2.3 - metelau ac echdynnu metelau Flashcards

1
Q

mwyn

A

darn o garreg sy’n cynnwys metel

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

haematit

A
  • ei prif gyfansoddyn yw haearn ocsid (Fe2O3)

- haearn yn cael ei echdynnu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

bocsit

A
  • ei prif gyfansoddyn yw alwminiwm ocsid (Al2O3)

- alwminiwm yn cael ei echdynnu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

malachit

A
  • ei prif gyfansoddyn yw copr carbon hydrocsid (Cu2CO3(OH)2)

- copr yn cael ei echdynnu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

adweithedd cymharol metelau

A

metelau mwyaf adweithiol yn dadleoli metelau llai adweithiol o’i gyfansoddyn
e.e. sodiwm + copr sylffad → sodiwm sylffad + copr

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

ocsido

A
  • ychwanegu ocsigen

- colli electronau

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

rhydwytho

A
  • tynnu ocsigen

- ennill electronau

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

4 deynydd craidd o echdynnu haearn

A
  • aer (ocsigen)
  • haematit (haearn ocsid)
  • golosg (carbon)
  • calchfaen
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

swyddogaeth aer poeth yn y ffwrnais chwyth (1)

A
aer poeth (ocsigen) yn adweithio â’r golosg (carbon) i gynhyrchu carbon monocsid ac egni gwres i wresogi’r ffwrnais
2C(s) + O2(n) → 2CO(n)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

rhydwythiad haearn (III) ocsid (2)

A

haearn(III) ocsid + carbon monocsid → haearn + carbon deuocsid
Fe2O3(s) + 3CO(s) → 2Fe(h) + 3CO2(n)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

swyddogaeth calchfaen yn y ffwrnais chwyth (3)

A

calsiwm carbonad yn y calchfaenyn dadelfennu yn thermol i ffurfiocalsiwmocsid
calsiwm carbonad → calsiwm ocsid + carbon deuocsid
CaCO3(s) → CaO(s) + CO2(n)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

silica / slag yn y ffwrnais chwyth (4)

A

calsiwm ocsid yna’n adweithio ag amhureddau silica (tywod) yn yr haematit, i gynhyrchu slag → sefcalsiwm silicad. Mae hwn yn cael ei wahanu oddi wrth yr haearn
calsiwm ocsid + silica → calsiwm silicad
CaO(s) + SiO2(s) → CaSiO3(h)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

haearn tawdd yn y ffwrnais chwyth (5)

A

haearn tawdd yna yn llifo i waelod y ffwrnais ac yn cael ei hechdynnu trwy’r allanfa

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

electrolysis

A

defnyddio trydan i ddadelfennu electrolytau i ffurfio elfennau

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

anod

A
  • electrod positif
  • atynnu ïonau negatif
  • ocsido ïonau negatif
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

catod

A
  • electrod negatif
  • atynnu ïonau positif
  • rhydwytho ïonau positif
17
Q

electrolysis halwynau dyfrllyd

A
  • dwr yn rhyddhau ïonau hydrogen H+ a hydrocsid OH-
    ar y catod:
  • bydd hydrogen yn cael ei gynhyrchu os yw’r metel yn fwy adweithiol na hydrogen → felly y metel yn adweithio hefo’r dwr
    ar yr anod:
  • os yw’r ïon negatif o’r cyfansoddyn ïonig yn syml (e.e. Cl- neu Br-), mae’r elfen honno’n cael ei chynhyrchu
18
Q

echdynnu alwminiwm trwy electrolysis

A
  • ïonaualwminiwm yn derbynelectronauar y catod ac yn cael eurhydwythoi ffurfio atomau alwminiwm
  • alwminiwm tawdd yn suddo i waelod y gell, lle mae’n cael ei dynnu allan
  • ïonau ocsid yn colli electronau ar yr anod ac yn cael eu hocsidio i ffurfio nwy ocsigen
  • ocsigen hwn yn adweithio â charbon yr anod, gan ffurfio carbon deuocsid
19
Q

pam oes angen adnewyddu electrodau positif yn aml (echdynnu alwminiwm trwy electrolysis)

A

gan fod y carbon deuocsid yn cael ei ffurfio ar yr anod, ac felly mae’n nhw’n llosgi i ffwrdd yn raddol

20
Q

electrolysis dwr

A
  • electroleiddiodŵr yn hollti’r moleciwlau dŵr (H2O) i fod yn foleciwlau hydrogen (H2) ac ocsigen (O2)
  • ar y catod mae ionau H+ yn cael eu rhydwytho
  • ar yr anod mae ionau OH- yn cael eu rhydwytho
21
Q

electroplatio

A

rhoi haen denau o fetel (fel arfer un drud) ar ben fetel arall (fel arfer un rhad)

22
Q

electroplatio gwrthrychau

A
  • y catodyw’r gwrthrych i’w electroplatio
  • yranod yw’r metel sydd am orchuddio’r gwrthrych
  • yrelectrolytyn hydoddiant o’r metel gorchudd
23
Q

metelau trosiannol

A

elfennau yng nghanol y tabl cyfnodol, heb grwp

24
Q

priodweddau metelau trosiannol

A
  • dargludydd trydan
  • hydrin (gallu cael ei siapio)
  • dargludydd gwres
  • ymdoddbwynt + berwbwynt uchel
  • cyfansoddyn lliwgar
  • hydwyth (gwifrau)
  • dwys (trwm)
  • catalyddion dda
25
Q

adnabod haearn (II) a haearn (III)

A
  • haearn (II) → gwaddod gwyrdd golau

- haearn (III) → gwaddod brown

26
Q

defnyddiau haearn

A
  • aloi
  • pontydd
  • cyllell a ffyrc
  • ceir
  • traciau tren
  • magnetau
27
Q

priodweddau haearn

A
  • gallu cael ei fagneteiddio
  • dargludydd gwres + trydan
  • hydwyth + hydrin
  • dur carbon uchel; galed, cryf, brau
28
Q

adnabod copr (II)

A

gwaddod glas

29
Q

defnyddiau copr

A
  • gwifrau
  • pibau
  • gemwaith
  • potiau coginio / sosbenni
30
Q

priodweddau copr

A
  • dargludydd gwres + trydan
  • hydrin + hydwyth
  • gloyw
  • lliw ddeiniadol
31
Q

defnyddiau alwminiwm

A
  • gemwaith
  • awyrennau
  • rocedi
  • peilonnau trydan
  • ffoil
  • caniau / tuniau
32
Q

priodweddau alwminiwm

A
  • cryf
  • dwysedd isel
  • dargludydd gwres + trydan
  • gwrthgyrydol
33
Q

defnyddiau titaniwm

A
  • platiau meddygol → amnewidiad cymalau
  • gemwaith
  • awyrennau
  • cyfarpar chwaraeon
34
Q

priodweddau titaniwm

A
  • caled
  • cryf
  • dwysedd isel
  • ymdoddbwynt uchel
  • gwrthgyrydol