Week 3 Flashcards
Wanneer is iets een unit van een orgaan?
Als het in zn eentje alle functies van het orgaan uit kan voeren
Wat kan een unit in de lever?
- vasculaire aanvoer
- outflow
- andere functies
Hoe ziet een leverunit er uit?
venocentrische architectuur
Hoe gaat het bloed vanuit de poort ader?
eert naar links en rechts en dan via sinusoidale kanalen naar de centrale vene
Welke zone krijgt het meeste en welke het minste bloedaanvoer?
zone 1 meest en 3 minst
Hoe kan je op een microscopisch plaatje het verschil tussen de poortader, arterie en duct zien?
- poortader = groot
- arterie= dikke want zonder epitheel en kan ook groter zijn
- duct = met duidelijke epitheelcellen
Bij welke dikte van hepatocyten wordt het een carcinoom?
4
Wat zit er tussen de hepatocyten?
bile canaliculi
welke cellen bij bile canaliculi?
cholangiocyten
Wat komt na bile canuculi?
kanalen van hering –> ductus –> interlobulaire cellen
Wat houd de regel van 2 in?
lever is 2 e grootste, 2e complexte en 2% lichaamsgewicht en 2 lobben
Wat staat bij de hexagonale lobulus centraal?
centrale vene
Wat staat bij de acinus structuur centraal?
portale gebied
wat is de primaire lobulus structuur?
combinatie van de 2
Hoe zitten hepatocyten?
1 cellaag dik in plakken met 1 of meerdere kernen met eosinofiel granulair en glycogeenrijk cytoplasma
aan welke structuren grenzen hepatocyten?
- andere hepatocyten
- galcanaliculi, apicaal
- sinusoiden, basolateraal
Wat zijn sinusoiden?
sterk gefenestreerde capillairen met kupffercellen (macrofagen) en t-lymfocten
Wat zit er tussen het sinusoidaal epitheel en de hepatocyten?
ruimte van disse met hepatic stellate cellen die zorgen voor antigeenpresentatie, oplsag vit a en fibrogenenese en extracellulaire matrix
wat doen de kanalen van Herring?
vormen progenitor-cel compartiment
Wat zijn grote complicaties van leverziekten?
- spataders
- ascites
- encefalopathie (beinvloed hersenfunctie)
- HCC, leverkanker
- infectie
- ondervoeding
Wat heb je nodig om het verloop van leverziekte te bepalen?
de oorzaak
Waar in de lever vindt levercirrose plaats?
niet op een plek maar in de hele lever
Hoe ziet levercirrose er histologisch uit?
- fibrose
- kapotte vasculaire en ductaire elementen
- regeneratie
- nodules formatie
Wat is het algemene verloop van hepatitis?
acute infectie –> chronische hepatitis –> cirrhose –> kanker
Wat zijn oorzaken van lever cirrose?
- alcohol
- virale hepatitis
- NAFLD/NASH
- drugs
- biliare obstructie
- auto immuun
- idiopatisch
- hemochromatosis, ziekte van Wilson
Welke fases van lever cirrose zijn er?
- gecompenseerde, zonder complicaties wel is het op echo en microscopisch te zien
- gedecompenseerd met bloedingen en icterus en spontane bacetriele peritonitis enz
- carcinoom
wat kan je vinden bij levercirrose?
- hepatomegalie
- jaundice
- ascitis
- spider angioma
- splenomegalie
- palmar erythema
- fetor hepaticus
- purpura
- verhoogde LFT
- thrombocytopenia
Wat is sarcopenie?
verlies van spier door lever cirrose
wat is flapping tremor?
hand flapperen door giftige stoffen lever: hepatische encefopathie: verward
Wat is ANT?
animal naming test: aantal dieren in 1 min en onder de 12 geen encefopathie
Hoe kan je een leverbiopt nemen?
- percutaan
- transjugularis (veneus)
- laprascopisch
- open
- plugged
Wat zijn voordelen van een fibroscan (snijdt lever met echo in plakken)?
