WIRUSIKI <3 Flashcards
Z CZEGO SKŁADA SIĘ CZĄSTKA WIRUSA?
- osłonka
- glikoproteiny wirusowe
- kapsyd
- genom wirusa
- białka wirusowe
Z czego jest utworzony nukleokapsyd?
z genomu i kapsydu
Co to jest osłonka?
Najbardziej zewnętrzna warstwa, podwójna warstwa lipidowa z glikoproteinami, nabyta z błony komórkowej gospodarza podczas późnych faz replikacji, nie wszystkie wirusy ją posiadają
Jak dzielimy na wirusy ze względu na posiadanie osłonki?
osłonkowe i bezosłonkowe
Opisz wirusy osłonkowe
są aktywne w wilgotnym środowisku, wrażliwe na kwasy i detergenty
Które wirusy mają osłonkę?
- wirusy o symetrii spiralnej: wirus grypy, świnki, odry
- wirus o symterii bryłowej: wirus różyczki, herpeswirusy, retrowirusy, flawiwirusy
Opisz wirusy bezosłonkowe
Oporne na wysuczenie, detergenty, ekstremalne pH i temperatury, zwykle przenoszone drogą oddechową lub fekalno-oralną
Które wirusy nie mają osłonki?
osłonki nie posiadają wirusy:
- Polio,
- ECHO,
- Coxackie,
- WZW A,
- Rhinovirus,
- HPV,
- adenowirusy,
- rotawirus
Jaką funkcję pełnią glikoproteiny wirusowe?
Odpowiadają za przyleganie wirusa do receptorów komórkowych, pobudzanie interakcji z białkami kapsydu (dojrzewanie potomnych cząstek wirusa), właściwości antygenowe
Jakie funkcje pełni kapsyd?
Ochrania rdzeń i bierze udział w adsoprcji do komórek gospodarza, złożony z kapsomerów
o budowie białkowej, determinuje kształt wirionu
Co stanowi genom wirusa?
Jeden rodzaj kwasu nukleinowego – DNA (zwykle podwójna nić) lub RNA (zwykle
pojedyncza nić)
Opisz białka wirusowe, jakie są, co robią?
- strukturalne
- enzymatyczne (polimerazy np. transkryptaza, rewertaza; integrazy,
proteazy (modyfikacja protein w procesie translacji, uwolnienie kwasu nukleinowego z nukleokapsydu), endonukleazy, ligazy)
Co to jest wirion?
cząsteczka wirusa
Jaka może być symetria wirusa?
helikalna (spiralna) lub kubiczna (ikozaedralna/bryłowa)
Jakie wirusy mają symetrię helikalną?
wirus grypy, wścielkizny, świnki i odry
Jakie wirusy mają symetrię bryłową?
adenowirus, POLIO, ECHO, herpeswirusy
Kryteria klasyfikacji wirusów
(nikt o to nie zapyta, ale dla zasady fiszunia musi być)
- symetria wirionu
- obecność lub brak osłonki lipidowej
- rodzaj kwasu nukleinowego
- polarność genomu wirusowego
- liczba nici kwasu nukleinowego i ich postać (s-ds., liniowy-kolisty)
Co to jest wiremia?
obecność i transport wirusa we krwi
Czym są objawy prodromalne?
objawy zwiastunowe, nieswoiste, grypopodobne np. gorączka
Czy wirus się rozmnaża?
nie, on replikuje
Fazy replikacji wirusa
też dla zasady…
- Adsorpcja wirusa (do receptora gospodarza, wykazuje swoistość gospodarza, swoistość narządową
(tropizm)) – rozpoznanie, a następnie przyłączenie - Wnikanie (penetracja; endocytoza (wymaga receptorów), wiropeksja (jak endocytoza, ale nie
wymaga receptorów) lub fuzja (zlanie) z błoną gospodarza) - Odpłaszczanie (początek eklipsy – fazy utajenia, pozbycie się otoczki, uwolnienie genomu,
proteazy wirusa trawią białka) - Synteza białek wczesnej fazy
- Synteza kwasu nukleinowego (DNA – jądro, RNA – cytoplazma)
- Synteza białek późnych
- Składanie nowych wirusów (dojrzewanie, koniec eklipsy)
- Opuszczenie komórki (pączkowanie – wirusy osłonkowe, liza – bezosłonkowe)
Co to jest wiropeksja?
