Brainscape's Knowledge GenomeTM

Browse over 1 million classes created by top students, professors, publishers, and experts.


See full index

Economics > राष्ट्रीय उतपन्न > Flashcards

राष्ट्रीय उतपन्न Flashcards

1
Q

United Nations- System of National Accounts ही पद्धत कोणी सुचवली

A

रिचर्ड स्टोन
- या का माबद्दल 1984 चे नोबेल

पध्दत U N ने 1953 मध्ये प्रकाशित केले

  • SNA तयार करण्या मागचा उद्देश - “आंतरराष्ट्रीय स्तरावर अर्थव्यवस्थांची तुलना करता यावी यासाठी राष्ट्रीय लेख्यांची रचना समान असावी “ असा होता
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

भारतात राष्ट्रीय उत्पन्न मोजण्याचा पहिला प्रयत्न कोणी केला

A

दादाभाई नवरोजी ( 1867-68 )

“पॉवर्टी आणि ब्रिटिश रुल इन इंडिया “ या पुस्तकात त्याचे विवेचन

  • देशातील तोडके उत्पन्न देखील इंग्लंडकडे कसे वळत आहे ? यावर त्यांनी लक्ष वेधले
  • इंग्रजांच्या या पिळवणूकीला त्यांनी संपत्तीचा निचरा किंवा धण निस्सारण ( Drain of Wealth ) असे म्हटले
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

राष्ट्रीय उत्पन्न मोजताना जे नमुने गोळा केले जातात त्यांची पद्धत विकसित करण्यासाठी युनायटेड नेशनने एक समिती स्थापन केली ( 1947 - 48 )त्याचे अध्यक्ष कोण ?

A

पीसी महालनोबिस

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

1949 मध्ये भारताचे राष्ट्रीय उत्पन्न मोजण्याचे जबाबदारी भारत सरकारने कोणावर टाकली

A

*पीसी महालनोबिस

  • राष्ट्रीय उत्पन्न समिती ( 1949 )
    प्रमुख- पीसी महालनोबिस
    सदस्य - गाडगीळ व VKRV राव
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

भारताचे दरडोई उत्पन्न

A

१)दादाभाई नौरोजी ( 1967 - 68 ) = २० रुपये
२) फिन्डले शिरास ( 1911 ) = 49 रुपये
३) वाडिया आणि जोशी (1913-14 ) = 44.30 रु

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

डॉ . व्ही के आर व्ही राव

A
  • उत्पन्न काढण्यासाठी यांनी सर्वप्रथम शास्त्रीय पद्धतीचा वापर केला
    -यांनी उत्पादनाची गणना (Census of Output) आणि उत्पन्नाची गणना ( Census of Income) या दोन्ही पद्धतींचा संयुक्तिक वापर केला
  • दरडोई उत्पन्न
    १) 1925-1929 = 76 रु
    २)1931-32 = 62 रु
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

राष्ट्रीय उत्पन्न समितीच्या पहिल्या अहवालानुसार आकडे ( 1951 )

A

भारताचे राष्ट्रीय उत्पन्न - 8 ,710 कोटी

दरडोई उत्पन्न 255 रुपये

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

राष्ट्रीय उत्पन्न समितीच्या अंतिम अहवालातील आकडे (1954)

A

भारताचे राष्ट्रीय उत्पन्न - 8,650 कोटी
दरडोई उत्पन्न 246.90 रुपये

हे आकडे स्वीकारण्यात आले

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

राष्ट्रीय उत्पन्न म्हणजे काय

A

1 )राष्ट्रीय उत्पन्न म्हणजे एका आर्थिक वर्षात देशांतर्गत संस्थांनी कमावलेले उत्पन्न होय👉 उत्पन्न पद्धत

2 ) राष्ट्रीय उत्पन्न म्हणजे एका आर्थिक वर्षात देशांतर्गत उत्पादित होणाऱ्या सर्व अंतिम वस्तू व सेवांचे मूल्य होय👉 उत्पादन पद्धत

3 )राष्ट्रीय उत्पन्न म्हणजे एका आर्थिक वर्षात देशांतर्गत कुटुंब संस्थांनी उद्योग संस्थांनी व सरकारने केलेला खर्च आणि निव्वळ निर्यात मूल्य होय 👉खर्च पद्धत

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

राष्ट्रीय उत्पन्न समितीने उत्पन्नाच्या कोणत्या पद्धतींचा अवलंब करण्यास सुचविले ?

