Zdrowie publiczne Flashcards
profilaktyka IV-rzędowa
identyfikacja pacjentów zagrożonych nadmierną medykalizacją
metafilaktyka
profilaktyka III fazy
profilaktyka wczesna
promocja zdrowia
aktywność fizyczna
promocja zdrowego stylu życia
prawidłowe nawyki żywieniowe
-> jest ukierunkowana na ZDROWIE
profilaktyka I fazy = pierwotna = pierwszorzędowa
swoiste i nieswoiste działania mające na celu zapobieganie chorobom
zwiększanie odporności
zmniejszanie narażenia na czynniki szkodliwe
umacnianie zdrowia
np. szczepienia ochronne, zapobieganie zanieczyszczeniom środowiska (ochrona środowiska), nadzór epidemiczny nad produkcją żywności i jej dystrybucją
-> działania nastawione na umacnianie zdrowia, gdy choroba jeszcze nie wystąpiła
profilaktyka wtórna
tj. po wystąpieniu choroby
SANEPID - zakres działań
nadzór nad higieną w zakresie :
higieny środowiska;
higieny pracy w zakładach pracy;
higieny radiacyjnej;
higieny procesów nauczania i wychowania;
higieny wypoczynku i rekreacji;
zdrowotnymi żywności, żywienia i przedmiotów użytku;
higieniczno-sanitarnymi, jakie powinien spełniać personel medyczny, sprzęt oraz pomieszczenia, w których są udzielane świadczenia zdrowotne.
Cechy charakterystyczne tradycyjnej diety śródziemnomorskiej w porównaniu z dietą krajów północnych (składniki)
Mało nasyconych kwasów tłuszczowych
Dużo jednonienasyconych kwasów tłuszczowych
Dużo wielonienasyconych kwasów tłuszczowych
Niski stosunek kwasów n-6/n-3 <=> wysoki stosunek n-3 do n-6
Dużo naturalnych antyoksydantów
Dużo błonnika
Formy działalności leczniczej
Działalność lecznicza polega na udzielaniu świadczeń zdrowotnych. Świadczenia te mogą być udzielane za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności.
Działalność lecznicza może również polegać na:
1) promocji zdrowia
2) realizacji zadań dydaktycznych i badawczych w powiązaniu z udzielaniem świadczeń zdrowotnych i promocją zdrowia, w tym wdrażaniem nowych technologii medycznych oraz metod leczenia.
czułość testu
- rozpoznawanie możliwie dużego odsetka wyników prawdziwie dodatnich.
, powtarzalność test
- zależna od zmienności biologicznej oraz zmienności obserwowanej.
swoistość testu
- rozpoznawanie stosunkowo niewielkiego odsetka wyników fałszywie dodatnich
populacja stara vs dojrzała vs młoda
< 4%
4 - 7%
> 7%
zdrowie publiczne - działania na rzecz ochrony zdrowia indywidualnych osób:
- Zapewnienie pełnej dostępności szczepień ochronnych, wczesnego wykrywania i leczenia chorób zakaźnych, w tym gruźlicy, AIDS, chorób wenerycznych, chorób zawleczonych z zagranicy.
- Zapewnienie pełnej dostępności pomocy medycznej dla osób bezrobotnych, bezdomnych i innych grup mogących mieć utrudniony dostęp do świadczeń zdrowotnych.
- Objęcie niezbędnym zakresem w pełni bezpłatnych świadczeń leczniczych wybranych chorób o znaczeniu społecznym, w tym chorób psychicznych, uzależnień, cukrzycy itp.
- Objęcie badaniami skaningowymi i czynnym poradnictwem grup wysokiego ryzyka zachorowania na wybrane choroby o znaczeniu społecznym.
- Nadzór merytoryczny i pomoc finansowa dla instytucji charytatywnych udzielających pomocy medycznej i społecznej osobom ubogim oraz upośledzonym.
Narodowy Program Zdrowia na lata 2021 – 2025 zakłada 5 celów operacyjnych:
profilaktyka nadwagi i otyłości,
profilaktyka uzależnień,
promocja zdrowia psychicznego,
zdrowie środowiskowe i choroby zakaźne,
wyzwania demograficzne.
Działania na rzecz ochrony zdrowia ogółu ludności:
- Monitorowanie stanu zdrowia oraz określanie potrzeb zdrowotnych ludności.
- Zapobieganie rozprzestrzenianiu się chorób, ze szczególnym uwzględnieniem chorób zakaźnych i społecznych, wymagających zorganizowanego wysiłku państwa na rzecz ich zwalczania.