endocytoza wirusa
Czym jest wirus pantropowy?
taki, który nie wykazuje swoistości do tkanki
Jaki receptor ma wirus HIV i z jakim receptorem komórki się łączy?
ma gp120, a łączy się z cząstką CD4
Jaki receptor ma wirus grypy i z jakim receptorem komórki się łączy?
ma hemaglutyninę, a łączy się z sialooligosacharydem
Jaki receptor ma wirus wścieklizny i z jakim receptorem komórki się łączy?
ma białko G, a łączy się z receptorem acetylocholinowym
Jaki receptor ma wirus HBV i z jakim receptorem komórki się łączy?
ma Pre-S, a łączy sięz receptorem hepatocytowym
Kiedy zaczyna się faza eklipsy i czym się charakteryzuje?
Uwolnienie kwasów nukleinowych daje początek fazie eklipsy (utajenia). W tej fazie nie można
wykryć cząstek wirusa w komórce.
Czym jest zjawisko interferencji?
Komórka po wniknięciu wirusa jest odporna na zakażenie innym wirusem.
Jak przebiega translacja wirusów RNA (gdy jest RNA + i gdy jest RNA -)?
RNA dodatni -> (translacja) -> Białka wirusowe
RNA ujemny -> (transkrypcja z udziałem wirusowej RNA-zależnej polimerazy RNA) -> RNA dodatni (mRNA) -> (translacja) -> Białka wirusowe
Cykl replikacyjny retrowirusów.
- retrowirusy mają genom zbudowany z dwóch kopii jednoniciowego RNA o dodatniej polarności nici
- po wniknięciu do komórki RNA wirusa ulega przepisaniu na dwuniciowy DNA przez odwrotną
transkryptazę (rewertazę) - DNA wirusowy zostaje włączony w obręb DNA gospodarza i może zacząć intensywnie namnażać się lub przejść w postać nieczynnego prowirusa
Komórka zakażona wirusem może ulec rozpadowi, zniszczeniu przez układ immunologiczny, może przeżyć i wejść w fazę przewlekłego uwalniania wirusów.
Jaki materiał genetyczny mają zazwyczaj wirusy onkogenne?
DNA
Cykl lityczny
- cykl rozwojowy wirusa doprowadza do rozpadu atakowanej komórki
- wirus wnika do komórki, zmusza do powielania wirusowego kwasu nukleinowego i do syntezy
wirusowych białek, a potomne cząsteczki wirusa opuszczając komórkę niszczą ją
Cykl lizogenny
- nie następuje śmierć komórki
- DNA wirusa ulega włączeniu do komórkowego DNA
- DNA wirusa jest przekazywany komórkom potomnym w procesach podziałów komórkowych
- zjawisko to uznaje się za przyczynę niektórych zmian nowotworowych (wirusy onkogenne)
Co to znaczy wirus defektywny (niekompletny)?
Takie wirusy:
- nie posiadają informacji genetycznej potrzebnej do replikacji w komórkach gospodarza
- mogą namnażać się jedynie z udziałem wirusów pełnowartościowych (kompletnych)
np. WZW D potrzebuje do życia WZW B
Jak diagnozujemy choroby wirusowe?
- badania na obecność wirusa w materiałach klinicznych – hodowla, wykrywanie antygenu,
wykrywanie kwasów nukleinowych - badania na obecność swoistych przeciwciał w surowicy
Jakie są metody hodowli wirusów?
hodowle komórkowe, w zarodkach kurzych lub na wrażliwych zwierzętach
Jaki efekt może wywoływać wirus na hodowle komórek?
-> efekt cytopatyczny (zespół zmian morfologicznych i degeneracyjnych występujących w komórkach pod wpływem replikacji wirusa, w następstwie
zahamowania transkrypcji RNA oraz syntezy białek gospodarza, jak również toksycznego wpływu białek wirusa; zatrzymanie ruchu komórek, mitoz, syntezy komórkowego DNA i białek, tworzenie wielojądrzastych komórek – syncytia, liza komórki, utrata typowego kształtu), hemadsorbcja (przyleganie), hemaglutynacja (zlepianie czerwonych krwinek w widoczne gołym okiem agregaty)
Jakie wyróżniamy mechanizmy odpowiedzi przeciwwirusowej?
