Συνταγματικό Flashcards
Ποια είναι τα στοιχεία του κράτους
Ο λαός, δηλαδή όσοι έχουν την ιθαγένεια Σ4 και Σ105
Η χώρα, Σ27
Η εξουσία
Η οργάνωση σε νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου
Τι είναι η αρχη της συνέχειας του κράτους;
Το κράτος είναι νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου που ασκεί δημόσια εξουσία. Παραμένει το ίδιο έστω και αν αλλάζουν ο λαός και τα όργανα, οι κρατικές πράξεις δεν χάνουν την ισχύ τους λόγω αλλαγής των προσώπων που συγκροτούν τα κρατικά όργανα
Ποια όργανα είναι άμεσα και ποια έμμεσα;
Άμεσα είναι όσα αντλούν την αρμοδιότητά τους απευθείας από το Σύνταγμα, για παράδειγμα ο ΠτΔ, η Βουλή, ο λαός και τα Δικαστήρια. Τα έμμεσα εξαρτώνται από άλλα π.χ. Κυβέρνηση
Από τι κρίνεται η δομή της ελληνικής έννομης τάξης
ιεραρχική σχέση κανόνων δικαίου: η σύνδεση προκύπτει από το όργανο που έχει το τεκμήριο της νομοθετικής αρμοδιότητας: Η Βουλή είναι το αντιπροσωπευτικό όργανο του λαού, όλα τα επίπεδα δημιουργούνται σε συνάρτηση με το επίπεδο του Νόμου
Ποια είναι η θέση του ευρωπαικού δικαίου στην ελληνική έννομη τάξη; Από τι αποτελείται το ενωσιακό δίκαιο;
1) Ενωσιακό δίκαιο. Κρατούσα άποψη υπερισχύουν και του Συντάγματος, εξουσιοδότηση μέσω του Σ28 παρ.2 και 3 (πώς γίνεται να είναι ανώτερο αφού δεν ψηφίζεται από τον λαό;) , να μη θίγει την αξία του ανθρώπου και των δικαιωμάτων και του δημοκρατικού πολιτεύματος (2 δικλείδες ασφαλείας)
υπερισχύει για λόγους πρακτικής αποτελεσματικότητας (ενοποιητική λειτουργία)
Συρρίκνωση των αρμοδιοτήτων του ελληνικού κράτους
Διακρίνεται σε πρωτογενές και δευτερογενές. Πρωτογενές ΣΛΈΕ ΚΑΙ ΣΕΕ, δευτερογενές κανονισμοί, οδηγίες, αποφάσεις
Ποια η θέση του διεθνούς δικαίου στην ελληνική έννομη τάξη
Τοποθετείται σε ιεραρχία ανάμεσα στο ευρωπαικό και το Σύνταγμα. Αποτελείται από τα διεθνή έθιμα (δηλαδή την πρακτική και εν συνειδησει δικαίου άσκησή της εκ μέρους των κρατών) και τις συνθήκες. Οι συνθήκες πρέπει να ΚΥΡΩΘΟΥΝ με νόμο για να καταστούν αναπόσπαστο τμήμα του εσωτερικού δικαίου. Συχνά καταγράφουν κανόνες του διεθνούς δικαίου, οι οποίοι όμως ισχύουν και χωρίς κύρωση.
Είναι το μνημόνιο διεθνής σύμβαση; (και άρα απαιτεί αυξημένη πλειοψηφία σύμφωνα με το Σ28 παρ2;)
ΟλΣτΕ 668/2012: Δεν είναι διεθνής σύμβαση γιατί πρόκειται για πρόγραμμα της Ελληνικής Κυβέρνησης (αυτοδέσμευση), δεν συντρέχει λόγος αντισυνταγματικότητας ως προς την πλειοψηφία
Τι είναι και που βρίσκονται στην ιεραρχία οι συντακτικές πράξεις και τα ψηφίσματα;
Ψηφίσματα: Προέρχονται από αναθεωρητική ή συντακτική εθνοσυνέλευση. (μέχρι να ψηφιστεί το σύνταγμα, έχουν συνταγματική ισχύ). Μετά την θέσπιση του Συντάγματος χάνουν την αυξημένη ισχύ τους και αποκτούν ισχύ τυπικού νόμου.