- niet invasief
- simpel
- snel
- goedkoop
- groot stuk om te zien
Wat zijn de functies van de lever?
- metabolisme
- eiwit secretie
- detoxificatie
- opslag
- afweer
Wat houdt de couinaud classificatie in?
1 segment voert bloed direct af via v. cava inf. en andere via v. hepatica
Wat is de ziekte van Wilson?
Het koperbindend eiwit, ceruloplasmine, moet normaal met koper naar het gal toe en dan met darmen en ontlastin guit lichaam.
Dit eiwit is niet aanwezig of werkt niet en stapelt zich op —> schade aan lever door teveel opslag
Hoe ontstaat bilirubine?
hemoglobine wordt afgebroken in haem en globine. Globine wordt afgebroken tot aminozuren en haem tot bilirubine
Wat is de ziekte van Gilbert?
conjugatie stoornis voor bilirubine waardoor de afbraak veel minder is , oorzaak van icterus.
Vaak mutatie in UGT, dit is het enzym wat bilirubine afbreekt en werkt dan minder goed
komt vaak voor in combinatie met galstenen
Wat is de ziekte van Crigler - Najjar?
geen UGT of verminderde activiteit
Wat is hereditaire sferocytose?
Celmembraan van rode bloedcellen is instabiel dus vormen ze sferocyten en worden de rode bloedcellen sneller afgebroken
Wat is de samenstelling van gal en wat is de bron hiervan?
- galzouten –> hepatocyt en poortader
- cholesterol –> hepatocyt, LDL en HDL
- fosfolipde –> hepatocyt
- geconjugeerd bilirubine –> erytrocyt en hepatocyt
- electrolyten, water –> hepatocyt en cholangiocyt (epitheel)
- vet- oplosbare vitamines ( recirculeren via darmresorptie) –> hepatocyt
- geconjugeerde drugs (voor clearance van farmaca) –> circulaite
- steroid hormonen (net als vitaminen) –> circulatie
- immunoglobulines –> hepatocyt’
- glutatie –> hepatocut
- eiwit voor cytoprotectie –> galduct/blaas
Wat is de functie van galzouten?
- vormt galmcellen met PC en C
- emulgeren/ transport dieet lipiden
- solubilisatie vitamine A, D, E, K en B12
Wat is de functie van cholesterol in Gal?
afvoer in gal is de enige excretie
Wat is de functie van fosfolipide in gal?
- beschermd tegen toxiciteit BS van galzouten want kan vetten plasmamembraan ook opnemen
- lost cholesterol op
wat is de functie van geconjugeerd billirubine in gal?
afvoer van metaboliet
waar wordt cholesterol tot omgezet door de hepatocyten?
galzuur
Hoe wordt cholesterol omgezet tot galzuur?
- toevoegen OH groep aan c7 (snelheidsbeperkende stap0
- hydroxilering c12
- steriospecifieke reductie dubbele binding in ring B
- beta onder en alfa zit de oh boven en dan van beta naar alfa vorm
- hydrofobe staart ingekort en zuurgroep er op
Waar zijn galzouten ongevoelig voor?
eiwitsplitsende enzymen
Wat is een amfoteer molecuul?
Oh groep aan 1 kant dus gemend lipfiel en hydrofiel
Welke 3 stappen heeft de ductaire secretie?
- hepatocyten secreteren compartimenten van gal in gal caniculi
- transport en toevoeging HCO3- rijke vloeistof ook canuli
- tussen maaltijden door veel de galblaas in
Waar is galzout sunthese van afhankelijk?
secretie, die verandert met het aanbod an de poortader
Waar hangt de opslag van de galblaas van af?
