό
=> εγκεφαλικό επεισόδιο , παράλυση σε ένα χέρι / πόδι : το άτομο αρνείται το πρόβλημα ή ισχυρίζεται ότι το μέλος ανήκει σε άλλο άτομο
κροταφικοί λοβοί
- διαχωρίζονται από τους κροταφικούς και τους μετωπιαίους μέσω της πλάγιας σχισμής
- ακουστική προβλητική περιοχή, οπτικές & ακουστικές συνειρμικές , μια επιπλέον γλωσσική περιοχή
ακουστικός φλοιός
- άνω κροταφική έλικα, “κρυμμένος” στην πλάγια σχισμή
- λήψη ηχητικών πληροφοριών από τα αυτιά
περιοχή Wernicke
- συνειρμική περιοχή
- ερμηνεία γλωσσικών δεδομένων που φτάνουν από τις κοντινές ακουστικές και οπτικές περιοχές
- παραγωγή προφορικού λόγου μέσω της Broca
- παραγωγή γραπτού λόγου μέσω του κινητικού φλοιού
- κατά κανόνα στο αριστερό ημισφαίριο
=> βλάβη: πρόβλημα κατανόησης ομιλίας και γραπτού λόγου , ικανότητα ομιλίας χωρίς, όμως, νόημα
κάτω κροταφικός φλοιός
- αναγνώριση αντικειμένων
=> βλάβη : μπορούν να περιγράψουν οικεία αντικείμενα, δεν μπορούν να τα αναγνωρίσουν μέσω της όρασης (τα αναγνωρίζουν μέσω αφής), δεν αναγνωρίζουν οπτικά τους συγγενείς, τους αναγνωρίζουν μέσω της αφής