A

उत्पादन व उत्पन्न

खर्च पद्धत नव्हे

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

उत्पाद (Product) सबसिडी ?

A

१)अन्न सबसिडी
२) खत सबसिडी
३) इंधन सबसिडी
४) शेतकऱ्यांना व विशिष्ट लाभार्थ्यांना दिली जाणारी व्याज सबसिडी
५) विशिष्ट लाभार्थ्यांना विमा सेवा पुरविण्यासाठी दिली जाणारी सबसिडी

आकारमान विचारात घेऊन प्रति एकक सबसिडी दिली जाते

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

उत्पाद ( Product ) कर ?

A

आकारमान विचारात घेऊन प्रति एकक आकारला जातो

१)उत्पादन शुल्क
२) विक्रीकर
३) सेवा कर
४) सीमा शुल्क
५) उत्पाद GST
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

उत्पादन ( Prodution )सबसिडी ?

A

१)रेल्वेला दिली जाणारी सबसिडी
२) कृषी आधार सबसिडी
३) खेड्यांना व लघु उद्योगांना दिली जाणारी सबसिडी
४) महामंडळ व सहकारी संस्थांना दिले जाणारे प्रशासकीय सबसिडी

उत्पादनाचे आकारमान विचारात न घेता सबसिडी दिली जाते

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

उत्पादन ( Prodution ) कर -?

A 
१)जमीन महसूल
२) स्टॅम्प शुल्क
३) नोंदणी शुल्क
४) व्यावसायिक कर
५) उत्पादन  GST

उत्पादनाचे आकारमान विचारात न घेता कर आकारले जाते

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

प्राथमिक ते पंचम क्षेत्र

A 
क्षेत्र - आधारित क्रिया
\: -
१)प्राथमिक क्षेत्र - स्रोत 
२)द्वितीय क्षेत्र - उत्पादन
३) तृतीय क्षेत्र - सेवा
४) चतुर्थक क्षेत्र - ज्ञान
५) पंचम क्षेत्र - बौद्धिक संपदा
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

प्राथमिक क्षेत्र

A

कृषी वने व मासेमारी

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

द्वितीय क्षेत्र

A

१) खानकाम व उत्खनन
२) वीज वायू पाणीपुरवठा व इतर
३) बांधकाम

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

तृतीयक क्षेत्र

A

१)व्यापार , हॉटेल , वाहतूक , दळणवळण व प्रक्षेपण संबंधित (Broadcasting) सेवा
२) वित्तीय , रियल इस्टेट आणि व्यावसायिक सेवा
३) लोकप्रशासन संरक्षण व इतर सेवा

19
Q

चतुर्थक क्षेत्र

A 
माहिती व्यवस्थापन
 information management
मार्गदर्शन consultancy
संख्याशास्त्र  statistics
संशोधन research
विकास development
माहिती information
तंत्रज्ञान technology
20
Q

पंचम क्षेत्र

A

नवीन कल्पना , नवीन तंत्रज्ञान , नवीन शोध या शास्त्रज्ञांनी आणि उच्च व्यावसायिकांनी दिलेल्या सेवा

21
Q

क्रयशक्ती आधारित विनिमय दर काढायचा असेल तर

A

दोन देशांमधील वस्तू व सेवांच्या टोपलीच्या ( basket of goods and services) किमतीची तुलना करतात

22
Q

शाश्वत निव्वळ राष्ट्रीय उत्पादन ( NNPs- Sustainable Net National Product)