- Identyfikacja i zwalczanie czynników ryzyka zdrowotnego w środowisku, miejscu zamieszkania, pracy, nauki oraz w placówkach służby zdrowia.
- Zapobieganie wypadkom i urazom oraz zapewnienie kompleksowej pomocy ofiarom katastrof, kataklizmów i klęsk żywiołowych.
- Zapewnienie nadzoru epidemiologicznego, w tym laboratoryjnej kontroli przeciwepidemicznej (zarówno chorób zakaźnych, zawleczonych z zagranicy) oraz laboratoryjnej kontroli zagrożeń środowiskowych (powietrza, wody, gleby, żywności) i zagrożeń mogących wynikać z wymiany handlowej z zagranicą.
- Promowanie aktywnego współuczestnictwa społeczeństwa w działaniach na rzecz zdrowia poprzez promocję zdrowego stylu życia wszystkich obywateli, ze szczególnym uwzględnieniem promocji zachowań prozdrowotnych wśród dzieci i młodzieży oraz w wybranych grupach wysokiego ryzyka zachorowania.
- Kształcenie i doskonalenie zawodowe lekarzy i innego personelu medycznego, zgodnie z wymogami współczesnej wiedzy medycznej, nowych technologii diagnostyczno-leczniczych oraz zgodnie ze skalą potrzeb zdrowotnych społeczeństwa, w tym zapewnienie warunków rozwoju nauk medycznych.
- Zapewnienie jednolitych kompleksowych regulacji prawnych dotyczących systemu organizacji, finansowania i zarządzania placówkami opieki medycznej, ekonomii zdrowia, zasad orzecznictwa lekarskiego - zgodnych z konstytucyjnymi uprawnieniami obywateli.
- Monitorowanie jakości świadczeń medycznych, ich dostępności, przestrzegania zasad bioetyki zawodowej personelu, przestrzegania praw pacjenta i międzynarodowych regulacji prawnych w ochronie zdrowia.
- Ocena sytuacji zdrowotnej kraju na tle porównań międzynarodowych, analiza wyzwań i zagrożeń wynikających z procesu globalizacji. Miejsce i rola kraju w pracach Światowej Organizacji Zdrowia i innych międzynarodowych i międzyrządowych organizacji działających na rzecz zdrowia.
czy potrzeby zdrowotne są atrybutami psychicznymi jednostek
nie
Badanie w kierunku cukrzycy należy przeprowadzać
- raz na 3 lata u każdej osoby > 45. roku życia
- niezależnie od wieku, badanie to należy wykonać co roku u osób z grup ryzyka
W prewencji pierwotnej NT zaleca się, by przeprowadzać przesiewowe pomiary BP u
wszystkich dorosłych, przynajmniej raz w roku niezależnie od wcześniejszych wartości BP
badania przesiewowe w kierunku raka szyjki macicy
– cytologia co 3 lata lub co 1 rok u kobiet obciążanych czynnikami ryzyka (zakażonych HIV, przyjmujących leki immunosupresyjne, zakażonych HPV wysokiego ryzyka).
Od 01.11.2023 r. program obejmuje kobiety od 25 do 64 roku życia
System organizacji opieki zdrowotnej jest ukierunkowany na
prewencję, promocję zdrowia, leczenie i rehabilitację.
badania przesiewowe w kierunku raka piersi
– mammografia co 2 lata.
Od 01.11.2023 r. program obejmuje kobiety w wieku od 45 do 74 lat (wcześniej dotyczył kobiet w wieku 50-69 lat).
program przesiewowych badań noworodków
W Polsce prowadzony jest program przesiewowych badań noworodków w kierunku 30 chorób wrodzonych, m.in.:
mukowiscydozy,
fenyloketonurii,
wrodzonej niedoczynności tarczycy,
wrodzonego przerostu nadnerczy,
rdzeniowego zaniku mięśni. [LINK]
Dodatkowo, przeprowadza się:
test pulsoksymetryczny w kierunku krytycznych wrodzonych wad serca,
badanie w kierunku wrodzonej dysplazji stawów biodrowych,
badania słuchu (program WOŚP).
cel strategiczny Narodowego Programu Zdrowia na lata 2021-2025:
- zwiększenie liczby lat przeżytych w zdrowiu,
- ograniczanie społecznych nierówności w zdrowiu.
