κεφάλαιο 1 Flashcards

1
Q

συμπεριφορική νευροεπιστήμη

A

κλάδος της ψυχολογίας που μελετά τις σχέσεις μεταξύ της συμπεριφοράς και του εγκεφάλου

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

βασικά ζητήματα στην κατανόηση των βιολογικών βάσεων της συμπεριφοράς

A
  1. το πρόβλημα νου- εγκεφάλου
  2. το πρόβλημα φύσης- γαλουχίας
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

το πρόβλημα νου-εγκεφάλου

A

ερωτήματα σχετικά με το τι είναι ο νους και ποια είναι η σχέση του με τον εγκέφαλο

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

μονισμός

A

-η ιδέα ότι ο νους και ο εγκέφαλος αποτελούνται από την ίδια ουσία
- σύμφωνα με αυτή τη θέση, ο νους είναι το σύνολο των διεργασιών του εγκεφάλου
- διακρίνεται σε ιδεαλιστικό και υλιστικό μονισμό

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

ιδεαλιστικός μονισμός

A

τα πάντα είναι μέρος του άυλου νου

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

δυισμός

A
  • η πεποίθηση ότι ο νους είναι ξεχωριστός από τον εγκέφαλο
  • το σώμα είναι υλικό και ο νους άυλος
  • ο νους επηρεάζει τη συμπεριφορά μέσω της αλληλεπίδρασης με τον εγκέφαλο
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

αρχαίοι φιλόσοφοι και πρόβλημα νου-εγκεφάλου

A
  • Δημόκριτος : τα πάντα στον κόσμο αποτελούνται από άτομα, δηλαδή από ύλη
  • Πλάτων : υπέρμαχος του δυισμού
  • Αριστοτέλης : υπέρμαχος του μονισμού (η ψυχή και το σώμα είναι ένα)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

υλιστικός μονισμός

A

τόσο το σώμα όσο και ο νους προέρχονται από την ύλη

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

μοντέλο

A

προτεινόμενος μηχανισμός για τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί κάτι

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Καρτέσιος : υδραυλικό μοντέλο εγκεφάλου

A
  • τα νεύρα είναι κοίλοι σωλήνες που μεταφέρουν “ζωικά πνεύματα”
  • τα νεύρα ρέουν από τον εγκέφαλο, προκαλούν τη διόγκωση των μυών και παράγουν κίνηση
  • η ροή των ζωικών πνευμάτων μέσα από “πόρους” του εγκεφάλου προκαλεί τις μνήμες, τις αισθήσεις και τις υπόλοιπες νοητικές λειτουργίες
  • τα ζωικά πνεύματα διοχετέυονται στον εγκέφαλο από την επίφυση
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

επίφυση

A
  • η “έδρα της ψυχής” σύμφωνα με τον Καρτέσιο , όπου ο νους αλληλεπιδρά με το σώμα
  • διοχετεύει στον εγκέφαλο τα “ζωικά πνεύματα” λόγω της θέσης της, κάτω από τα 2 ημισφαίρια
  • λόγω του εύκαμπτου μίσχου της κάμπτεται εύκολα και κατευθύνοντας τα ζωικά πνεύματα σε περιοχές του εγκεφάλου
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Helmholtz και ηλεκτρικός εγκέφαλος

A

απέδειξε ότι η ταχύτητα αγωγής των νεύρων είναι σημαντικά μεγαλύτερη από εκείνη του ηλεκτρισμού και επομένως, ότι αυτά δεν λειτουργούν σαν καλώδια που άγουν ηλεκτρικό ρεύμα

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

θεωρία εντοπισμού λειτουργιών

A

συγκεκριμένα μέρη του εγκεφάλου εκτελούν συγκεκριμένες λειτουργίες
βλ. ασθενής Phineas Cage , περιοχή Broca

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

φρενολογία

A
  • ακραία και αμφιλεγόμενη θέση εντοπισμού που διατύπωσε ο Franz Gall
  • 35 κατηγορίες συναισθήματος και νοημοσύνης αντιστοιχούν σε ξεχωριστές περιοχές του εγκεφάλου
  • “επιβεβαίωση” μέσω ψηλαφισμού κρανίου και σύνδεσης προεξοχών με συμπεριφορικά χαρακτηριστικά (Gall + Spurzheim)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