A

NNPs = GNP - Dm -Dn

Dm - भांडवली संपत्तीचा घसरा
Dn- पर्यावरणाचा घसरा

23
Q

GNH -GROSS NATIONAL HAPPINESS

ही संकल्पना कोणी सुचवली

A

भुतानचे चौथी राजे जिग्मे सिंगे वांगचुक 1972 मध्ये

24
Q

सांख्यिकी व कार्यक्रम कार्यान्वयन मंत्रालय

Ministry of statistics and program implementation

A

-सांख्यिकी विभाग आणि कार्यक्रम कार्यान्वयन विभागाच्या एकत्रिकरणातून 1999 ला अस्तित्वात आले
-दोन विभाग
१) सांख्यिकी विभाग
२) कार्यक्रम कार्यान्वयन विभाग

  • अन्य कार्यरत संस्था
    १) राष्ट्रीय सांख्यिकी आयोग
    २) भारतीय सांख्यिकी संस्था
25
Q

सांख्यिकी विभाग

A

-सांख्यिकी विभागाला राष्ट्रीय सांख्यिकी कार्यालय (NSO- NATIONAL STATISTICAL OFFICE) म्हणून संबोधले जाते

  • दोन उपविभाग
    १) CSO - Central Statistical Office
    २) NSSO - National Sample Survey Office
26
Q

कार्यक्रम कार्यान्वयन विभाग

A
  • 3 उपविभाग
    १) TPP- Twenty Point Program
    २) IMPM- infrastructure monitoring and project monitoring
    ३)MPLADS- member of parliament local area development scheme
27
Q

CSO

A

स्थापना -1951
मुख्यालय -नवी दिल्ली

cso अंतर्गत

  • संगणक केंद्र - न . दिल्ली
  • औद्योगिक सांख्यिकी केंद्र - कोलकाता
28
Q

CSO ची कार्ये

A

१)राष्ट्रीय लेखी तयार करणे
२) राष्ट्रीय उत्पन्न मोजण्याचे काम सीएसओ करत असते
३) वार्षिक औद्योगिक पाहणी तसेच आर्थिक गणना करणे
४) IIP - Index of Industrial Production मोजणे
५) CPI - Consumer Price Index मोजणे

29
Q

NSSO

A

स्थापना - 1950

पुनर्रचना - 1970

30
Q

NSSO कोणाच्या निर्देशाने काम करते

A

राष्ट्रीय सांख्यिकी आयोगाच्या निर्देशाने

31
Q

राष्ट्रीय सांख्यिकी आयोग

A

2000 मधील डॉ सी रंगराजन यांच्या अध्यक्षतेखालील आयोगाच्या शिफारशीनुसार 👉2006 ला पहिल्या राष्ट्रीय सांख्यिकी आयोगाची स्थापना करण्यात आली

32
Q

व्यापार चक्राचा क्रम

A

मंदी –> पुनरुत्थान –> तेजी –> घसरण –> पुन्हा मंदी

33
Q

अर्थव्यवस्थेच्या तेजीचे प्रमुख लक्षण

A

GDP मध्ये तीव्र वृद्धी

34
Q

कोणती महागाई तेजीला पूरक ठरते

A

चालणारी महागाई (walking inflation )

35
Q

चालणारी चलनवाढ / महागाई

A

तीव्र मागणीमुळे तेज येथील अर्थव्यवस्थेत चलनवाढ आढळते परंतु मागणीच्या तुलनेत उत्पादन वाढवून पुरेसा पुरवठा होत राहिल्यामुळे महागाई आटोक्यात देखील राहते यालाच चालणारी महागाई ( walking Inflation )असे म्हणतात

36
Q

घसरण किंवा प्रतिसरण ( Recession )

A

सलग दोन तिमाही (6 महिने )पेक्षा जास्त कालावधीसाठी जीडीपी मध्ये मध्यम स्वरूपाची घट येत असेल आणि चलन घट होत असेल तर त्या अवस्थेला घसरण किंवा प्रतिसरण असे म्हणतात

37
Q

घसरण अवस्था कशी असते व

परिणाम काय असतात ?

