مواد حاجب

Question 1

چه مواد حاجبی در MRI و سی تی اسکن استفاده می شوند ؟

Answer 1

سی تی اسکن => حاوی ید
MRI => حاوی گادولینیوم

Question 2

انواع دسته بندی مواد حاجب حاوی ید ؟

Answer 2

مونومر و دیمر ( مونومر نیاز به استفاده از غلظت بیشتر ، اسمولاریته بیشتر ، عوارض بیشتر )
یونی و غیر یونی ( یونی چون ۲ ذره ایجاد میکنه ، اسمولاریته و عوارض بیشتر )
High osmol / low osmol /Iso osmol

Question 3

مونومر یونی

Answer 3

مگلومین کامپاند
اوروگرافین
گاستروگرافین
Diatrizoate

Question 4

فرق بین مگلومین کامپاند با اوروگرافین و گاستروگرافین

Answer 4

ماده موثر همه یکسان
Urografin =>حجم بیشتر ، مناسب برای عروق کلیه و عروق کرونر
Gastrografin=> بر خلاف دوتای دیگه خوراکی
بهش طعم دهنده و محافظ اضافه کردن
غلیظ و سفیدرنگ
اول کمی رقیق میشه و بعد مصرف میشه
استفاده از حجم های متفاوت بر حسب محل تصویربرداری
مثلا برای روده هم حجم بیشتری لازمه هم باید ۲ ساعت صبر کنه

Question 5

مونومر غیر یونی

Answer 5

تزریق داخل مفصلی برای آرتروگرافی
تزریق داخل کامال نخاعی برای تصویربرداری از آن
جذب به مرور و سپس دفع از کلیه
میلوگرافی نخاع کاربرد داره چون یونی نیستن
Iopaque / Omnipaque
Ultravist
Scanlux

Question 6

دیمر غیر یونی

Answer 6

Visipaque
ارجح در بیماران کلیوی و عروقی
اسمولاریته پایین تر نسبت به سایر اشکال و به همین خاطر عوارض کمتر

Question 7

عوارض مواد حاجب یونی

Answer 7

۱. آسیب سلول های جدار داخلی عروق به علت اسملاریته بالا => ادم
۲. تجمع پلاکتی برای ترمیم سلول ها => ترومبوز / MI / آمبولی ریه / سکته مغزی
۳. احتمال آسیب BBB => عوارض نورولوژیک و تشنج
۴. منع مصرف در نارسایی قلبی به علت ایجاد ادم
۵. ایجاد فلاشینگ
۶. کاهش فشار خون => به علت کاهش حجم خون یا ازاد شدن هیستامین
۷. نارسایی حاد کلیه => چون مواد وارد شده به کلیه اسمولاریته بالایی دارند و آب جذب میکنند
۸. افزایش حجم ادرار و دیورز
۹. واکنش های آلرژیک و آنافیلاکتیک
۱۰. آسیب به جداره گلبول های قرمز به علت اسمولاریته بالا => منع مصرف در آنمی داسی شکل

Question 8

مزیت غیریونی ها نسبت به یونی ها

Answer 8

قابل استفاده برای میلوگرافی
کم عارضه تر
واکنش های حساسیتی کمتر
فلاشینگ کمتر

Question 9

واکنش های انافیلاکسی ناشی از مواد حاجب

Answer 9

بیشترین احتمال بروز تا یک ساعت بعد ، ولی ب طور کلی تا ۴۸ ساعت بعد
بیمار حتما در مراکز درمانی تزریق انجام بده و تحت نظر باشه

Question 10

موارد منع مصرف ید

Answer 10

حساسیت به ید
فئوکروموسایتوما
دهیدره بودن بخاطر دیابت بی مزه یا بستری بودن
زمینه نارسایی شدید کلیوی

Question 11

موارد احتیاط مصرف

Answer 11

آسم و آلرژی
کم خونی داسی شکل
هایپرتیروئیدیسم
بیماری قلبی
میاستنی گراویس ( به علت تشدید ضعف عضلانی)
عفونت مفصل => این موارد منع تزریق داخل مفصلی

در بارداری و شیردهی اکیه چون مولکول ها بزرگه و از جفت عبور نمیکنه

Question 12

در چه افرادی بررسی عارضه ها مهمتره ؟

Answer 12

مبتلایان به بیماری کلیه
دارای زمینه نارسایی کلیه
زمینه دهیدره
مصرف کننده لوپ دیورتیک مول فورزماید
نارسایی قلبی
نفروپاتی دیابتی
سن بالا