θεωρία ισοδυναμίας εγκεφαλικού φλοιού

A
  • ακραία θέση αντίθετη ως προς τη φρενολογία που διατύπωσε ο Karl Lashley
  • ο εγκέφαλος λειτουργεί ως ένα αδιαφοροποίητο σύνολο
  • το μέγεθος απώλειας λειτουργίας σε περίπτωση τραυματισμού καθορίζεται από την έκταση και όχι τη θέση της βλάβης
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

σύγχρονη αντίληψη σχετικά με τον εντοπισμό

A
  • οι λειτουργίες είναι τόσο κατανεμημένες, όσο και εντοπισμένες
  • η συμπεριφορά προκύπτει από την αλληλεπίδραση ευρέως κατανεμημένων περιοχών του εγκεφάλου
  • οι εντοπιστές ενίσχυσαν τη θέση του μονισμού
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

πρόβλημα φύσης έναντι γαλουχίας

A

πόσο σημαντική είναι η κληρονομικότητα σε σχέση με τις περιβαλλοντικές επιρροές στη διαμόρφωση της συμπεριφοράς ;

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

γονίδιο

A
  • βιολογική μονάδα που κατευθύνει τις κυτταρικές διεργασίες και διαβιβάζει κληρονομικά χαρακτηριστικά
  • παρέχει τις πληροφορίες για την παρασκευή πρωτεινών
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

χρωμοσώματα

A

βρίσκονται στον πυρήνα του κάθε κυττάρου και περιέχουν τα γονίδια

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

μιτοχόνδρια

A

γονίδια που εντοπίζονται σε δομές εκτός του κυτταρικού πυρήνα

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

σωματικό κύτταρο

A

αποτελείται από 46 χρωμοσώματα, διατεταγμένα σε 23 ζεύγη

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

φυλετικά κύτταρα

A
  • σπερματοζωάρια και ωάρια
  • αποτελούνται από 23 χρωμοσώματα
23
Q

ζυγώτης

A

γονιμοποιημένο ωάριο που υφίσταται ταχεία κυτταρική διαίρεση και ανάπτυξη καθώς εξελίσσεται σε λειτουργικό οργανισμό

24
Q

κύημα

A

έτσι καλείται το γονιμοποιημένο ωάριο τις πρώτες 8 εβδομάδες

25
Q

έμβρυο

A

το γονιμοποιημένο ωάριο μετά την 8η εβδομάδα της κύησης μέχρι και τη γέννα

26
Q

δεοξυριβονουκλεϊκό οξύ (DNA)

A

δίκλωνη αλυσίδα χημικών μορίων που αποτελείται από ζεύγη νουκλεοτιδίων

27
Q

νουκλεοτίδια

A
  • αδενίνη, γουανίνη, θυμίνη, κυτοσίνη
  • η σειρά εμφάνισης των νουκλεοτιδίων στην αλυσίδα διαμορφώνει τον κώδικα που μεταφέρει όλες τις γενετικές πληροφορίες μας
28
Q

ένζυμα

A

πρωτεϊνες που δρουν ως καταλύτες, τροποποιώντας τις χημικές αντιδράσεις στο σώμα

29
Q

αλληλόμορφα/αλλήλια

A

διαφορετικές εκδοχές του ίδιου γονιδίου
οι επιδράσεις τους μπορεί να συνδυαστούν για να παραγάγουν ένα αποτέλεσμα ή μπορεί να κυριαρχήσει το ένα από τα δύο

30
Q

κυρίαρχο αλληλόμορφο

A

γονίδιο που ασκεί τη δράση του ανεξάρτητα από το άλλο γονίδιο με το οποίο ζευγαρώνει στο χρωμόσωμα

31
Q

υπολειπόμενο γονίδιο

A

γονίδιο που ασκεί επιρροή μόνο όταν ζευγαρώνει με το ίδιο αλληλόμορφο στο χρωμόσωμα

32
Q

ετεροζυγώτης

A

άτομο που έχει δύο διαφορετικά αλληλόμορφα γονίδια για ένα χαρακτηριστικό

33
Q

ομοζυγώτης

A

άτομο που έχει δύο ταυτόσημα αλληλόμορφα για ένα χαρακτηριστικό

34
Q

πώς οι συνδυασμοί αλληλόμορφων επηρεάζουν τον φαινότυπο και τον γονότυπο (πχ. στις ομάδες αίματος);

