درس ٥ - انواع معرفت

Question 1

١) علم حصولى و حضورى را با ذكر مثال تعريف كنيد

Answer 1

حصولى: علم به شئ با واسطه صورت ذهنى

حضورى: علم به شئ بدون واسطه صورت ذهنى

Question 2

٢) چرا علم حضورى از دايره شبهات شك گرايان در امان است؟

Answer 2

در علم حضورى؛

• واسطه اى (صورت ذهنى) بين عالم و معلوم وجود ندارد
• لذا بحث مطابقت بين صورت ذهنى و واقع مطرح نيست
• علم حضورى عين واقع است
• سپس از دايره شبهات شك گرايان در امان است

Question 3

٣) انواع تصور جزئى را با ذكر مثال تعريف كنيد

Answer 3

١) حسى كه در اثر ارتباط اندام هاى حسى با واقعيت ها پديد مى آيد و در صورت قطع ارتباط با خارج، درفاصله كوتاهى از ميان مى رود
٢) خيالى كه به دنبال تصورات حسى پديد مى آيد ولى باقطع ارتباط با خارج از ميان نمى رود

Question 4

٤) نظريه “اسميّون” درباره مفاهيم كلى را بيان و ارزيابى كنيد

Answer 4

• نوميناليست ها (اسميّون) اساساً منكر مفاهيم كلّى بوده، الفاظى مانند انسان را مشترك لفظى به شمار مى آورند
• دليل بطلان نظريه:
- الفاظ كلى در دلالت بر افراد به تعدد وضع نياز ندارند
- بر افراد بى شمار قابل انطباقند
- معناى عام واحدى دارند كه فهميدن آن محتاج قرينه نيست
اين امور از ويژگى هاى مشترك معنوى، دربرابر مشترك لفظى است

Question 5

٥) ديدگاه كسانى را كه معتقدند “تصور كاى همان تصور مبهم ورنگ پريده جزئى است” تبيين و ارزيابى كنيد

Answer 5

• مفهوم كلى همان مفهوم مبهم جزئى نيست؛ چرا كه اين سخن در مورد:
- مفاهيمى كه در خارج مصداق حقيقى ندارند (مانند معدوم)
- يا مصداق محسوس ندارند (مانند خدا و روح)
- يا بر مجرد و مادى هر دو قابل انطباقند (مانند علت و معلول)
- يا بر امور متضاد صدق مى كنند (مانند رنگ)
> به هيچ وجه پذيرفتنى نيست

Question 6

٦) نظر صحيح درباب مفاهيم كلى چيست؟

Answer 6

• همان نظريه ارسطو
• اكثر فلاسفه مسلمان آن را پذيرفته اند
• بعضى از مفاهيم بر افراد بى شمار قابل انطباق است و بعضى از مفاهيم تنها بر يك فرد صدق مى نمايد
• اين قابليت به علم حضورى درك مى شود

Question 7

٧) مفاهيم ماهوى و فلسفى را تعريف و تفاوت آنها را بيان كنيد

Answer 7

• مفهوم ماهوى: در جواب پرسش از چيستى شئ مى آيد
• مفهوم فلسفى:
- به تبيين هستى و نيستى اشياء
- و ويژگى هاى آن مى پردازد

مفهوم فلسفى مثل مفهوم ماهوى بيانگر واقعيات خارج از ذهن است، ولى چيستى شئ را آرائه نمى دهد

Question 8

٨) مفاهيم منطقى را تعريف و تفاوت آنها با مفاهيم فلسفى را بيان كنيد

Answer 8

• مفاهيم منطقى تنها بر مفاهيم ذهنى صدق مى كند و بر موجودات خارج از ذهن قابل انطباق نيست (ظرف تحقق مصاديقشان ذهن است)
فرق با مفاهيم فلسفى؛
- مفاهيم منطقى نمى توانند حكايتگر واقعيات خارجى باشند