۲-۵ روز بعد از استفاده منتظر بروز ATN هستیم ( نکروز حاد توبول های کلیه )
در این فاصله سطح کراتینین را چک میکنیم

Question 13

فاصله لازم بین مصرف مواد حاجب ؟

Answer 13

۳ روز

Question 14

چه داروهایی قبل استفاده از مواد حاجب قطع شوند ؟

Answer 14

۱. NSAID => ۲-۳ روز قبل و بعد
بخاطر احتمال آسیب به کلیه
۲. Diuretics => ۲۴ ساعت قبل و بعد
۳. Metformin => ۴۸-۷۲ ساعت قبل و بعد
چون تجمع آن در کلیه اسیدوز لاکتیک میده

Question 15

بیمار کلیوی در صورت اجبار باید چیکار کنه ؟

Answer 15

حتما visipaque
استفاده از حجم کمتر
تزریق با سرعت آهسته تر

Question 16

راه های به حداقل رساندن عوارض مواد حاجب

Answer 16

۱. هیدره شدن بیمار :
انفوزیون ۰.۵ تا ۱ لیتر نرمال سالین ۱۲ ساعت قبل برای تمام بیماران
۲. استفاده از low osmol ها تا حد ممکن
۳. استفاده از انتی اکسیدان ها مثل NAC
۲ قرص جوشان ۱۲ ساعت قبل و ۲ تا ۱۲ ساعت بعد مصرف شود
( چون برخی منابع میگن علت آسیب کلیوی استرس اکسیداتیو هست )

Question 17

موارد ارجحیت MRI

Answer 17

تصویربرداری از نواحی خاصی از مغز و کانال نخاعی

Question 18

مواد حاجب در MRI بر اساس ارجحیت

Answer 18

Dotarem
Magnevist / MR-lux
Omniscan

Question 19

عوارض جانبی مواد حاجب MRI

Answer 19

سردی
سوزش محل تزریق
سردرد
تهوع
تغییر مزه دهان
کهیر
فیبروز سیستمیک نفروژنیک NSF => عارضه نادر ، بروز در افرادی که GFR شون زیر ۳۰ بوده ( نارسایی کلیه بعد از استیج ۴ )
** منع مصرف در بیمار با GFR زیر ۳۰

=> خودش نارسایی کلیه ایجاد نمیکنه ولی در کسانی که نارسایی کلیه دارند منع مصرف داره
این دسته هم مثل ید دار ها از جفت عبور نمیکنند و در بارداری و شیردهی اکی ن

Question 20

باریم سولفات

Answer 20

خوراکی
برای تصویربرداری گوارشی با اشعه X
تداخل با وارفارین و افزایش احتمال خونریزی

مقدار موردنیاز وابسته به محل تصویربرداری
هر چی پایین تر بریم در گوارش مقدار بیشتری لازمه
مثلا برای روده کوچک ۱.۵ لیتر لازمه و ۱.۵ ساعت هم باید صبر کنیم
ولی برای مری ۱۵ سی سی
گاهی برای تصویربرداری از کولون انما میشه

Question 21

موارد منع مصرف و توصیه های مصرف باریم سولفات

Answer 21

۱. انسداد دستگاه گوارشی => چون میتونه پارگی روده بده
۲. شک به سوراخ بودن گوارش => چون میتونه وارد فضای شکمی بشه و peritonitis بده
۳. وجود خونریزی فعال گوارشی => چون خاصیت ضدانعقادی داره خونریزی تشدید میشه
۴. عارضه یبوست داره => بعدش مایع و فیبر مصرف
بشه
۵. چون پودر fine هست ممکنه توسط پرستار یا خود بیمار پودرش تنفس بشه => احتمال پنومونیت / التهاب ریوی / مشکل ریوی
توصیه به استفاده از ماسک قوی و انجام رقیق سازی زیر هودهایی با جریان لامینار

Question 22

سدیم فلوروسین
Fluocune

Answer 22

ماده تشخیصی آنژیوگرافی چشم

برای کسب اطلاعات از وضعیت عروق شبکیه
جذب نور آبی و ساطع کردن نور سبز متمایل به زرد
تزریق IV طی ۵-۱۰ دقیقه
در صورت تزریق سریع ، نکروز بافتی در محل ایجاد میشه
نارنجی شدن پوست اطراف محل تزریق و حتی ادرار تا ۲۴ ساعت

برای تشخیص رتینوپاتی در اثر دیابت یا انسداد در عزوق شبکیه
هاله ای اطراف رگ در تصویر دیده میشه که یعنی ماده از رگ خارج شده و رتینوپاتی داریم