1.1 De druif en zijn omgeving Flashcards
Hoe lang duurt het voordat de wortels van de wijnplant voldoende geworteld zijn?
7 à 10 jaar
Waarom wordt (in Europa) de plant meestal op een onderstam geënt?
- Vanwege de kans op phylloxera vastatrix op inheemse planten
- Onderstam passend bij klimaat en bodem
Waarvoor zijn bladeren van belang?
Voor koolzuurassimilatie -> voorziet plant van energie
Voor bescherming tegen regen en zon
Wat is een zeeklimaat?
maritiem
invloed zee op temperatuur
in de winter niet erg koud, in de zomer niet erg warm
Wat is een landklimaat?
continentaal
ontbreken temperende invloed watermassa
grotere verschillen tussen zomer- en wintertemperatuur
Tussen welke breedtegraden kan wijnbouw plaatsvinden en waarom?
Tussen 30-50 NB of ZB: gematigd klimaat (zee- of semicontinentaal); verder van evenaar te koud, dichterbij te droog/heet
Wat zijn kenmerken van druivenrassen die het redden in koele, vochtige gebieden?
vroegrijpend
schimmelbestendig
Wat is typerend voor een koel klimaat?
relatief kort groeiseizoen: later warm in lente, vroegere daling temperatuur in herfst; dus weinig tijd om te rijpen
- -> druif krijgt minder suiker en behoudt meer zuren
- -> wijnen doorgaans lichter en frisser
Kan een vroeg rijpend druivenras gedijen in een warm klimaat?
ja, vroege rijpers worden gewoon eerder geoogst
Wat is typerend voor wijn uit een warm klimaat?
Door langere rijping van druiven ontwikkelt meer suiker (en zuren nemen af)
- -> levert meer alcohol op bij volledige vergisting
- -> wijnen zijn zwaarder, voller en zachter
Welke 4 wijnklimaten onderscheiden we?
- koel tot matig warm met maritieme invloeden
- koel tot matig warm met (semi)continentale invloeden
- warm, mediterraan met maritieme invloeden
- warm tot heet
Wat is de gemiddelde temperatuur in groei- en rijpingsseizoen in koel tot matig warm klimaat met maritieme invloeden
13-15 graden
Wat is de gemiddelde temperatuur in groei- en rijpingsseizoen in koel tot matig warm klimaat met (semi)continentale invloeden
15-17 graden
Wat is de gemiddelde temperatuur in groei- en rijpingsseizoen in warm, mediterraan klimaat met maritieme invloeden
17-19 graden
Wat is de gemiddelde temperatuur in groei- en rijpingsseizoen in warm tot heet klimaat
19-21 graden
Wat voor klimaat heeft Bordeaux?
matig warm klimaat met maritieme invloeden (type 1)
Wat voor klimaat heeft Loire?
koel/matig warm klimaat met maritieme invloeden (type 1)
Wat voor klimaat heeft Marlborough?
koel/matig warm klimaat met maritieme invloeden (type 1)
Wat voor klimaat heeft Alsace?
koel/matig warm klimaat met (semi)continentale invloeden (type 2)
Wat voor klimaat heeft Bourgogne?
koel/matig warm klimaat met (semi)continentale invloeden (type 2)
Wat voor klimaat heeft Mosel?
koel/matig warm klimaat met (semi)continentale invloeden (type 2)
Wat voor klimaat heeft Niederösterreich?
koel/matig warm klimaat met (semi)continentale invloeden (type 2)
Wat voor klimaat heeft Alto Adige?
koel/matig warm klimaat met (semi)continentale invloeden (type 2)
Wat voor klimaat heeft Central Otago?
koel/matig warm klimaat met (semi)continentale invloeden (type 2)
Wat voor klimaat heeft Languedoc-Roussillon?
warm, mediterraan met maritieme invloeden (type 3)
Wat voor klimaat heeft Provence?
warm, mediterraan met maritieme invloeden (type 3)
Wat voor klimaat heeft Stellenbosch?