Συντακτικές πράξεις: Πράξεις που εκδίδονται σε ανώμαλες περιόδους με βάση του δίκαιο της ανάγκης. Οι κανόνες τους ισχύουν στο μέτρο που ρυθμίζουν ζητήματα της κοινωνίας. Δεν προβλέπονται από το Σ, γιατί έτσι το ίδιο θα επέτρεπε την κατάργηση ή την κατάλυσή του. Δεν επιτρέπονται, όπως και τα ψηφίσματα, έχουμε ειδικούς κανόνες στο Σύνταγμα (Σ44,48) για να αντιμετωπίσουμε την κατάσταση ανάγκης.
Τι είναι το συνταγματικό έθιμο: Μπορώ με συνταγματικό έθιμο να καταργήσω διάταξη του Συντάγματος;
Το έθιμο μπορεί να λειτουργήσει μόνο συμπληρωματικά των διατάξεων και των αρχών του τυπικού και ουσιαστικού Συντάγματος. Από το 1975 και μετά δεν έχει εμφανιστεί κανένα γιατί το Σύνταγμα είναι ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΑΚΟ. Το έθιμο νοείται μόνο ως συμπληρωματικό, όχι καταργητικό. π.χ. παλιά ήταν έθιμο η διενέργεια εκλογών από την υπηρεσιακή κυβέρνηση.
Τι είναι η συνθήκη του πολιτεύματος;
Πρακτική που τηρούν τα κρατικά όργανα, η μη τήρηση της οποία δεν επισύρει κυρώσεις, π.. αρχή δεδηλωμένης μέχρι το 1927 που καθιερώθηκε στο Σ.
Τι είναι ο τυπικός νόμος; Πότε αρχίζει η εφαρμογή του;
Σ26: τυπικός είναι ο νόμος που ψηφίζεται από τη Βουλή, εκδίδεται από τον ΠτΔ και δημοσιεύεται στο ΦεΚ. Κατά κανόνα περιέχει κανόνες δικαίου, όμως υπάρχουν και εξαιρέσεις (π.χ. νόμος προϋπολογισμού - απολογισμού). Έναρξη εφαρμογής: τυπικής ισχύς: ημέρα δημοσίευσης, ουσιαστική: όποτε προβλέπεται, κατά κανόνα 10 ημέρες μετά (ουσιαστική ισχύς). Μπορεί και ταυτόχρονα
Ποιες είναι οι ειδικές μορφές τυπικού νόμου;
1) Ατομικός: αφορά ένα πρόσωπο ή περισσότερα εκ των προτέρων γνωστά. Δεν απαγορεύεται εκτός αν προσβάλλει την αρχή της ισότητας.
2) Νόμος - μέτρο: προβλέπει συγκεκριμένες οικονομικές και κοινωνικές καταστάσεις. Ειδικές ρυθμίσεις αποκλίνουσες από το πάγιο δίκαιο (π.χ. συνεισφορά στους σεισμόπληκτους). ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΗ ΛΗΞΗ ΙΣΧΥΟΣ
3) Νόμος - πλαίσιο: Σ43 παρ.4: θέτει γενικές αρχές και κατευθύνσεις, βάσει αυτού εξουσιοδοτείται η εκτελεστική εξουσία. Ψηφίζονται μόνο από την Ολομέλεια της Βουλής και πρέπει να περιέχουν χρονικό όριο εντός του οποίου η εκτελεστική εξουσία ρέπει να προβεί στη ρύθμιση.
4) Νόμος με αυξημένη τυπική ισχύ: Σ107.
