1.2.2 Veranderingsprocessen Flashcards
Van welke 3 verbonden veranderingsprocessen kunnen we in onze Europese maatschappij en cultuur spreken?
Secularisering
Pluralisering
Individualisering
Hoe kunnen de veranderingsprocessen ons helpen?
Verklaren manier waarop mensen omgaan met levensbeschouwelijke vragen en antwoorden
Geven verheldering in eigen levensbeschouwelijke positie
Helpen maatschappelijke kwesties beter te analyseren en interpreteren > meer genuanceerd standpunt innemen ten opzichte van de maatschappelijke uitdagingen van onze tijd
Welke 2 soorten secularisering zijn er?
Secularisering als verwereldlijking
Secularisering als functionele differentatie, privatisering, economisering
Wat is verwereldlijking?
Het proces waarbij men zich in toenemende mate op deze wereld en deze geschiedenis richt
Welk dualistisch wereldbeeld hadden we voor de secularisering?
DEZE WERELD: - Materiaal, zichtbaar, tastbaar - Zintuiglijk - Kwestie van verstand - Aards - Lichaam - Eindig - Natuurlijk/fysisch DE ANDERE WERELD - Spiritueel, onzichtbaar, ongrijpbaar - Overstijgt de zintuigen - Hemels - Ziel - Eeuwig - Bovennatuurlijk/ metafysisch
Wat was het nut van de bovennatuurlijke wereld?
Verklaren van vragen, wonders, rampen
> meer ruimte voor zingeving dan wetenschappelijke uitleg
Hoe zie je het vroegere dualistisch wereldbeeld nu nog?
In religieuze tradities als een kruisje dragen.
Beschermt ons tegen wispelturigheden van het lot. Drukt op een symbolische manier uit dat ze geloven onder God’s hoede te zijn.
Wat is secularisering?
Proces waardoor de voornaamste sectoren van het maatschappelijke leven
onttrokken worden aan de invloedsfeer van kerk en godsdienst.
Daarbij probeer de mondig geworden mens zijn wereld en zichzelf te verstaan,
niet door nog langer een beroep te doen op mythische, religieuze of metafysische verklaringen
maar via een onderzoek van de eigen wetmatigheden van deze wereld
en door een analyse van zijn eigen bestaan.
Concreet gebeurt dit via de natuur- en wenswetenschappen
Wat wordt bedoelt met de voornaamste sectoren van het maatschappelijke leven?
Economie, politiek, wetenschap, recht, cultuur, …
Wat zijn de oorzaken van secularisering?
Ontstaan van moderne wetenschap
Rationalisering van cultuur (ook wel onttovering zoals Weber het zegt, ontnuchtering)
Wat is functionele differentiatie?
Maatschappij is een systeem met subsystemen (politiek, onderwijs, economie,…)
Vroeger: godsdienst was overkoepeld en hield de subsystemen dicht bij elkaar. Had invloed op en liet zich beïnvloeden door de subsystemen. Voorbeeld: Galilei
Nu: godsdienst verloor zijn overkoepelende functie en is nu een subsysteem naast de rest geworden.
De subsystemen zijn gaan differentiëren en functioneren beter als ze dit kunnen doen volgens hun eigen logica en eigen waarden en normen
Wat is de functie van subsysteem godsdienst nu?
Zingeving binnen privésfeer. Je moet je niet langer kennen tot een dominante godsdienst om deel uit te kunnen maken van een samenleving.
Link de hoefddoekdiscussie met de secularisering.
Seculariseren wordt ook wel een proces van privatisering genoemd.
Tegenwoordig: alles liefst zo neutraal mogelijk.
Hoofddoek is duidelijke uiting van een godsdienst en mensen kunnen zich geïntimideerd voelen in hun vrijheid om persoonlijk te kiezen voor een levensbeschouwing.
Wat zegt de kritische lezing van het secularisatieproces?
De economie nam de overkoepelende functie over. Secularisering = economisering.
Economische waarden veroveren alles.
Vb: shoppen = een vorm van zingeving? Het maakt ons gelukkig?
Daarom is de materialistische levensbeschouwing erg dominant
Welk effect had secularisering op de godsdienst? Wie voorspelde dat?
Functieverlies en relevantiecrisis: geloof wordt overbodig?
Zorgde ervoor dat de relatie met God nu vrij is en volwassener.
MAAR: naarmate we voor alles een oorzaak aanwijzen, lijkt niets nog zin te hebben. Verdwijnt het geloof?
Bonhoeffer sprak over het einde van de ‘Godstoplap’: de god die als voorlopige, pseudo-oplossing wordt gebruikt in afwachtig van een echte oplossing voor menselijke vragen, geleverd door natuur- en menswetenschap.
Wat is pluralisme?
Algemene aanvaarding van een meervoud van overtuigingen en visies die naast elkaar bestaan in de samenleving. Vb: politiek: partijen
Wat zorgt voor een versnelling in het pluralisme?
Communicatie en mobiliteit. De wereld is ons dorp geworden. Multiculturele samenleving
Wat is de positieve kant van pluralisme?
Er is niet langer één verplichte/ dominante overtuiging. Het is een vrije samenleving.
De verscheidenheid is een rijkdom. Je kan je eigen visie en levenswijze kritisch bevragen en aanpassen via de dialoog met andersdenkenden.
Wat is de noodzakelijke voorwaarde van pluralisme?
Verdraagzaam zijn (… verdraagzaam zijn.. Van Afrika tot in Amerika! Ok, sorry, ik zwijg)
Welke bedenkingen zijn er bij pluralisme?
- Zorgt het niet voor onverschilligheid? Schouderophalend “ieder zijn waarheid”
- Moeten we alles wel zomaar verdragen? vb: hoofddoek, onverdoofd slachten, …
Welke behoefte komt er vanuit secularisering?
Een behoefte naar een gemeenschappelijke noemer (gedeelde waarden en overtuigingen) die het samen-leven van verschillende culturen mogelijk maakt. Ipv assimilatie (ze moeten zich maar aanpassen)
Wat is individualisme?
Het fenomeen waarbij er een steeds grote klemtoon gaat liggen op het individu en zijn rechten. Werd mogelijk gemaakt door de welvaart. Individuele autonomie werd één van de belangrijkste waarden
Wat is positief aan het individualisme?
Er is meer ruimte voor de persoonlijke vrijheid (zelfgekozen levensbeschouwing).
Detraditionalisering: tradities van vroeger hebben hun vanzelfsprekende autoriteit verloren.
Welke bedenkingen zijn er bij het individualisme?
Zoveel keuze voor een individu => meer onzekerheid
> Sommige reageren door te vluchten in fundamentalistische ideologieën die absolite waarheid en zekerheid beloven.
Wat is de toekomst van levensbeschouwelijke tradities? Hebben ze nog wel een toekomst als ze niet worden gedragen door een betekenisvolle groep van mensen?