Obowiązkowej hospitalizacji /
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6 kwietnia 2020 r. w sprawie chorób zakaźnych powodujących powstanie obowiązku hospitalizacji, izolacji lub izolacji w warunkach domowych oraz obowiązku kwarantanny lub nadzoru epidemiologicznego
1) osoby chore na gruźlicę w okresie prątkowania oraz osoby z uzasadnionym podejrzeniem o prątkowanie;
2) osoby zakażone lub chore oraz podejrzane o zakażenie lub zachorowanie na:
a) błonicę
b) cholerę
c) dur brzuszny,
d) dury rzekome A, B, C,
e) dur wysypkowy (w tym choroba Brill-Zinssera),
f) dżumę
g) Ebolę (EVD),
h) wysoce zjadliwą grypę ptaków u ludzi (HPAI), w szczególności spowodowaną szczepami H7 i H5,
i) ospę prawdziwą
j) ostre nagminne porażenie dziecięce (poliomyelitis) oraz inne ostre porażenia wiotkie, w tym zespół Guillaina-Barrégo,
k) tularemię,
l) wąglik,
m) wściekliznę,
n) wirusowe gorączki krwotoczne, w tym żółtą gorączkę,
o) zakażenia biologicznymi czynnikami chorobotwórczymi wywołującymi zespoły ciężkiej ostrej niewydolności oddechowej (SARI) lub innej niewydolności narządowej, w szczególności:
– bliskowschodni zespół niewydolności oddechowej (MERS),
– zespół ostrej niewydolności oddechowej (SARS),
p) zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub mózgu;
+ zkażeni COVID-19 nieskierowani na diagnostykę i izolację domową
Każdy człowiek ma prawo do poziomu życia odpowiadającego potrzebom zdrowia i zapewniającego dobrobyt jemu i jego rodzinie, łącznie z wyżywieniem, odzieżą, mieszkaniem, opieką medyczną i niezbędnymi świadczeniami socjalnymi oraz ma prawo do zabezpieczenia na wypadek bezrobocia, choroby, niezdolności do pracy, wdowieństwa, podeszłego wieku lub utraty środków utrzymania w następstwie okoliczności niezależnych od niego.
- mówi o tym:
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka
przedwczesne zgony z powodu epidemii tzw. chorób cywilizacyjnych, do których zaliczane są
choroby układu krążenia
nadwaga i otyłość,
cukrzyca,
choroby nowotworowe
wypadki i urazy
coraz częstsze choroby psychospołeczne
najlepsze mierniki stanu zdrowia populacji
Poza współczynnikiem umieralności ogólnej do powszechnie stosowanych mierników należy:
przeciętne trwanie życia,
współczynnik umieralności niemowląt
struktura zgonów według przyczyn, np. z powodu chorób układu krążenia
długość trwania życia K i M w Polsce
Przeciętne trwanie życia mężczyzn – 72,6 lat, natomiast kobiet – 80,7 lat. Różnica w przeciętnej długości życia mężczyzn i kobiet wynosi 8,1 roku.
W 2020 r. przeciętne trwanie życia mężczyzn zamieszkałych w miastach wynosiło 72,9 roku i było o 0,8 roku dłuższe niż dla mężczyzn na wsi. W przypadku kobiet zamieszkałych w miastach trwanie życia wynosiło 80,8 roku i było o 0,2 roku wyższe niż dla kobiet na wsi
W przypadku osób z wyższym wykształceniem odnotowano dłuższe trwanie życia niż w przypadku osób z wykształceniem niższym
Najdłuższe trwanie życia charakteryzuje mężczyzn w woj. małopolskim i podkarpackim (w 2020 r. parametry te wyniosły odpowiednio 73,8 i 73,7 roku) oraz kobiety w województwach podlaskim i podkarpackim (odpowiednio 81,9 i 81,8 roku).
chorobowość w Polsce
61 procent Polaków ma podwyższone stężenie cholesterolu lub przyjmuje z tego powodu leki;
hipercholesterolemia - ok. 17 mln obywateli.
1,5 - 2 (czy nawet 3) milionów Polaków chorujących na cukrzycę
palenie tytoniu - ok. 9 mln obywateli, 30%
liczba dializowanych rocznie 20 198 pacjentów
NN 4,7 mln osób
na NT choruje około 12 mln obywateli.
Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego niepodlegające modyfikacji:
wiek — mężczyźni >45 lat, kobiety >55 lat,
płeć — większe ryzyko u mężczyzn niż u kobiet przed menopauzą,
wczesne (u mężczyzn <55. rż., u kobiet <65. rż.) występowanie w rodzinie choroby niedokrwiennej serca (ChNS) lub chorób innych tętnic na podłożu miażdżycy.