A

άτομα με ίδιο φαινότυπο (πχ. ομάδα αίματος) μπορεί να έχουν διαφορετικό γονότυπο (πχ. συνδυασμοί αλληλόμορφων)

35
Q

φυλοσύνδετο

A

χαρακτηριστικό που παράγεται από αλληλόμορφο που βρίσκεται στο χρωμόσωμα Χ

36
Q

πώς συμβάλλει ο γονιδιακός χάρτης στον εντοπισμό γονιδίων υπεύθυνων για μια συγκεκριμένη διαταραχή ;

A
  • ο γονιδιακός χάρτης δεν δίνει στοιχεία για το τι κάνουν τα γονίδια, αλλά διευκολύνει τον εντοπισμό εκείνων που είναι υπεύθυνα για μια διαταραχή ή συμπεριφορά
  • πχ στην αναζήτηση του υπεύθυνου για τη νόσο Huntington γονιδίου διαπιστώθηκε ότι οι περισσότεροι φορείς μοιράζονταν δύο προηγουμένως ταυτοποιημένα γονίδια στο χρωμόσωμα 4
  • > το γονίδιο Huntington βρισκόταν στο χρωμόσωμα 4 , κοντά σε αυτά τα γονίδια-δείκτες
  • ο γονιδιακός χάρτης μειώνει τον χρόνο που χρειάζεται για την ταυτοποίηση των γονιδίων
36
Q

τι γνωρίζουμε σχετικά με τη λειτουργία του ανθρώπινου γονιδιώματος ;

A
  • μόνο το 3% του DNA κωδικοποιεί πρωτείνες
  • μικρό τμήμα του DNA που δεν κωδικοποιεί πρωτείνες είναι μη λειτουργικό
  • το 80% του, ωστόσο, είναι βιοχημικά ενεργό και ελέγχει την έκφραση άλλων γονιδίων, δηλαδή τη μετάφραση των κωδικοποιημένων πληροφοριών τους σε παραγωγή πρωτεινών
36
Q

τι αποδεικνύουν τα πειράματα με HACNSI ;

A
  • όταν αυτό το τμήμα μη κωδικοποιημένου DNA (μοναδικό στον άνθρωπο) χορηγηθεί σε κύημα ποντικού ενεργοποιεί γονίδια στο αντιβράγχιο και τον αντίχειρα
  • το DNA από την αντίχτοιχη περιοχή χιμπατζήδων και πιθήκων δεν έχει αυτή την επίδραση
  • επομένως τα γονίδια που ενεργοποιούνται από το HACNSI οδήγησαν στη σημαντική εξελικτικά επιδεξιότητα του ανθρώπινου αντίχειρα
37
Q

φυσική επιλογή

A

τα άτομα με προσαρμοστικότερες δυνατότητες στα γονίδιά τους έχουν περισσότερες πιθανότητες να επιβιώσουν και να μεταβιβάσουν τα γονίδιά τους σε περισσότερους απογόνους

38
Q

διαμόρφωση φυλοσύνδετου

A

στην περίπτωση των γονιδίων που δεν έχουν αντίστοιχο αλληλόμορφο στο Χ, μόνο ένα υπολειπόμενο γονίδιο αρκεί για να παραγάγει μια επίδραση, καθώς δεν υπάρχει το αντίστοιχο κυρίαρχο γονίδιο

38
Q

πώς επηρεάζουν τα γονίδια την εμφάνιση συμπεριφορικών γνωρισμάτων ;

A
  • τα γονίδια δεν καθορίζουν άμεσα την εμφάνιση των συγκεκριμένων γνωρισμάτων
  • επηρεάζουν τα γνωρισματα μέσω της παραγωγής πρωτεινών
  • οι πρωτείνες επηρεάζουν την ανάπτυξη των δομών του εγκεφάλου, την παραγωγή νευροδιαβιβαστών και των αντίστοιχων υποδοχέων , τη λειτουργία του ενδοκρινικού σύστήματος
38
Q

μονογονιδιακά (;) χαρακτηριστικά

A

χαρακτηριστικά που προκύπτουν από ένα μόνο ζεύγος γονιδίων
πχ. ομάδα αίματος, νόσος Huntington

39
Q

πολυγονιδιακά χαρακτηριστικά

A

χαρακτηριστικά που καθορίζονται από πολλά γονίδια
πχ. ύψος, νοημοσύνη, ψυχολογικές διαταραχές