Υπάρχουν γενικές αρχές συνταγματικού επιπέδου;
Ναι, διαπνέουν όλη την έννομη τάξη, την επικαλούμαστε όταν δεν έχουμε ρητό/σαφή κανόνα δικαίου. Αρχές που έχουν συνταγματοποιηθεί: π.χ. αρχή ισότητας Σ4 (έτσι δεν μιλάμε γενικά για την αρχή του κοινωνικού κράτους γιατί έχουμε ειδικές αρχές, σε αντίθεση με Γερμανικό Σύνταγμα).
Ποια η σχέση του Κανονισμού της Βουλής με τυπικό νόμο;
3 απόψεις: 1) ίσιο τυπικό κύρος, 2) υποδεέστερο, 3) δεν τίθεται θέμα ιεραρχίας γιατί η ύλη του Κανονισμού δεν μπορεί να ρυθμιστεί από τυπικό νόμο.
Μπορούν να θεσπιστούν κανόνες δικαίου από την εκτελεστική εξουσία;
Ναι, πρόκειται για τις κανονιστικές διοικητικές πράξεις. Εισάγεται εξαίρεση από το Σ26 με βάση το οποίο η νομοθετική λειτουργία ασκείται από τη Βουλή και τον ΠτΔ. Η αρμοδιότητα μετακυλίεται από το εξουσιοδοτών όργανο στο εξουσιοδοτούμενο.
Η διοίκηση: νομοθετεί κατ’ εξουσιοδότηση του Συντάγματος (Σ54 παρ.2, Σ83 παρ.1 και 2- ειδικές ρυθμίσεις που απονέμουν εξουσίες έκδοσης π.δ. ή ΥΑ) ή του Νόμου (Σ 43 παρ. 2 και 4). Επίσης, εφαρμόζει (εκτελεί: Σ 43 παρ.1) τους κανόνες δικαίου και εποπτεύει τη συμμόρφωση
Νομολογία: Αποτελεί πηγή δικαίου;
Όταν στην μείζονα πρόταση βρίσκουμε για ΠΡΩΤΗ φορά κανόνα δικαίου που εμφανίζεται στην δικαστική απόφαση. Επίσης πηγή δικαίου οι αποφάσεις του ΑΕΔ (ισχύς νόμου). Σ100
Ποιο όργανο έχει τεκμήριο νομοθετικής αρμοδιότητας;
Η Βουλή ως αντιπροσωπευτικό όργανο του λαού και ο ΠτΔ ο οποίος μετέχει στην έκδοση νόμων. Η αρμοδιότητα της εκτελεστικής και δικαστικής εξουσίας περιγράφονται περιοριστικά στο Σύνταγμα.
Τι είναι τα εκτελεστικά προεδρικά διατάγματα;
Σ 43 παρ. 1: Εκτελεστικά προεδρικά διατάγματα, δεν τίθεται νέος κανόνας δικαίου αλλά εξειδικεύουν το νόμο, έχουν κύρος κατώτερο του τυπικού νόμου και από τα κανονιστικά διατάγματα τα οποία εκτελούν. Απαιτείται η υποβολή στο ΣτΕ για επεξεργασία. Εκδίδονται σπάνια
Μπορούμε να τροποποιήσουμε με εκτελεστικό διάταγμα τον νόμο τον οποίο εξειδικεύει το διάταγμα;
ΟΧΙ, τίθεται μόνο δευτερεύοντες κανόνες δικαίου και έχουν κατώτερη ισχύ του νόμου, δεν μπορούν να τροποποιήσουν τον ανώτερο κανόνα.
Χαρακτηριστικά των κανονιστικών διαταγμάτων κατ’ άρθρο 43 παρ. 2 εδ. α ‘ Σ;
Αρμόδιο όργανο: Υπουργός - ΣτΕ - ΠτΔ (σύνθετο όργανο). Τίθεται σε ισχύ ένας εξουσιοδοτικός νόμος, ο αρμόδιος Υπουργός συντάσσει προσχέδιο προεδρικού διατάγματος, το σχέδιο υποβάλλεται στο ΣτΕ για έλεγχο νομιμότητας, συνταγματικότητας και νομοτεχνικής αρτιότητας, ο ΠτΔ εκδίδει και δημοσιεύεται στο ΦεΚ.
