био трајни Flashcards
Трајни ткива
Трајните ткива настануваат од меристемските ткива и извршуваат специфични функции за нормално одвивање на процесите во клетката.
Какви може да бидат клетките кај трајните ткива?
Клетките на трајните ткива може да бидат:
живи со малку цитоплазма и една или неколку вакуоли или
Мртви со промени во клеточните ѕидови специјализирани за одредени функции.
Зависно од функцијата која ја вршат трајните ткива какви може да бидат?
1Паренхимски – основни ткива
2Покривни- заштитни ткива
3Механички ткива
4Ткива за лачење
5Спроводни ткива
Основни – паренхимски ткива?
Паренхимските- основни ткива се прости трајни ткива изградени од еден вид на клетки
Тие ја исполнуваат внатрешноста на цело растение и во нив се сместени другите ткива.
Клетките на овие ткива се живи со малку цитоплазма, големи вакуоли и тенки клеточни ѕидови
Типови на паренхимски ткива?
-1Основен паренхим
2Апсорпционен паренхим- паренхим за апсорпција на вода и минерални материи
3Паренхим за фотосинтеза -хлоренхим
4Паренхим за складирање - резервен паренхим ( во семиња и во луковици, грутки, репи)
5Спроводен паренхим
6Паренхим за складирање воздух – аеренхим ( кај водени растенија каде има мала количина на кислород)
Основен паренхим?
Основен паренхим- основно градбено ткиво на секое растение
Паренхим за складирање?
може да биде шеќерен (шеќерна репка..),маслоносен (семе од сончоглед..), протеински (семе грав..),водоносен (кактуси, пустински растенија- сукуленти)
Паренхим за фотосинтеза- хлоренхим-
неговата функција е да врши фотосинтеза. Се означува хлоренхим бидејќи клетките се богати со хлоропласти. Кај листовите ова ткиво се наоѓа како палисадно и сунѓересто ткиво. Клетките кај палисадното ткиво се цилиндрични со хлоропласти и густо поредени,додека клетките на сунѓерестото ткиво се со неправилен облик ,посиромашни со хлоропласти и со меѓуклеточни простори.
Паренхим за складирање вода
Сукулентни растенија – со сочни и меснати листови кои живеат на топли и сушни места, Кај кактусите (fam. Cactaceae) стеблото е сукулентно
Спроводен паренхим-
пренесување на растворен материи на мали растојанија
Апсорпционен паренхим-
ова ткиво врши апсорпција на вода и минерални материи
Аеренхим
ткиво богато во меѓуклеточни простори кое служи за циркулација и складирање на воздух
Покровни ткива
Се наоѓаат на површината на растението
Имаат улога на:
Заштита на внатрешните ткива од надворешни влијанија
Се делат на :
Примарно покровно ткиво
епидермис
секундарно:
перидермис
Терциерно
мртва кора
Епидермис
епидермисот е изграден од епидермални клетки (цврсто припиени една до друга),трихомски клетки и стомини клетки. Во епидермисот,особенo на листовите се формираат стоми преку кои се врши размена на гасови и испарување на вода
Какви се ѕидовите кај епидермалните клетки?
Ѕидовите на епидермалните клетки се задебелени кон надворешната средина и се покриени со заштитен слој на кутикула, влакна (трихоми) и др.
Што е кутикулата
Кутикулата е масна материја скоро непропустлива за вода и гасови
Што се формира по едиермисот на некои растенија?
По епидермисот на некои растенија се формираат творби од влакна-емергенции ( капина)
Што се стоми
Стомите се изградени од две стомини клетки кои создаваат отвор на стомата или остиолум. Кај житните растенија покрај две стомини клетки има и две соседни клетки кои заедно го формираат стоминиот апарат или епидермален комплекс.
Клетките содржат и хлоропласти.
перидермис
Ги заштитува стеблата и корењата кај растенијата кои секундарно растат во дебелина (епидермисот отпаѓа и ја превзема улогата перидермисот)
Се создава со активноста на секундарното меристемско ткиво фелоген (корков камбиум)
Клетките на фелогенот се делат и одделуваат клетки кон надворешноста и внатрешноста во правилни низи.
Надворешните клетки изумираат и се слој од мртви клетки-корково ткиво или фелем
Внатрешните клетки се живи и формираат фелодерм
Лентицелите
Клетките на фелемот се непропустливи за вода и гасови па затоа се создаваат отвори - лентицели.