- relatieve druk in de galgang
- vullingstoestand galblaas
belangrijke regulator hiervan is sphincter van oddi: vulling maag activeerd reflexboog die zorgt voor relaxatie spincter oddie: vasovagaal en cck doe ook deze relaxatie
Als glycine of taurine aan galzouten wordt toegevoegd wat ontstaat er dan?
glycocholaat of taurocholaat
Wat gebeurt er als de concentratie van galzouten in de canuli toeneemt?
ze gaan oligomeren vormen –> meerdere galzouten groeperen en micellen ontstaan.
Dit is vanaf die kritische micell concentratie
wat gebeurt er als micellen in de hepatocyten gevormd worden?
gaan verzepen
Welke 2 tranporters zijn betrokken bij het opnemen van galzuiten via de v. porta in hepatocyt?
- NTCP
- OATP
Door welke tranporters worden galzouten afgegeven aan de galweg?
- BSEP
- steroline 1/2
- MDR3
Wat conjugeert galzouten en heo?
bacterien in galzouten en door glycine en taurine er af te halen. En andere door OH groepen er af te halen –> UDCA
Zo neemt de polariteit van het molecuul af waardoor het makkelijker over het plasmamembraan kan deffunderen.
Wat doet urodisol?
stimuleert vloeistofsecretie door de hepatocyt waardoor de galgangen gespoeld worden en remt galzoutsynthese –> vermindering cholestase
Wat doet urodisol?
stimuleert vloeistofsecretie door de hepatocyt waardoor de galgangen gespoeld worden en remt galzoutsynthese –> vermindering cholestase
Wat is cholestase?
een onderbreking/stoornis van de normale galproductie en/of afvloed
waar zitten de aandoeningen bij cholestatische leverziekten/
- hepatocyten
- galtransport eiwitten
- kleine of grote galwegen
Met welke therapie wordt gestart bij een primaire billiare chonlangitis stadium 2?
ursodeaoxycholzuur (UDCA) 600mg per dag
Wat kan er gebeuren bij het hebben van primaire billiare cholangitis stadium 2?
- cirrose
- portale hypertensie
- vergrote milt
verwijde v. portae - ascites
Wat zijn gevolgen van cholestase?
- geelzucht
- jeuk
- xanthomen, stapeling cholesterol huid
- xanthelasmata, stapeling cholesterol ogen
- donkere urine door bilirubine retentie
- ontkleurde faeces
- vetontlasting
- leverfibrose
- galmeer/abses
- galstuwing
Waar kan chronische cholestase tot leiden?
leverschade als gevolg van toxiciteit van galzuren en zo levercirrose/fibrose
Wat zijn intrahepatische cholestase oorzaken?
- hepatocellulaire beschadiging
- levercirrose
- geneesmiddelen
- primaire billiare cholangitis
- primaire scleroserende cholangitis
- infecties
- BRIC
- zwangerschapcholestase
- graft vs Host disease
- ziekte van Hodgin
Wat zijn extrahepatische cholestase oorzaken?
- galstenen
- tumoren in galwegen
- pancreaskopcarcinoom
- stricturen door verlittekening
- scleroserende cholangitis
- pancreas
- parasieten
- hemobilie
- compressie van galwegen
Hoe wordt onderschied tussen extra en intra hepatische gemaakt?
Bij extra zijn vrijwel altijd verwijde galwegen en dit kan dan met een echo gezien worden.
Bij verwijde galwegen –> ERCP of PTC
Waar kan je geelzucht in indelen?
- non hepatisch: verhoogd aanbod bilirubine aan lever door bv versnelde bloedafbraak of hematoom
- intrahepatisch: verwerkingsprobleem van bilirubine
- extra hepatisch: galafvoer probleem
Welk aanvullend onderzoek kan er gedaan worden bij cholestase?