Τι γίνεται αν δεν υποβληθεί στο ΣτΕ για επεξεργασία το κανονιστικό διάταγμα;
Σ95 περ. δ: Αποτελεί ουσιώδη διαδικαστικό Τύπο, αν παραλειφθεί το διάταγμα καθίσταται ακυρωτέο ή μη εφαρμοστέο από τα δικαστήρια.
Μπορεί ο ΠτΔ να αρνηθεί την έκδοση του κανονιστικού διατάγματος;
ΌΧΙ, Η αρμοδιότητα είναι δέσμια (Σ 35 και 50), την ευθύνη φέρει ο υπουργός, ο ΠτΔ είναι ανεύθυνος, δεν μπορεί να αρνηθεί να το εκδώσει, την ευθύνη αναλαμβάνει ο υπουργός που προσυπογράφει
Χαρακτηριστικά των κανονιστικών διαταγμάτων κατ’ άρθρο 43 παρ. 2 εδ. β ‘ Σ;
1) Δέκτης της εξουσιοδότησης είναι άλλο όργανο της Διοίκησης, π.χ. υπουργικές αποφάσεις ενός ή περισσότερων Υπουργών, πράξεις υπουργικού Συμβουλίου, πράξεις περιφερειακών οργάνων του Κράτους, πράξεις ΟΤΑ, πράξεις ανεξάρτητων αρχών, νπδδ ακόμη και διφυών ν.π. (Τράπεζα της Ελλάδος)
2) Θέματα ειδικότερα, τοπικού ενδιαφέροντος με χαρακτήρα τεχνικό ή λεπτομερειακό. (Αν ο νόμος παρέχει εξουσιοδότηση χωρίς το θέμα να είναι τέτοιο η επ’ αυτού ερειδόμενη πράξη είναι ακυρωτέα ή μη εφαρμοστέα). Άμα η εξουσιοδότηση είναι αόριστη/γενική, η πράξη είναι αντισυνταγματική και μπορούμε να την προσβάλλουμε ευθέως στα δικαστήρια (αίτηση ακυρώσεως).
3) ΔΕΝ ΥΠΟΚΕΙΤΑΙ ΣΕ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΣΤΕ!
4) Αρκεί κοινός νόμος (και από τμήμα διακοπής ή διαρκή κοινοβουλευτική επιτροπή)
5) ΔΕΝ γίνεται αν για το θέμα απαιτείται ρύθμιση τυπικού νόμου π.χ., Σ 28 παρ.2, 77,78,79
Τι είναι διφυές ν.π.
Οργανωμένο σαν ΝΠΙΔ, όμως εφαρμόζονται κανόνες δημοσίου δικαίου όταν αφορά απονομή δημοσίου δικαιώματος
Να ξεκαθαρίζουμε έαν λειτουργεί ως φορέας άσκησης δημόσιας εξουσίας ή αν εκδίδει πράξεις ιδιωτικού δικαίου
Υποχώρηση οργανικού κριτηρίου πλέον πολλά ΝΠΙΔ, κυριαρχία του λειτουργικού κριτηρίου
Ειδικό ρυθμιστικό πλαίσιο: εποπτεία και έλεγχος
Τι σημαίνει ειδική και ορισμένη εξουσιοδότηση νόμου; Ποιες πράξεις αφορά;
Ειδική: καθορίζει συγκεκριμένα προς ρύθμιση ζητήματα, ορισμένη: περιλαμβάνει τα κριτήρια, τις αρχές και τις κατευθύνσεις εντός του πλαισίου των οποίων η διοίκηση θα προβεί στη ρύθμιση. Αφορά τις πράξεις του Σ43 παρ.2
Κανονιστικά διατάγματα με βάση εξουσιοδότηση από νόμο πλαίσιο Σ43 παρ. 4;
- Ο νόμος πρέπει να προέρχεται από την Ολομέλεια
-ίδια ισχύς με νόμο
-Εξουσιοδοτών όργανο της παρ.4
-θέση χρονικού ορίου για έκδοση νόμου και γενικών αρχών και κατευθύνσεων
-Η εξουσιοδότηση δεν χρειάζεται να είναι τόσο αυστηρή
-Επεξεργασία από ΣτΕ
Μπορεί το όργανο να μεταβιβάσει περαιτέρω την εξουσιοδότηση (υπεξουσιοδότηση) - Σ43 παρ. 2 εδ. β’ ;
ΟΧΙ, θα πρέπει να το προβλέπει ειδικά ο νόμος. Δεν αποτελεί υπεξουσιοδότηση η ρύθμιση κάποιας επουσιώδους λεπτομέρειας (ζήτημα εντελώς λεπτομερειακό).