Лентицелите имаат облик на мали кратери од паренхимско растресито ткиво. .
Мртвата кора
Мртвата кора претставува слој од мртви ткива
Може на биде мазна или рапава
Механички ткива
Обезбедуваат цврстина и еластичност на растението со густо збиени клетки без меѓуклеточни простори.
Коленхим
Изградено од живи клетки нерамномерно задебелени.
Во стеблото и листот се наоѓа под епидермисот
Во зависност од задебелувањето на клеточните ѕидови има: аглест,плочест и ровкав коленхим.
Склеренхимско механичко ткиво-склеренхим
изградено од мртви клетки рамномерно задебелени.
склеренхимски влакна
склеренхимски влакна
со издолжени и заострени краеви – дрвесински (во дрвесината) и екстрадрвесински (во кората )
Склериди-
◊ Склериди- многуалолни силно задебелени.
Најраспространети се каменести клетки (во цврстиот дел на плодовите кај орев,слива бадем
Ткива за лачење
Клетките на жлездените ткива создаваат и излачуваат разни секрети
Секретите се производи на метаболизмот кои растението ги излачува надвор или ги собира во вакуолите
Секретите може да се собираат во цевки и канали како млечни цевки- кај млечки (Euphorbiaceae) и смолни канали ( кај четинарите)
Излачувањето на секретите надвор се врши со посебни клетки кои градат:
-жлездени влакна(трихоми)
-нектарници
- водени жлезди(хидатоди)
- Осмофори
Жлездените влакна?
Жлездените влакна лачат етерични масла (жалфија, лаванда) или одбрамбени материи (коприва)
Нектарници
Нектарници се жлезди кои излачуваат сладок сок – нектар кој има важна улога во опрашување на цветовите
Хидатодите
Хидатодите служат за излачување на вода од растението Излачувањето на вода во вид на капки се вика гутација ( водена роса)
Осмофори
Лачат ароматични материи,сместени на цветните делови
Внатрешни ткива за лачење
Се наоѓаат во внатрешноста на растителните органи(секретот го собираат во жлездени клетки или во посебни меѓуклеточни простори).Тука спаѓаат:
Секреторни клетки- идиобласти-по исполнуање со секрет изумираат
Секреторни жлезди- шизогени- кај голосемени и лизогени кај цитрусни растенија
Млечни цевки – лачат млечен сок -латекс
Спроводни ткива
Спроводните ткива се специјализирани за спроведување на материи во растението.
Се разликуваат 2 вида:
Ксилем и
флоем
Ксилемот и флоемот градат спроводни снопчиња кои ја градат нерватурата на листот
Ксилем
Ксилемот ја пренесува водата и растворените неоргански материи во неа од коренот до листовите и другите делови на растението
Изграден е од мртви клетки со задрвенети ѕидови
трахеи и
трахеиди
Трахеи
Трахеи
Долги и тесни клетки со коси или заострени краеви. Меѓу нив има хоринзонтално поставени перфорирани клетки
Трахеиди
Трахеиди
Издолжени клетки со шилести врвови
Флоем
Флоемот ги спроведува растворените органски материи од местото каде што настануваат со фотосинтезата ( листот ) до сите делови на растението
Изграден е од живи клетки
Ситести клетки
Ситести цевки и
Клетки придружнички
Ситести цевки
Настануваат од повеќе клетки чии напречни ѕидови имаат отвори како сито, по што го добиле и името.
Овие клетки се без јадра и имаат малку цитоплазма.
Клетки придружнички
Припиени се до ситестите цевки преку отвори на страничните ѕидови
Овие кл. имаат јадро.
Ситести клетки
Претставуваат долги и тесни клетки со заострени краени кои се живи клетки
СПРОВОДНИ СНОПЧИЊА
Претставуваат групација од спроводни ткива,ксилем и флоем
Концентричен тип – имаат концентричен распоред на ткивата. Периферно е ксилемот а внатрешно е флоемот и обратно.
Колатерален тип – ксилемот и флоемот се еден наспроти друг, флоемот надворешно а ксилемот внатрешно.
Биколатерален тип- ксилемот е на средина а флоемот кон внатре и кон надвор
Радијален тип- радијален распоред на ксилемот и флоемот