warm, mediterraan met maritieme invloeden (type 3)
Wat voor klimaat heeft Barossa Valley?
warm, mediterraan met maritieme invloeden (type 3)
Wat voor klimaat heeft Napa Valley?
warm, mediterraan met maritieme invloeden (type 3)
Wat voor klimaat heeft Mendoza?
warm tot heet (type 4)
Wat voor klimaat heeft Central Valley (California)?
warm tot heet (type 4)
Wat voor klimaat heeft Jerez?
warm tot heet (type 4)
Welke druivenrassen zijn vooral geschikt voor een koel/matig warm klimaat met maritieme invloeden?
sauvignon blanc, chenin blanc
merlot cabernet franc
Welke druivenrassen zijn vooral geschikt voor een koel /matig warm klimaat met (semi)continentale invloeden?
riesling, pinot gris, pinot grigio, chardonnay, grüner veltliner
pinot noir, gamay
Welke druivenrassen zijn vooral geschikt voor een warm, mediterraan klimaat met maritieme invloeden?
viognier
cabernet sauvignon, grenache, syrah, tempranillo, sangiovese
Welke druivenrassen zijn vooral geschikt voor een warm tot heet klimaat?
palomino, moscatel
malbec, monastrell, carignan, zinfandel
Wat hebben druiven nodig om te groeien?
Warmte, licht en vocht
Wat is koolzuurassimilatie?
= fotosynthese = omzetten van koolzuur uit atmosfeer met water uit de bodem d.m.v. zonlicht (+ voldoende warmte) –> suikers en zuurstof
Hoe noemen we de productie van suiker ook wel?
koolzuurassimilatie
Wanneer wil je liefst weinig regen in de wijngaard?
In de herfst, omdat daardoor schimmels kunnen ontstaan die voor rotting zorgen
Wat is het nadeel van hoge luchtvochtigheid?
Kans op schimmels - rot
Wat is het voordeel van hoge luchtvochtigheid?
Bevordert fotosynthese
Speelt ook een rol bij ontstaan edele rot
Wat is botrytis cinerea?
Schimmel die edele rot kan laten ontstaan.
Hoe wordt edele rot ook wel genoemd?
pourriture noble
Wat zijn voor- en nadelen van wind?
Zorgt voor ventilatie (voorkomt schimmel, brengt verkoeling, laat bladeren wapperen waardoor ze meer licht vangen voor fotosynthese)
Te krachtig kan hij schade veroorzaken
Hoe hoog moet de gemiddelde temperatuur in het groeiseizoen zijn?
13-21 graden
Welke bodemfactoren zijn van belang voor wijnbouw?
structuur
vochthuishouding (hangt samen met structuur)
bodemdiepte
samenstelling
Wat is van belang in de structuur van de bodem?
samenhang van de losse deeltjes, oftewel: hoe goed kan bodem water opnemen, opslaan en weer geleidelijk afgeven
overtollig water zo snel mogelijk afvoeren (drainage), want daarvan rotten de wortels
Wat geeft een luchtige, losse bodem?
kiezels en zand
Wat geeft een vaste, compacte bodem?
klei en leem (dichtbij rivieren en in valleien)
Wat zijn voordelen van een losse bodem (bv kiezels)?
goede drainage (bij veel regenval)
bevat weinig voeding
warmt snel op –> druiven profiteren eerder van warmte
Wat zijn kenmerken van een vaste, compacte bodem?
houdt vocht en voeding vast. Dit kan leiden tot veel druiven, maar ook TE veel: langzamere en onvolledige rijping.
Daarentegen: bij weinig neerslag droogt deze niet snel uit.
Wat geldt qua bodemdiepte voor de meeste goede wijngaarden?
Liefst diep zodat wortels in arme grond toch nog voeding kunnen vinden (hard werken)
Uitzondering bv kalksteenbodem Côte d’Or die soms < 1 m diep zijn
Wat is typisch aan de bodems in de Côte d’Or?
kalksteen, soms < 1 m diep
Waarom heeft een wijndruif arme grond nodig?