A

ताब्यात ठेवण्याजोगी ( manageable )असते . राजकोषीय तथा चलनविषयक उपाय योजना घसरण अवस्थेतून अर्थव्यवस्थेला बाहेर काढता येऊ शकते

  • उत्पादन घटते
  • अल्पकालीन ( acute ) बेरोजगारी निर्माण होते
  • व्याजदर कमी होतात तथा कमी करावे लागतात
  • सरकार वरील कर्ज वाढते
  • परकीय खात्यावर तूट निर्माण होते आणि चलनाचे मूल्य घसरते
  • सततच्या घसरणीचे पर्यवसान मंदीत होऊ शकते .
38
Q

मंदी

A
  • GDPवृद्धि दरात लक्षणीय व दीर्घकालीन घट
  • तीव्रचलन घट किंवा बेसुमार चलनवाढ

वारंवारता -दीर्घकाळानंतर .
-साधारणतः पाच ते सात वर्षानंतर
-काही दशकानंतर -👉महामंदीचे ( Great
Depression )चक्र येते - जसे 1929

उपाय

  • उपाय निष्क्रिय होतात
  • ताब्यात राहत नाही ( unmangeable )

परिणाम

  • उत्पादन थांबते
  • तीव्र बेरोजगारी निर्माण होते
  • व्याजदर शून्याचाही खाली जातो
  • सरकार कर्जबाजारी होते
  • आयात वाढते निर्यात घडते
  • चलनाचे मूल्य तीव्र घसरते
39
Q

V - shaped recovery

A

-ज्या गतीने अर्थव्यवस्था मंदीत शिरली त्याच गतीने तिचे पुनरुत्थान होत असेल तर

  • ## लॉक डाऊन केल्याने अर्थव्यवस्था मंदीत शिरणे आणि लॉक डाऊन काढून टाकल्यामुळे अर्थव्यवस्था लगेच पुरवण्यात होणे त्यामुळे जगातील बहुतांशी देशांनी V प्रकारचे पुनरुत्थान अनुभवले
40
Q

W -shaped recovery

A
  • मंदीनंतर लगेच पुनरुत्थान आणि पुन्हा मंदी आणि पुन्हा लगेच पुनरुत्थान यामुळे W आलेख तयार होतो
  • covid-19 ची दुसरी लाट अनुभवलेल्या देशांमध्ये असे आलेख पहावयास मिळत आहेत
41
Q

U -shaped recovery

A
  • अर्थव्यवस्था मंदीत शिरणे ही मंदी काही वर्षांसाठी तसेच राहणे आणि नंतर तिचे पुनरुत्थान होणे
  • अमेरिका आणि युरोपमधील 2008 ते 2011 कालावधीतील मंदी या प्रकारची होती
42
Q

✓ -shaped recovery

A
  • अर्थव्यवस्था मंदीत फिरते तिची पुनरुतन देखील होते परंतु ते V आलेखासारखे लगेच नव्हता संत व निरंतर होत राहते
  • कोविड-19 नंतर 👉 ‘लॉकडाऊन टप्प्याटप्प्याने उघडणे ‘ यामुळे हा आलेख निर्माण होऊ शकतो
43
Q

L -shaped recovery

A
  • अर्थव्यवस्था मंदीत शिरणे आणि ही मंदी बरीच वर्षे तसेच टिकून राहणे
  • मंदिर उपाय न करणे , मंदीवरील उपाय निष्प्रभ होणे , उत्पादन यंत्रणा गंभीरपणे बाधित होणे , कोविड-19 सारख्या संकटावर नियंत्रण मिळताना येणे यामुळे हा आलेख निर्माण होऊ शकतो
44
Q

भारतातील चक्र - पुनरुत्थान ?

A

भारतात V - shaped Recovery आढळली असली तरी W - shaped Recovery ची शक्यता दाट आहे .

Economics (5 decks)

Brainscape helps you reach your goals faster, through stronger study habits.
© 2024 Bold Learning Solutions. Terms and Conditions