39
Q

ποια είναι η βασική αρχή για την ταυτοποίηση των γονιδίων που σχετίζονται με μια συμπεριφορά ;

A

κατά πόσο άτομα που μοιράζονται ένα συγκεκριμένο χαρακτηριστικό μοιράζονται επίσης ένα συγκεκριμένο γονίδιο

39
Q

γονιδίωμα

A

όλα τα γονίδια που εντοπίζονται στα χρωμοσώματά μας

40
Q

συμπεριφορικά γνωρίσματα στη σφαίρα της γενετικής

A

νοημοσύνη, συμπεριφορικές διαταραχές-πχ. εθισμός, αλκοολισμός, σχιζοφρένεια, διαταραχές διάθεσης, αγχώδης διαταραχή- , χαρακτηριστικά προσωπικότητας, σεξουαλικός προσανατολισμός

41
Q

Πρόγραμμα Χαρτογράφησης Ανθρώπινου Γονιδιώματος

A

-πρόγραμμα με στόχο την καταγραφή όλων των γονιδίων στα ανθρώπινα χρωμοσώματα και τον καθορισμό των κωδίκων των γονιδίων, δλδ της σειράς των βάσεων σε κάθε γονίδιο
- πέτυχε την καταγραφή της αλληλουχίας ολόκληρου του ανθρώπινου γονιδιώματος

42
Q

πώς η πάροδος του χρόνου και οι περιστάσεις επηρεάζουν τις επιδράσεις των γονιδίων;

A
  1. σε διαφορετικές χρονικές στιγμές τα γονίδια:
    - ενεργοποιούνται/απενεργοποιούνται
    - η δραστηριότητά τους αυξάνεται/μειώνεται
    έτσι ώστε:
    - να παράγουν περισσότερες/λιγότερες πρωτείνες
    - να παράγουν διαφορετικές πρωτείνες
  2. ορισμένα γονίδια μεταβάλλουν τη λειτουργία τους σε μεταγενέστερα στάδια της ζωής ->πχ. κοινές αλλαγές κατά τη γήρανση, νόσος Alzheimer
  3. η εμπειρία μεταβάλλει τη λειτουργία ορισμένων γονιδίων -> πχ. αλλαγές στον εγκέφαλο λόγω μάθησης
43
Q

πώς εξηγείται η διαφοροποίηση του ανθρώπου από τον χιμπατζή, παρά τη γενετική ομοιότητα ;

A
  • 95-98% των αλληλουχιών του DNA είναι πανομοιότυπες
  • η διαφοροποίηση έγκειται στα γονίδια που εκφράζονται , δηλ. που παράγουν πρωτείνες στον εγκέφαλο
44
Q

κληρονομησιμότητα

A

το ποσοστό μεταβολής ενός χαρακτηριστικού που μπορεί να αποδοθεί σε γενετικούς παράγοντες
- κληρονομούμε την προδιάθεση, όχι το πεπρωμένο
- η επίδραση των γονιδίων είναι μόνο μερική

45
Q

με ποιον τρόπο μετράμε την κληρονομησιμότητα;

A

μελέτες διδύμων : σύγκριση της συχνότητας με την οποία οι μονοζυγωτικοί και οι διζυγωτικοί δίδυμοι μοιράζονται ένα χαρακτηριστικό

46
Q

πορίσματα από μελέτες διδύμων

A
  • το 50% των διαφορών νοημοσύνης στον πληθυσμό οφείλονται στην κληρονομικότητα
  • η κληρονομισημότητα για τη σχιζοφρένεια εκτιμάται σε ποσοστό 60-90%
  • εκτιμάται σε 40-50% για χαρακτηριστικά προσωπικότητας και επαγγελματικά ενδιαφέροντα
  • η γενετική επιρροή στα συμπεριφορικά χαρακτηριστικά είναι ισχυρότερη απ’ότι στις ιατρικές διαταραχές
47
Q

ευαλωτότητα

A

τα γονίδια συμβάλλουν στην εκδήλωση προδιάθεσης για μια διαταραχή, η οποία μπορεί να υπερβεί ή όχι το όριο που απαιτείται για την εμφάνισή της
η υπέρβαση του ορίου εξαρτάται από τον συνδυασμό περιβαλλοντικών προκλήσεων και κληρονομικής επιδεκτικότητας