Plant gaat veel bladeren en druiven aanmaken, maar met vaak weinig kleur- geur- en smaakstoffen
Wat doet kalk in de bodem?
zorgt ervoor dat de opname van voeding en vocht beperkt blijft, waardoor druiven eerder beginnen te rijpen (en dus volledig rijp kunnen worden)
Wat voor bodem is Albariza, waar komt deze voor en wat voor effect heeft deze op de kwaliteit van de druif?
witte, kalkrijke bodem die zonlicht weerkaatst
in Jerez/Andalusië
houdt water vast in diepe onderlagen: beschikbaar tijdens droge, hete zomer
Wat voor bodem is Galestro, waar komt deze voor en wat voor effect heeft deze op de kwaliteit van de druif?
leisteenhoudende kleibodem
in Chianti vallei
in de kleibodem blijft water beschikbaar
Wat voor bodem is Gore, waar komt deze voor en wat voor effect heeft deze op de kwaliteit van de druif?
verweerd graniet, rozegetinte zandhoudende bodem
Cru’s du Beaujolais
weinig vruchtbaar, daardoor beperkt rendement
Wat voor bodem is Kimmerdige, waar komt deze voor en wat voor effect heeft deze op de kwaliteit van de druif?
kalkhoudende, fossielhoudende, mineraalrijke mergelbodem
in Chablis
beperkte opname van water en voeding
Wat voor bodem is Llicorella, waar komt deze voor en wat voor effect heeft deze op de kwaliteit van de druif?
verweerde leisteen-kleibodem in Priorat (Spanje) arme, ondiepe bodem, daardoor laag rendement
Wat voor bodem is Graves Garonnaises, waar komt deze voor en wat voor effect heeft deze op de kwaliteit van de druif?
kiezel
in Haut-Médoc
weinig vruchtbaar en goede drainage
Wat is het voordeel van een kalkrijke mergelbodem en waar komt deze o.a. voor?
beperkte opname van water en voeding
in Côte d’Or, Bourgogne
Wat is het voordeel van een kalkrijke kleibodem en waar komt deze o.a. voor?
beperkte opname van water en voeding
in Saint-Émilion
Wat is het voordeel van een leisteen- of schistbodem en waar komt deze o.a. voor?
houdt warmte goed vast, temperatuur loopt sneller op
in Mosel
Wat is de de invloed van plantdichtheid op de druivenplant?
hoe dichter de planten op elkaar staan, hoe harder ze moeten concurreren om voeding en vocht te krijgen
Waar zie je hoge plantdichtheid?
Op voedselrijke en vochtige gronden: harder werken betekent hier sterkere planten
Waar zie je (relatief) lage plantdichtheid?
Op voedselarme en droge gebieden zodat de planten elkaar niet dood-concurreren
Ook in gebieden waar ze machinaal willen oogsten
Wat is een hoge plantdichtheid?
8.000 - 10.000 stokken per ha
Wat is een lage plantdichtheid?
600 - 800 bv in La Mancha en Rueda
1.000 - 1.500 bv in South Australia
Waarom zou je een wijnstok laag bij de grond houden (niet geleiden)?
profiteren van warmte uit de bodem
minder bladeren = minder vocht verdampen
Wat is de consequentie van de wijnstok laag bij de grond houden (niet geleiden)?
lagere opbrengst
kan wel gunstig effect hebben op kwaliteit
Waarom zou je een wijnstok hoger laten groeien en geleiden?
- positioneren van bladeren mogelijk om beter te profiteren van zonlicht, voor ventilatie, voor bescherming van druiven
- verkleint risico op bevriezing in het voorjaar
om machinaal te kunnen oogsten
Waar zie je met name hogere, geleide wijnstokken?
koele en gematigd warme streken
waar machinaal wordt gewerkt
Waar zie je met name wijnstokken die dicht bij de grond gehouden worden?
droge, mediterrane klimaten, bv Zuid-Frankrijk, Spanje, Italië, Zuid-Afrika, Australië (waar niet machinaal wordt geoogst)
Wat is een positieve consequentie van lage opbrengsten?
minder druiven: meer suiker voor deze druiven, hogere concentratie aan geur-, kleur- en smaakstoffen
Wat is minimaal benodigde temperatuur waarop druif gaat uitlopen in de lente?
