Week 11 Flashcards
Hoe werkt de regulatie van de synthese van schildklierhormoon?
Hypothalamus: TRH
Hypofyse(thyrotrope cel): TSH(stimuleert alle intracel processen via Gs/q)
Schildklier(thyrocyten): vooral T4, klein deel T3; remt hypothalamus en hypofyse(TRb, lokale omzetting)
In lever en perifere weefsels omgezet tot T3(TRa)
Hoe werkt de synthese van schildklierhormoon?
- jodide via NIS opgenomen
- afgifte aan colloid(via pendrin?)
- bind aan thyreoglobuline
- jodering tyrosine en koppeling -> T4 gemaakt
- secretie T4 via MCT8, DEHAL dejodeert DIT/MIT en hergebruikt I-
Hoe werkt tyrosine peroxidase(TPO)?
Enzym katalyseert jodering en koppeling
- jodide geoxideerd(I+)
- tyrosine -> MIT -> DIT
- DIT geoxideerd(radicaal)
- 2DIT -> T4 + DHA
Hoe werken dejodases?
D1: activerend en inactiverend
D2: activerend
D3: inactiverend
Activerend: buitenring -> T3, T2 uit rT3
Inactiverend: binnenring -> reverse T3, T2
Bevatten selenocysteine, d lange staart mRNA wel afgelezen
Welke soorten auto-immuun schildklierziekten zijn er? Wat zijn klinische verschijnselen?
Hashimoto’s thyroiditis: hypothyreoïdie
- moe, traag, gewichtstoename, koud, vergrote tong, verdikte huid, oedeem gelaat
Ziekte v Graves: hyperthyreoïdie
- hartkloppingen, nerveus, wamr(zweten), hyperpigmentatie, dun haar, struma
Wat is de pathofysiologie van auto-imuun schidklierziekten?
ZvG
- Miminale infiltratie
- Beperkte schade
- T-lymfocyten TSHR
- Auto-antistof Tg en TPO
- stimulerende antistoffen TSHR → schildklier activatie
HT
- Veel infiltratie
- Lokaal geactiveerde auto-reactieve T-lymfocyten Tg
- CD4/8+ en macrofagen beschadigen
- Anti-TPO: via ADCC
- Auto-antistof Tg en TPO
Hoe zien de labwaardes er bij auto-immuun schildklierziekten uit?
ZvG / TH
TPO Ab: soms / bijna altijd en hoog
Tg Ab: soms / vaker
TSHr Ab: vaak, stimulerend / zelden, blokkerend
TSH: laag / hoog
T4/3: hoog / laag
Wat foetale-neonatale Graves?
- bij 5% zwangerschappen vrouwen m Graves
- laatste trimester: Ig’s over placenta -> hyperthyreoïdie
- kliniek zoals Graves
- remissie na geboorte, wel behandelen
Welke risicofactoren voor het ontwikkelen van auto-immuun schildklierziekten zijn er?
- omgevingsfactoren: inname jodium, roken, infecties, stress
- geslacht: vrouwen vaker
- genetica: 50% familie, polymorfismen
- interactie
Wat is Graves opthalmopathie? Hoe behandel je dit?
- schade aan oog bij hyperthyreoidie(soms eerder/later)
- 50% mild en meernedeel stabiel/regressie
- maligne: DON(compressie oogzenuw) of keratitis
- risicofactor: vrouw, roken, polymorfismen
- volumetoename orbitaal vet en oogspieren
- orbitale fibroblasten hebben TSHR en cross talk met IGF-1R -> ontsteking
- altijd: kunsttranen, zonnebriel
- mild: afwachten, selenium supplement
- matig: steroiden, rehabilitatieve chirurgie
- visusbedreigend: decompressie chirurgie
- ernst vs activiteit(inflammatie): immunomodulatie alleen als actief
Hoe krijg je een jodiumdeficientie? Wat is cretinisme?
- dagelijks 150 ug, zwangerschap meer
- buffervooraad
- cretinsime= ernstige congenitale hypothyreoïdie agv tekort jodium -> groeiachterstand, mentale beperking
- in eerste fase NIS actiever, meer TSH -> groei schildklier(struma)
- tweede fase: meer T3 ipv T4 -> T4 afh organen krijgen minder
Welke oorzaken van hypothyreoïdie zijn er?
Primair
- congenitaal
- verworven
- auto-immuun(Hashimoto)
- thyroiditis(viraal, post-partum)
- radioactief jodium
- thyroidectomie
- externe radiotherapie
- medicatie(amiodarone, lithium)
Secundair: uitval hypofyse, zeldzamer
- adenoom, afwijking
Hoe werkt diagnostiek bij hypothyreoïdie?
- TSH serum: normale waarde sluit uit
- afwijkend: vrij T4 verlaagd
- secundair soms normaal TSH(vaak andere organen ook beïnvloed)
Hoe werkt de behandeling van hypothyreoïdie?
