ziektes verbonden aan metabolisme/energie Flashcards
von Gierkes aandoening
glycogeenstapelingsziekte type I, glucose-6-fosfatase deficiënt (glucose-6-P -> glucose), meer glycogeen in lever en nieren, symptomen: vergroting van de lever, hypoglykemie, ketose, hyperurikemie, hyperlipemie
hypoglykemie
te lage bloedsuikerspiegel, symptoom van glycogeenstapelingsziekten type I en III
ketose
verhoogde ketonen-concentratie in het bloed, symptoom van glycogeenstapelingsziekten type I en III
hyperurikemie
te hoge urinezuurspiegel in het bloed, symptoom van glycogeenstapelingsziekten type I en III
hyperlipemie
te veel vet in het bloed, symptoom van glycogeenstapelingsziekten type I en III
Pompes aandoening
glycogeenstapelingsziekte type II, alfa-1,4-glucosidase deficiënt, meer glycogeen in alle organen, cardio-respiratoire insufficiëntie met de dood tot gevolg (meestal voor 3e levensjaar)
Cori’s-aandoening
glycogeenstapelingsziekte type III, alfa-1,6-glucosidase deficiënt, meer glycogeen in spieren en lever, korte buitenvertakkingen, symptomen: vergroting van lever, hypoglykemie, ketose, hyperurikemie, hyperlipemie (milder verloop dan type I)
Kwashiorkor
eenzijdig dieet => negatieve stiksotfbalans => lichaamseiwitten uit spieren afgebroken
aminozuururemieën
stofwisselingsziekten verbonden met aminozuur-metabolisme
deficiënt glucosemetabolisme
obesitas, diabetes
18^FDG - fluorodeoxyglycolyse
2-deoxy-2-(18^F)fluoro-D-glucose (F ipv OH op 2e O-atoom) = glucose-analoog, radiofarmaceutische tracer die wordt opgenomen door organen/cellen die veel glucose verbranden (hersenen, lever, kankercellen) => metastasen in beeld brengen
kan verder op normale manier gemetaboliseerd worden (verval naar 18^O), 2 signalen van tegenovergestelde richting op zelfde moment op pet-scan (werkt met positronen = e+)
pyruvaat-kinase-deficiëntie
rode bloedcellen zijn sterk afhankelijk van glycolyse
-> mutatie in pyruvaat-kinase => niet genoeg ATP => ionenpompen werken niet meer => cellen zwellen op => barsten open => bloedarmoede (anemie)
pyruvaatdehydrogenasedeficiëntie
pyruvaat kan zich niet omzetten in acetyl-coA, wel in lactaat => concentratie pyruvaat en lactaat stijgen => chronische melkzuuracidose => neurologische afwijkingen en vroegtijdige dood
oplossing: ketogeen dieet (vervangen suikermoleculen, kunnen door bloed-hersenbarrière, acetyl-coA uit ketonlichaampjes)
fructose-intolerantie
moeite om fructose te metaboliseren, meestal deficiënt lever-aldose => geen splitsing => fosfaatgroepen kunnen niet afgebroken/geregenereerd worden => ATP-depletie => ATP-afhankelijke ionenkanalen geblokkeerd => cellen zwellen op en barsten open
galactosemie
mutatie in gen coderend voor UDP-glucose => galactose kan niet gemetaboliseerd worden => hersenbeschadiging, cataract, mentale retardatie, leverfalen door accumulatie van giftige galactosederivaten, detoxificatie…
glucose-6-fosfaatdehydrogenase-deficiëntie
x-chromosoom-gebonden genetische afwijking, mutatie in gen dat codeert voor erytrocyt-isovorm van G6PDH, hoofdfunctie NADPH in RBC: reductie glutanion, meestal symptoomloos, verdere belasting => massieve hemolytische anemie, beschermend tegen malaria (anti-malariageneesmiddelen: werken via vermindering van gereduceerde glutanion)…
folinezuurdeficiëntie
gebrekkige voeding, anorexia, overmatig koken van groenten => gebrek aan vitamine B12 => THF weerhouden als methylderivaat => functioneel gebrek aan folinezuur
langdurig => bloedarmoede, geboorteafwijkingen (spina befida)
sulfonamide
therapeutische toepassing van THF, blokkeert bacteriële synthese van THF door inhibitie van incorporatie van p-aminobenzoëzuur => derivaat kan geen C1-eenheden inbouwen
aminopterine en ametopterine
therapeutische toepassing van THF, antagonisten van foliumzuur, sterkte competitieve inhibitie ter hoogte van reductie van folinezuur en dihydrofolinezuur, remmen celdeling (en andere functies als er te veel THF geïnhibeerd wordt)
aspartaat en alanine als diagnostische enzymen
lage concentratie in bloed = normaal
hoge concentratie in bloed = leverbeschadiging
te veel ammonium
- verhoogde ammoniumconcentratie in hersenen => spectrum neuropsychiatrische en neurologische symptomen => problemen geheugen, hersenoedeem, coma, inversie slaap-waak-toestand
- beïnvloedt pH van de cel omdat het door plasmamebraan kan via diffusie, kanalen, transporters
- ammonium heeft gelijkaardige eigenschappen als kalium-ion => competitie met K-ion op K-transporters => effect op membraanpotentiaal
- ammonium zit in veel biochemische reacties => te veel => metabolisme in hersenen verstoord
lever kan detoxificatieproces van ammonium niet uitvoeren
lethaal
hyperammoniëmie (hepatische encefalopathie)
gedeeltelijke deficiënties bij detoxificatie van ammonium, te hoge ammoniumconcentratie in het bloed, symptomen: braken, lethargie, epileptische aanvallen, zwakzinnigheid
te veel ammonium => verhoogde concentratie glutamaat in cerebrospinale vocht => beschadiging hersencellen (hersenfunctie-uitval)