week 13 Flashcards
wat zijn de farmacologische eigenschappen van geneesmiddelen?
- farmacodynamische eigenschappen: werking vs bijwerking –> ruimte ertussen is de therapeutische bandbreedte
- farmacokinetische eigenschappen: toedieningsvorm en dosering
welke verschillende bindingsplaatsen heeft een geneesmiddel in het lichaam?
klassiek:
- receptoren
- enzymen
- ionkanalen
- transporter eiwitten
ongewone:
- cytoskelet
- DNA/RNA
welke types chemische identiteiten kunnen geneesmiddelen hebben?
- klassiek: small molecules
- RNA: vaccins/ASO’s
- antibodies
hoe is de opname en specificiteit van klassieke geneesmiddelen?
opname: goed oraal
specificiteit: wisselend
hoe is de opname en specificiteit van RNA geneesmiddelen?
opname: slecht, IV/IM
specificiteit: hoog
hoe is de opname en specificiteit van antibodies?
opname: matig, subcutaan/IV
specificiteit: hoog
welke stappen worden gevolgd bij het ontwikkelen van geneesmiddelen?
- therapeutic concept
- target selection
- target validation
- lead finding
- lead optimization
- preclinical development
- clinical development
- regulatory approval
wat is een therapeutic concept?
een deel van het proces van geneesmiddelen ontwikkeling waarin bepaald wordt op wat voor ziekte we ons gaan richten
wat is target selection?
het analyseren van genen en eiwitten (in kankercellen), bijvoorbeeld met genomics en proteomics
wat is target validation?
een gen wordt gemoduleerd in een cel of dier, bijvoorbeeld in transgene of knock-out cellen en dieren
wat is lead optimization?
de binding op het doeleiwit en de bijwerkingen die het geneesmiddel geeft
wat is een uitzondering op target selectie?
antibodies/siRNA als geneesmiddelen: ze zijn zeer specifiel, geven minder kans op bijwerkingen en hebben sterk groeiende mogelijkheden.
wel slecht of niet oraal beschikbaar, en immuunreactie kan de efficiëntie dempen
wat zijn de eigenschappen van chemotherapie?
- verstoord de celdeling op verschillende niveaus
- dosering op basis van lichaamsoppervlak (mg/m^2)
- nadeel: klaring niet op basis van lichaamsoppervlak –> spreiding
wat zijn de eigenschappen van hormoontherapie?
- vaste dosering
- orale toediening, af en toe SC of IM
wat zijn de eigenschappen van targeted therapy?
- proteïne kinase remmers (bv imatinib)
- veelbelovend
- orale toediening en vaste dosering
welke 2 fasen ondergaat een geneesmiddel in het lichaam?
fase 1: moederstof oxidatie of reductie (inactief –> actief of actief –> inactief)
fase 2: moederstof/metaboliet conjugatie
op welke manier heeft farmacogenetica een invloed op de blootstelling van het medicijn?
bijvoorbeeld DPYD genotypering: mutatie in DPD. normaal weinig metaboliet, door mutatie veel meer –> heterozygote mutatie = reductie dosering 50%, homozygote mutatie = contra-indictatie
bij homozygoot UGT1A1 mutatie 30% reductie
op welke manier heeft comedicatie invloed op de blootstelling van een geneesmiddel?
voorbeeld:
tamoxifen activatie door CYP3A4 en CYP2D6, paroxetine grijpt aan op CYP2D6, waardoor tamoxifen minder effectief wordt
op welke manier heeft voeding invloed op de blootstelling van een geneesmiddel?
- grapefruit remt CYP3A4 in lever en darm –> hogere concentratie geneesmiddel in bloed
- meer vet in maag bij inname –> hogere blootstelling maar meer spreiding
op welke manier heeft leefstijl invloed op de blootstelling van geneesmiddelen?
roken –> CYP1A inductie –> lagere blootstelling erlotinib
kruiden en supplementen ook interactie met medicatie
wat is therapeutic drug monitoring?
de geneesmiddelspiegel wordt gemeten, bij te lage waarde ophogen van dosering.