- levothyroxine(T4)
- dosis aanpassen na 6wk
- TSH meten
- mnd tot klachten weg, deel houd
- positieve zwangerschapstest: medicatiedosis verhogen, later checken
Waarom stijgt tijdens zwangerschap het vrij T4?
- hCG bind in hoge concentraties aan TSHR -> piek FT4
- verhoogde behoefte: meer TBG en verbruik placenta/foetus
- na 1e trimester foetale schildklier
- als hypothyreoïdie tijdens zwangerschap slechtere hersenontwikkeling en zwangerschapscomplicaties
Wat is thyreotoxicose?
Klinisch beeld agv overmaat schildklierhormoon in bloed
Oorzaken
- ziekte v Graves
- thyroiditis
- toxisch adenoom
- multinodulair struma
- zeldzamer: jodium geinduceerd, exogeen gebruik, TSH producerend adenoom
Hoe werkt diagnostiek bij thyreotoxicose?
- serum TSH
- als laag TSHR Ab: ziekte v Graves
- negatief: 123-I scintigrafie -> donkere plekken is veel opname en dus productie SKH
Hoe werkt de behandeling van thyreotoxicose?
- thyreostatica(strumazol, PTU): remmen TPO
- block and replace
- titratie bij zwangerschap, borstvoeding en ouderen
- b-blokkers voor klachten
- radioactief jodium: traag effect, niet bij orbitopathie
- schildklier verwijderen: hypo(para)tyreoidie
Als zwangerschapswens, medicatie/radiotherapie geen optie, groot struma, voorkeur
Wat is thyreoiditis? Welke soorten zijn er en wat is de behandeling?
- na virale infectie → pijnlijk grote schildklier, koorts, hoog CRP en bezinking, spontaan herstel, geen opname op scintigrafie
- Postpartum: 70% kans recidief, onderscheid Graves en deel permanente hypothyreoïdie
- Behandeling
- Thyreotoxisch: b-blokker, elke 6wk TSH
- Hypothyreote: veel klachten levothyroxine, afbouwen en jaarlijks TSH
Welke klachten horen bij hyper/hypothyreoïdie?
- vermoeidheid
- warmte/koude intollerantie
- warme, vochtige/koude,droge huid
- gewichtsverlies/-toename
- snelle/langzame pols
- diarree/obstipatie
Hyperthyreoïdie - overmatig transpireren
- nervositeit, gejaagdheid
- vinger tremor
Hypothyreoïdie - gelaats-, ooglidoedeem
- geheugenverlies
- depressie
- hese, lage stem, trage spraak
- dun haar, haaruitval
- trage reflex
Wat voor effecten heet schildklierhormoon in het hart? Wat gebeurt er bij hyper-/hypothyreoïdie?
- hart is afhv serum T3
- stimuleert RYR, SERCA en NCX
- stimuleert MHCa, remt MHCb
- systemische vaatweerstand: omlaag/omhoog
- HF: omhoog/omlaag
- EF: omhoog/omlaag
- CO: omhoog/omlaag
- relaxatieduur: omlaag/omhoog
- bloedvolume: omhoog/omlaag
Wat is het effect van schildklierhormoon in de skeletspier?
- stimuleert thermogenese via 2 futiele cycli
- ionkanalen lek, evenwicht herstellen via NA/K-ATPase en Ca-ATPase kost energie -> warmte
Wat is het effect van schildklierhormoon in bruin vet?
- stimuleert adaptieve koude thermogenese via UPC1
- hierdoor protonen terug waarbij warmte ipv ATP gemaakt
- ook UPC’s in andere weefsels gestimuleerd
Wat is het effect van schildklierhomoon op bot? Wat gebeurt er bij hyper-/hypothyreoïdie?
- stimuleert botontwikkeling en groei
- osteoporose en versnelde groei
- osteosclerose en vertraagde groei
- beide geven verhoogde kans botbreuken
Hoe word schildklierhormoon in de hersenen opgenomen? Wat gebeurt er bij cretinisme?
- T4/3 via MCT8 over bloed-hersenbarriere
- astrocyten: zetten opgenomen T4 via D2 om, T3 beschikbaar voor oligodendrocyten en neuronen
- hypothyreoïdie tijdens hersenontwikkeling: minder dendrieten gevormd
Wat gebeurt er in de hypofyse met schildklierhormoon?
- opname FT4
- D2: omgezet tot T3
- bind aan TRb2 -> remt transcriptie(negatieve feedback)
Wat voor aanvullend onderzoek doe je bij een schildkliernodus?
- serum TSH
- normaal: echo + FNA
- verlaagd: oorzaak zoeken -> TSHr Ab, I123-scintigrafie als negatief
Hoe werken de anamnese en Lo bij een schildkliernodus?
- familie
- bestraling hals
- heesheid
- thyreotoxische symptomen
- palperen
- fixatie + lymfeklieren: maligniteit
Welke soorten schildklierkanker zijn er? Hoe is de prognose?