- laberatorium onderzoek
- echografie
- fibroscan
- ERCP
- PTC
- MRI en MRCP
- leverbiopsie
Wat is BRIC?
zeldzaam waarbij defect is in de ABCb11 of ATP8b1 transporter –> recidiverende aanvallen cholestase
jeuk, geelzucht en gewichtsverlies en in lab meer bilirubine, fosfatase en galzouten.
goedaardig (geen fibrose)
Wat is primaire billiare cholangitis (PBC)?``
- langzaam progressieve leverziekte met immuuun gemedieerde destructie kleine intrahepatische galwegen –> minder biliare secretie en zo apoptose en necrose en dan fibrose
- trigger nodig om te beginnen
- symptomen: asymtomatisch maar moe, jeuk en buikpijn, levercirrsoe en malabsorptie
- therapie: UDCA ( tegen galstenen, stimuleert secretie naar gal en snelle daling cholestase)
- middelbare vrouwen en sws veel meer vrouwen
Hoe diagnostiseer je PBC?
- leverenzymen (verhoogd AF)
- anti mutochondirale antistoffen (AMA), vaak aanwezig
- asymmetrische destructie galwegen in portaalvelden
Wat is primaire sclerotische cholangitis?
- intra en extra heptische galwegen betrokken
- diffuse inflammatie en fibrose galboom
- onbekende oorzaak
- veel asymtomatisch, maar jeuk moe en geelzucht
- kralensnoerpatroon met meerdere verdikkingen
- behandeling = symtoombestrijding
- jonge mannen
Welke laboratorium waarden zijn belangrijk bij cholestase?
- bilirubine
- ALP
- gGT
- ALAT en ASAT
- albumine
- pro- trombine
- ammoniak
Wat zijn prehepatische oorzaken voor cholestase?
- vasculaire obstructie
- hemolyse
Wat zijn indicaties voor levertransplantatie?
- complicaties cirrose
- recidiverende bacteriele cholangitis
- jeuk
- carcinoom
- HCC
Wat zijn complicaties van Cirrose?
- decompensatie leverfunctie
- variceale bloedingen
- infecties
- carcinoom
Wat zijn hydrolases?
spijsverteringenzymen die water gebruiken bij het splitsen van substraat. Dit levert energie in de vorm van warmt
Welke enzymen zijn voor koolhydraten?
glycodidasen
Wat zijn enzymen van eiwitten?
amidasen
Wat zijn enzymen voor vetten?
esterasen
Welke vormen van koolhydraten komen in ons lichaam voor?
- zetmeel
- glycogeen
- saccharose
- lactose
Hoe wordt zetmeel afgebroken?
in het lumen door alfa amylase die alfa 1, 4 binding door knipt maar niet naast een alfa 1,6 binding of een laatste dus kan geen crij glucose maken maar maltose/ maltriose
Hoe worden malto-oligosaccharides verteerd?
naar glucoamylase in darmepitheel, knip alfa 1,4 binding en zo glucose er af –> maltose en maltriose over die afgebroken worden door sucrase-isomaltase
Wat doet lactase?
splitst lactose en is het traagste enzym
Door welke 3 eiwitten worden aminozuren afgebroken tot di en tripeptiden?
- endopeptidases, door de maag en pancreas uitgescheiden en knippen in midden zo verhogen ze het substraat aanbod
- carboxypeptidases, knippen aan c- terminus
- aminopeptidases: in darm opp. knippen N-terminus
Hoe werkt alfa lipase?
komt uit pancreas en hydroliseert de buitenste vetzuren dus er ontstaan 2 vrije vetzuren en een monoglyceride
Welke andere enzymen doen de vetvertering?
maaglipase en melklipase en pancreaslipase met colipase
in welke stappen verloopt de lipolyse?
- vetbol wordt mechanisch
- emulsie vormt lipide vesicles
- lipide vesicels vormen gemengde micellen
Welke symptomen bij stoornissen in de koolhydraatafbraak?
- osmotische diarree door onverteerde koolhydraten in darmlumen
- flatulentie en h2 gas in uitademings lucht
- zure faeces door bacteriele vormen van melkzuur etc. in colon
Wat zijn eiwit stoornissen?
- pancreas insufficientie
- enterokinase deficinete
Wat zijn vet verteringsstoornissen?