10 graden
Wat is het grootste risico in de lente?
vorst: ontwikkeling komt niet of te laat op gang
Wat zijn risico’s tijdens bloeiperiode?
- regen: kans op valse meeldauw (mildiou) - tast groene delen van de plant aan, en heeft invloed op kwantiteit en kwaliteit van de oogst
- hagel: plant beschadigt
- droogte: ontwikkeling stagneert
Wat zijn risico’s tijdens zomer?
- te veel regen: kans op echte meeldauw (oïdium) - tast plant en schil van jonge druifjes aan
- te weinig regen: ontwikkeling stagneert
- te koud te heet: ontwikkeling stagneert
Wat zijn risico’s tijdens herfst?
- regen: grijze rot (pourriture grise) door botrytris-schimmel
- hagel: verlies oogst
- te koud: onrijpe druiven
Wat gebeurt er met de druif in de zomer?
druiven groeien
kleuromslag (véraison) - daarna nog 30-60 dagen voor:
rijping
Wat zijn voorwaarden voor groei en rijping druiven in de zomer?
min. gemiddelde temperatuur 18-24 graden
milde regenval om vochtgehalte op peil te houden
Wat gebeurt er met de druif in de vroege herfst?
rijping: suikers nemen toe, zuren af, tannine wordt rijp, steeltjes verhouten, kleurstof in de schil stijgt
Wat zijn voorwaarden voor rijping druiven in de herfst?
temperatuur max. 22 graden
koele nachten
Welke opties zijn er voor rijping druiven in de late herfst?
- overrijpen
- indrogen aan de rank (passerilage sur pied)
- aantasting door botrytis cinerea - edele rot
- bevriezing (eiswein)
Welke voorwaarden zijn er voor overrijpen/indrogen aan de rank?
warme droge herfst
alleen druivenrassen met dikke schil waar kans op rot klein is
Welke voorwaarden zijn er voor edele rot?
’s ochtends hoge luchtvochtigheid, in de loop van de dag warmte en/of milde wind om druiven te drogen
Welke voorwaarden zijn er voor Eiswein?
droog en rustig najaar
vorst min. -8 graden
Wat gebeurt er met de wijnplant in de winter?
winterslaap
Wat zijn voorwaarden voor goed doorstaan winter door de wijnplant?
koele temperatuur, zodat bladeren vallen, plant geen actie vertoont en ongedierte dood gaat
Wat zijn risico’s tijdens de winter?
- niet koel genoeg: plant krijgt geen rust, ziektes blijven bestaan
- langdurige vorst van -15 graden: plant vriest dood
Wat is wintersnoei en waarom doe je dit?
terugsnoeien tot juiste vorm, alle overtollige takken weg
Wanneer doe je vroege snoei en wat houdt dit in?
In de lente (maart/april/mei), te uitbundige groeiende twijgen wegsnoeien (= “dieven”), om te voorkomen dat plant gaat woekeren (energie bewaren)
Wat doe je in de vroege zomer (juni/juli) met de plant?
twijgen geleiden om bladeren optimaal in de zon te zetten
Beschermen tegen ziektes en ongedierte
Wanneer doe je groene snoei, en wat houdt dit in?
Hoogzomer (augustus), overtollige twijgen en blad snoeien om energie naar de druiven te sturen
Wat is groene oogst en wanneer doe je die?
Sommige druiven verkleuren niet in de late zomer (augustus); deze worden weggehaald om te voorkomen dat er onrijpe druiven in de wijn komen - maken de wijn zuurder en stugger.
Als er teveel trossen zijn, worden er enkele weggehaald omdat anders alles onvoldoende rijp wordt.
Wanneer wordt geoogst en hoe wordt het juist moment bepaald
Herfst: september/oktober
Moment wordt bepaald door wijnmaker a.h.v. rijpheid, suikergehalte en verhouding suiker-zuren