- gedifferentieerd: meest voorkomend, rustig, goede prognose
- papillair: meest voorkomend
- folliculair
- medullair: soms gedifferentieerd
- anaplastisch: slechtste prognose, zeldzaam
- lymfoom: zeldzaam
Hoe werkt de behandeling van gedifferentieerd schildkliercarcinoom?
- Chirurgie: totale thyreoidectomie, soms halsklierdissectie
- Radioactief jodium ablatie
- Recombinant TSH injectie
- Onttrekken: hypothyreoot → TSH stijgt
- TSH suppressie: teveel thyroxine, TSH onderdrukt → voorkomen recidief
- Evaluatie: echo hals, Tg-on, na 1 jr recombinant TSH → kijk of nog Tg gemaakt
Wat is medullair schildkliercarcinoom? Hoe werkt de behandeling?
- uit C-cellen
- Sporadisch of familair(MEN2)
- Hematogene en lymfogene metastasering
- Tumormakers: calcitonine en CEA
- amyloid depositie
- geen RAI
Wat is hyperparathyreoidie?
- primair: bijschildklier maakt teveel pTH -> hypercalciemie
- altijd vormstoornis: meestal 1 adenoom, soms hyperplasie in meerdere klieren, zelden carcinoom
- secundair/tertiair: nierfalen, stoornis Ca/fosfaat huishouding is oorzaak
Welke complicaties en risico’s zijn er bij schildklieroperaties?
- n. Laryngeus reccurens schade: heesheid, bij 1,5% permanent
- bilaterale resectie: hypoparathyreoidie
- (na)bloeding: stikken
Welke tekenen horen bij een hypocalciemie?
- Chvostek: Tikken op m masseter → spasme
- Trousseau: spierkrampen hand, tintelingen
- Hartritmestoornissen
Welke risico’s zijn er bij operaties van de bijnieren?
- hypercortisolisme: Addison crisis
- feochromocytoom: hypertensieve crisis -> uitsluiten voordat invasieve procedures, peri-operatieve a-blokkade
Hoe is de opbouw van de schildklier?
- microscopisch: follikels, binnenin colloid
- Buitenkant: follik epitheelcel maakt T3/4
- Parafolliculaire/C-cel maakt calcitonine → Ca-huishouding
- verlaagt Ca: remt absorptie darm, osteoclasten en terugresorptie nier
- Thyreoglobuline: gemaakt in follikelcel oiv jood, opgeslagen in follikel
Hoe is de opbouw en anatomie van de bijschildklier?
- achter schildklier tegen slokdarm, 3-6x, variatie plaats
- vetcel en hoofdcel(mk PTH)
- uit neurale lijst
- neuro-emdocriene cellen bevatten chromogranine eiwitten
- Soms oxyfiele of watery clear hoofdcellen → metaplasie
Hoe is de ontwikkeling van de schildklier?
- begin in basis tong
- migreert naar onder
- twee loben verbonden via isthmus
- soms lobus pyramidalis= uitsteeksel in midden, overblijfsel
Wat is het microscopische kenmerk van hyperfunctie van de schildklier?
Versterkte resorptievacuoles.
Hoe ziet Hashimoto thyreoiditis er microscopisch uit?
Influx lymfocyten -> zwelling -> fibrose en atrofie follikelepitheel
Hoe ontstaat diffuse en multinodulaire hyperplasie van de schildklier?
- Struma agv jodiumtekort bij hogere behoefte
- Oorzaak meestal onduidelijk, reversibel
- Cyclus hyperplasie follikels en verval met atrofie, cystevorming en verkalking
- Sporadische en endemische vorm(groeistoornis, grote struma)
- Meestal euthyreoot
Hoe herken je papillair carcinoom? Welke mutaties horen hierbij?
- Opheldering kern, Orphan Annie kernen
- Psammoon lichaampjes= concentrisch calsificaties in kern papillen
- Papillen
- Lymfogene metastasering
- Mutaties: RET/PTC, BRAF
Hoe ontstaat een folliculair carcinoom? Welke mutaties horen hierbij?
- Jodium deficientie
- Onderscheid adenoom: kapseldoorbraak & vasoinvasie
- Mutaties RAS, PI3K pathway of translocaties
Hoe herken je anaplastisch carcinoom? Welke mutaties horen hierbij?
- Zeer snel groeiend, necrose, veel atypie, hoge mitose index
- Geen duidelijk herkenbaar celtype
- Mutaties P53
- Sterfte agv locale doorgroei
Wat is MEN? Welke maligniteiten horen hierbij?
erfelijk tumorsyndromen
MEN 1
- mutatie in suppressor gen
- 3P’s: bijschildklier, pancreas en hypofyse
MEN2
- autosomaal dominant, activerende mutatie RET
- MSC: voorafgaand C-cel hyperplasie -> profylactische thyreoidectomie
- feochromocytoom