- wrodzone – interferony, komórki NK
- nabyte – przeciwciała (neutralizują wirusa, ale działają tylko zewnątrzkomórkowo), cytotoksyczne
limfocyty T (rozpoznają i niszczą komórki zainfekowane wirusem zanim pojawią się nowe wiriony)
Do czego służą bakteriofagi lityczne?
do typowania bakteriofagowego szczepów bakterii, mają swoistość gatunkową, doprowadzają do lizy komórki (pojawiają się gołe placki/ łysinki)
Co robią bakteriofagi lizogenne?
profagi, fagi łagodne; wywołują w komórce stan lizogenii -> replikacja DNA wirusa wraz z DNA komórki, obecność profaga może powodować np. wydzielanie toksyn; mogą przenosić fragmenty DNA bakterii
Jak przebiegają zakażenia wirusowe?
Zmiany w miejscu wniknięcia (brak ropnego stanu zapalnego) -> pierwotna wiremia -> węzły chłonne
-> wtórna wiremia -> rozsiew do narządów docelowych (tropizm)
Gdzie najczęściej replikują się wirusy?
w komórkach o intensywnym metabolizmie
Jakie typy leków przeciwwirusowych wyróżniamy?
- leki bezpośrednio niszczące wirusa: wiruicydy (detergenty, organiczne rozpuszczalniki – estry,
chloroform) - leki hamujące replikację wirusa na poziomie komórkowym – leki antywirusowe -> związki hamujące adsorpcję wirionów (amantadyna, rymantadyna, zanamiwir, oseltamiwir – wirusy grypy),
- związki hamujące syntezę kwasów nukleinowych (acyklowir, gancyklowir – wirusy Herpes),
- inhibitory enzymów wirusowych (zydowudyna – wirusy HIV)
- leki modyfikujące odpowiedź immunologiczną gospodarza: immunomodulatory (inozyna, interferon alfa)
Jaka temperatura sprzyja utrzymywaniu się aktywności zakaźnej?
głębokie zamrożenie
Jakie wirusy są bardziej podatne na działanie wysokiej temperatury?
osłonkowe
Jaka temperatura i przez ile minut inaktywuje większość wirusów?
60 stopni przez 30 min.
Jakich wirusów nie inaktywuje temp. 60 stopni przez 30 min?
WZW B i HPV
Jakie jest znaczenie wirusów?
- negatywne – wywołują choroby, niszczą bakterie stosowane do celów technologicznych, zmieniają
właściwości bakterii, przyczyniają się do rozprzestrzeniania lekooporności bakterii - pozytywne – stosowane w inżynierii genetycznej jako wektory DNA, przydatne w dochodzeniach
epidemiologicznych, zwalczają bakterie chorobotwórcze
Jakie są rodzaje zakażeń wirusowych?
- ostre – objawowe/bezobjawowe/poronne
- przetrwałe np. WZW B
- utajone np. wirusy opryszczki
- powolne np. HIV
- pierwotne
- wtórne
Jakie komórki pełnią istotną rolę w odpowiedzi komórkowej przy zakażeniu wirusowym?
limf T
Czy adenowirusy mają osłonkę?
nope
Do czego adenowirusy wykazują powinowactwo?
do tkanki limfatycznej
Jak się szerzą adenowirusy?
- kropelkowa
- fekalno-oralna
- kontakt bezpośredni
Jakie choroby wywołują adenowirusy?
- zakażenia górnych dróg oddechowych (głównie u dzieci, zimą)
- zapalenia spojówek
- nieżyty żołądkowo-jelitowe (biegunki)
- zakażenia dróg moczowych
- opon mózgowo-rdzeniowych
Co posiada kapsyd adenowirusów?
wirusowe białka przylegania
Jakie Herpeswirusy wyróżniamy?
- Herpes simplex virus 1 (HSV-1) – wirus opryszczki pospolitej
- Herpes simplex virus 2 (HSV-2) – wirus opryszczki narządów płciowych
- Varicella zoster virus (VZV, HSV-3) – wirus ospy wietrznej i półpaśca
- Epstein – Barr virus (EBV) – wirus mononukleozy zakaźnej
- CMV – wirus cytomegalii
- HHV-6, HHV-7 – wirusy limfotropowe (rumień nagły – „gorączka trzydniowa”, wysypka różowa)
- HHV-8 – wirus mięsaka Kaposiego