Υπάρχει υποχρέωση για έκδοση νόμου ύστερα από την νομοθετική εξουσιοδότηση;
Η κανονιστικώς δρώσα διοίκηση έχει κατ’ αρχάς διακριτική ευχέρεια όμως όχι όταν προκύπτει απευθείας από το Σύνταγμα! [ΣΟΣ] (ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ) π.χ. περιβάλλον, επαγγελματικά δικαιώματα πρέπει οπωσδήποτε να προβεί στην έκδοση της πράξης εντός ευλόγου χρόνου
Τι γίνεται αν η πράξη εκδοθεί η πράξη του Σ 43 μετά από το χρονικό όριο που τίθεται από τον νόμο;
- Τα χρονικά όρια έχουν ενδεικτικό χαρακτήρα (γενικός κανόνας από νομολογία)
- Όμως αν περάσει ο εύλογος χρόνος αυτή έχει ελάττωμα (ad hoc κρίση)
Λόγοι προτίμησης καν. Πράξεων;
- Πλήθος ζητημάτων
- Ευκολία – ταχύτητα διαδικασίας
- Ειδικά ζητήματα – λεπτομερειακά
Τι είναι ανάλυση συνεπειών ρύθμισης του νόμου (καλή νομοθέτηση);
Κείμενο εκθέσεων που περιλαμβάνουν αιτιολογική έκθεση, πίνακα καταργούμενων και τροποποιούμενων διατάξεων (αυτά πρέπει να τα έχουν και οι προτάσεις νόμου), έκθεση γενικού λογιστηρίου, έκθεση του ΕΣ (υποχρεωτικά για συντάξεις δημοσίου), έκθεση επιστημονικής υπηρεσίας Βουλής, λειτουργικότητα και κοινωνικός σκοπός ώστε οι ρυθμίσεις να εξυπηρετούν τη δικαιοσύνη.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά των πράξεων νομοθετικού περιεχομένου Σ44;
1) Σημαντικό εργαλείο συναντώνται συχνά, ιδιότυποι τυπικοί νόμοι
2) Σύνθετο νομοθετικό όργανο: υπουργικό συμβούλιο και ΠτΔ
3) Δεν υπόκεινται σε αίτηση ακύρωσης
4) Ο ΠτΔ έχει δέσμια αρμοδιότητα, μπορεί όμως να ελέγξει αν συντρέχει έκτακτη περίπτωση. Διαφωνία υπερ της άποψης του ΥΣ.
5) Επείγουσα (εξαίρεση σε καθημερινές και πάγιες ανάγκες) και απρόβλεπτη (να μην μπορεί να προβλεφθεί με βάση τους κανόνες της κοινής πείρας και λογικής) ανάγκη
6) Δημοσίευση στο ΦεΚ
7) Υποβολή στη Βουλή σε 40 ημέρες, κύρωση σε 3 μήνες, αλλιώς χάνουν ισχύ. Αναδρομικά συνεχίζουν να ισχύουν εκτός εάν η Βουλή τις καταργήσει ρητά.
8) Έχουν ουσιαστική νόμου για τις 40 ημέρες, όχι όμως τυπική, οι ρυθμίσεις του κυρωτικού νόμου ισχύουν αναδρομικά από τον χρόνο θέσπισης.
Μπορούν ζητήματα για το περιβάλλον θα ρυθμιστούν με 43 παρ.2εδ. β’;
ΌΧΙ, μόνο με διάταγμα