1.2.2 Veranderingsprocessen

Question 1

Van welke 3 verbonden veranderingsprocessen kunnen we in onze Europese maatschappij en cultuur spreken?

Answer 1

Secularisering
Pluralisering
Individualisering

Question 2

Hoe kunnen de veranderingsprocessen ons helpen?

Answer 2

Verklaren manier waarop mensen omgaan met levensbeschouwelijke vragen en antwoorden
Geven verheldering in eigen levensbeschouwelijke positie
Helpen maatschappelijke kwesties beter te analyseren en interpreteren > meer genuanceerd standpunt innemen ten opzichte van de maatschappelijke uitdagingen van onze tijd

Question 3

Welke 2 soorten secularisering zijn er?

Answer 3

Secularisering als verwereldlijking

Secularisering als functionele differentatie, privatisering, economisering

Question 4

Wat is verwereldlijking?

Answer 4

Het proces waarbij men zich in toenemende mate op deze wereld en deze geschiedenis richt

Question 5

Welk dualistisch wereldbeeld hadden we voor de secularisering?

Answer 5

DEZE WERELD: 
- Materiaal, zichtbaar, tastbaar 
- Zintuiglijk 
- Kwestie van verstand 
- Aards
- Lichaam 
- Eindig 
- Natuurlijk/fysisch 
DE ANDERE WERELD
- Spiritueel, onzichtbaar, ongrijpbaar
- Overstijgt de zintuigen 
- Hemels
- Ziel 
- Eeuwig 
- Bovennatuurlijk/ metafysisch

Question 6

Wat was het nut van de bovennatuurlijke wereld?

Answer 6

Verklaren van vragen, wonders, rampen

> meer ruimte voor zingeving dan wetenschappelijke uitleg

Question 7

Hoe zie je het vroegere dualistisch wereldbeeld nu nog?

Answer 7

In religieuze tradities als een kruisje dragen.
Beschermt ons tegen wispelturigheden van het lot. Drukt op een symbolische manier uit dat ze geloven onder God’s hoede te zijn.

Question 8

Wat is secularisering?

Answer 8

Proces waardoor de voornaamste sectoren van het maatschappelijke leven
onttrokken worden aan de invloedsfeer van kerk en godsdienst.
Daarbij probeer de mondig geworden mens zijn wereld en zichzelf te verstaan,
niet door nog langer een beroep te doen op mythische, religieuze of metafysische verklaringen
maar via een onderzoek van de eigen wetmatigheden van deze wereld
en door een analyse van zijn eigen bestaan.
Concreet gebeurt dit via de natuur- en wenswetenschappen

Question 9

Wat wordt bedoelt met de voornaamste sectoren van het maatschappelijke leven?

Answer 9

Economie, politiek, wetenschap, recht, cultuur, …

Question 10

Wat zijn de oorzaken van secularisering?

Answer 10

Ontstaan van moderne wetenschap

Rationalisering van cultuur (ook wel onttovering zoals Weber het zegt, ontnuchtering)

Question 11

Wat is functionele differentiatie?

Answer 11

Maatschappij is een systeem met subsystemen (politiek, onderwijs, economie,…)
Vroeger: godsdienst was overkoepeld en hield de subsystemen dicht bij elkaar. Had invloed op en liet zich beïnvloeden door de subsystemen. Voorbeeld: Galilei
Nu: godsdienst verloor zijn overkoepelende functie en is nu een subsysteem naast de rest geworden.
De subsystemen zijn gaan differentiëren en functioneren beter als ze dit kunnen doen volgens hun eigen logica en eigen waarden en normen

Question 12

Wat is de functie van subsysteem godsdienst nu?

Answer 12

Zingeving binnen privésfeer. Je moet je niet langer kennen tot een dominante godsdienst om deel uit te kunnen maken van een samenleving.

Question 13

Link de hoefddoekdiscussie met de secularisering.

Answer 13

Seculariseren wordt ook wel een proces van privatisering genoemd.
Tegenwoordig: alles liefst zo neutraal mogelijk.
Hoofddoek is duidelijke uiting van een godsdienst en mensen kunnen zich geïntimideerd voelen in hun vrijheid om persoonlijk te kiezen voor een levensbeschouwing.

Question 14

Wat zegt de kritische lezing van het secularisatieproces?

Answer 14

De economie nam de overkoepelende functie over. Secularisering = economisering.
Economische waarden veroveren alles.
Vb: shoppen = een vorm van zingeving? Het maakt ons gelukkig?
Daarom is de materialistische levensbeschouwing erg dominant

Question 15

Welk effect had secularisering op de godsdienst? Wie voorspelde dat?

Answer 15

Functieverlies en relevantiecrisis: geloof wordt overbodig?
Zorgde ervoor dat de relatie met God nu vrij is en volwassener.
MAAR: naarmate we voor alles een oorzaak aanwijzen, lijkt niets nog zin te hebben. Verdwijnt het geloof?
Bonhoeffer sprak over het einde van de ‘Godstoplap’: de god die als voorlopige, pseudo-oplossing wordt gebruikt in afwachtig van een echte oplossing voor menselijke vragen, geleverd door natuur- en menswetenschap.

Question 16

Wat is pluralisme?

Answer 16

Algemene aanvaarding van een meervoud van overtuigingen en visies die naast elkaar bestaan in de samenleving. Vb: politiek: partijen

Question 17

Wat zorgt voor een versnelling in het pluralisme?

Answer 17

Communicatie en mobiliteit. De wereld is ons dorp geworden. Multiculturele samenleving

Question 18

Wat is de positieve kant van pluralisme?

Answer 18

Er is niet langer één verplichte/ dominante overtuiging. Het is een vrije samenleving.
De verscheidenheid is een rijkdom. Je kan je eigen visie en levenswijze kritisch bevragen en aanpassen via de dialoog met andersdenkenden.

Question 19

Wat is de noodzakelijke voorwaarde van pluralisme?

Answer 19

Verdraagzaam zijn (… verdraagzaam zijn.. Van Afrika tot in Amerika! Ok, sorry, ik zwijg)

Question 20

Welke bedenkingen zijn er bij pluralisme?

Answer 20

1. Zorgt het niet voor onverschilligheid? Schouderophalend “ieder zijn waarheid”
2. Moeten we alles wel zomaar verdragen? vb: hoofddoek, onverdoofd slachten, …

Question 21

Welke behoefte komt er vanuit secularisering?

Answer 21

Een behoefte naar een gemeenschappelijke noemer (gedeelde waarden en overtuigingen) die het samen-leven van verschillende culturen mogelijk maakt. Ipv assimilatie (ze moeten zich maar aanpassen)

Question 22

Wat is individualisme?

Answer 22

Het fenomeen waarbij er een steeds grote klemtoon gaat liggen op het individu en zijn rechten. Werd mogelijk gemaakt door de welvaart. Individuele autonomie werd één van de belangrijkste waarden

Question 23

Wat is positief aan het individualisme?

Answer 23

Er is meer ruimte voor de persoonlijke vrijheid (zelfgekozen levensbeschouwing).
Detraditionalisering: tradities van vroeger hebben hun vanzelfsprekende autoriteit verloren.

Question 24

Welke bedenkingen zijn er bij het individualisme?

Answer 24

Zoveel keuze voor een individu => meer onzekerheid
> Sommige reageren door te vluchten in fundamentalistische ideologieën die absolite waarheid en zekerheid beloven.
Wat is de toekomst van levensbeschouwelijke tradities? Hebben ze nog wel een toekomst als ze niet worden gedragen door een betekenisvolle groep van mensen?