- verminderde lipase activiteit
- verminderde galzout secretie
Waar worden galzouten en vitaminen opgenomen?
in het distale ileum
waar vind reabsorptie van nutrienten plaats?
proximale deel darm
Hoe worden glucose en galactose opgenomen?
Door de SGLT 1 transporter die gebruik maakt van de natrium gradient, zo tegen concentratie in.
Hoe wordt fructose opgenomen?
met de GLUT 5 transporter, passief, alleen als er een verschil is in concentratie intra en extracellulair
Hoe worden het ongebruikte aan het bloed afgegeven?
met de glut 2 transporter, passief
Hoe werkt het na gekoppeld glucose co-transport?
negatieve groepen aan kanaal waar na aan kan binden, dan conformatie verandering en glucose kan naar binnen.
Hoe worden aminozuren geabsorbeerd?
zit n- terminale peptidases op enterocyt. Als het verkleind is door H+ oligopeptide co-transporter: pep T1 aan proton gradient door NHE
Wat is er mis bij glucose galactose malabsorptie?
mutatie aan de SGLT-1 transporter waarbij malabsorptie ontstaat van glucose, galactose, lactose, sucrose, zetmeel en alfa sextrines. Je krijgt ernstige diarree en dehydratie
–> fructose dieet geven
Wat is er mis bij cytinurie?
missen transporter voor basische aminozuren en cysteine. Verlies wordt door PepT1 gecompenseerd, terugresorbtie daalt dus de uitscheiding neemt toe dan cysteine nieren
Wat is secretoire diarree?
het gevolg van zout en water hypersecretie door crypten kan bij infecties en leidt tot ernistige uitdrogingsverschijnselen
neuro endocriene tumoren
diabetische neuropathie
Wanneer krijg je osmotische diarree?
malabsorptie en laxantia misbruik verdwijnt na 24 uur misbruik
Wat is er bij CLD?
DRA- eiwit kapot, secretie nog wel mogelijk maar geen cl hco3 uitwisseling
Hoe krijg je constipatie of luminale dehydratie?
aantasting secretie capaciteit
Wat is de fecale osmotische gap?
(290) - 2(na +k) mosmol/kg
Wat doet ORS?
gaat uitdroging tegen maar vermindert diarree niet en zonder glucose werkt het niet omdat resorptie aan glucose keoppelt is het zou zelfs diarree verergeren want zout + water wordt niet opgenomen.
Wat zijn de functies van gal?
- excretie met bilirubine, overtollig cholesterol en farmaca die normaal niet door de nier worden uitgescheiden
- gal in darm galzouten voor vertering en absorptie dieet vet: triglycerides, cholesterol en forforlipide
Hoe wordt het galzout meer polair?
door conjugering
Waar zit cholesterol in normaal gal?
binnenzijde gemengde micel
Wat is steatorroe?
overmatig verlies faeces bij hypobetatipoproteine en kanker van de galwegen
WAt is coeliakie?
afwijking dunnedarm flora die zorgt voor slechte absorptie
Waar kan een virale darminfectie tot leiden?
villusatrofie dunne darm
Wat doen de hepatocyten in zone 3?
detoxificatie en matabolisme van het glycogeen
Waar zitten kanalen van hering en hoe zien ze er uit?
in omtrek portale velden en zijn bekleed met 1- lagig plaveisepitheel
Wat is de ruimte van Disse?
Ruimte in de perisinusoidale ruimte die zorgt voor vit a opslag in hepatische stellate cellen
Waarom gaan spiervezels in de galblaas in alle richtingen?
om de galblaas volledig te kunnen ledigen
Welke bilirubine heb je meer bij hemolyse
geconjugeerd
Hoe bepaal je dat hemolyse de oorzaak is van verhoogd bilirubine?
- totaal geconjugeerd
- bepalen hemoglobine
- bepalen lactaat dehydrogenase (in erytrocyten)
- bepalen reticulocyten
Welk enzym doet de glucuronering van bili in de lever?
uridine-difosfo-glucoronyltransferase
