2.3 - metelau ac echdynnu metelau Flashcards
mwyn
darn o garreg sy’n cynnwys metel
haematit
- ei prif gyfansoddyn yw haearn ocsid (Fe2O3)
- haearn yn cael ei echdynnu
bocsit
- ei prif gyfansoddyn yw alwminiwm ocsid (Al2O3)
- alwminiwm yn cael ei echdynnu
malachit
- ei prif gyfansoddyn yw copr carbon hydrocsid (Cu2CO3(OH)2)
- copr yn cael ei echdynnu
adweithedd cymharol metelau
metelau mwyaf adweithiol yn dadleoli metelau llai adweithiol o’i gyfansoddyn
e.e. sodiwm + copr sylffad → sodiwm sylffad + copr
ocsido
- ychwanegu ocsigen
- colli electronau
rhydwytho
- tynnu ocsigen
- ennill electronau
4 deynydd craidd o echdynnu haearn
- aer (ocsigen)
- haematit (haearn ocsid)
- golosg (carbon)
- calchfaen
swyddogaeth aer poeth yn y ffwrnais chwyth (1)
aer poeth (ocsigen) yn adweithio â’r golosg (carbon) i gynhyrchu carbon monocsid ac egni gwres i wresogi’r ffwrnais 2C(s) + O2(n) → 2CO(n)
rhydwythiad haearn (III) ocsid (2)
haearn(III) ocsid + carbon monocsid → haearn + carbon deuocsid
Fe2O3(s) + 3CO(s) → 2Fe(h) + 3CO2(n)
swyddogaeth calchfaen yn y ffwrnais chwyth (3)
calsiwm carbonad yn y calchfaenyn dadelfennu yn thermol i ffurfiocalsiwmocsid
calsiwm carbonad → calsiwm ocsid + carbon deuocsid
CaCO3(s) → CaO(s) + CO2(n)
silica / slag yn y ffwrnais chwyth (4)
calsiwm ocsid yna’n adweithio ag amhureddau silica (tywod) yn yr haematit, i gynhyrchu slag → sefcalsiwm silicad. Mae hwn yn cael ei wahanu oddi wrth yr haearn
calsiwm ocsid + silica → calsiwm silicad
CaO(s) + SiO2(s) → CaSiO3(h)
haearn tawdd yn y ffwrnais chwyth (5)
haearn tawdd yna yn llifo i waelod y ffwrnais ac yn cael ei hechdynnu trwy’r allanfa
electrolysis
defnyddio trydan i ddadelfennu electrolytau i ffurfio elfennau
anod
- electrod positif
- atynnu ïonau negatif
- ocsido ïonau negatif