week 1: colleges, VOs, ZOs Flashcards

Question

wat zijn de landen die het meest te kampen hebben met klimaatverandering?

Answer 1

de landen die het minste hebben bijgedragen aan de emissie van broeikasgassen CO2 uitstoot van bepaalde gebieden: - VS 40% - EU 28-29% - rest van Europa 13% - rest van 'global north' 10% - global south 8%

Answer 2

- armen - migranten - daklozen - vrouwen - ouderen - inheemse bevolkingen - kinderen - chronische ziekten

Answer 3

Mitigatie = Voorkomen van verdere klimaatverandering door de uitstoot van broeikasgassen te verminderen (groene energie, recyclen, minder verbruiken).

Answer 4

Adaptatie = Verminderen van de kwetsbaarheid voor klimaatverandering, paraatheid (nationaal hitteplan). (vergroening van steden zit er tussenin)

Answer 5

Co-benefits = mogelijkheden om de uitstoot van CO2 te verlagen hebben vaak ook positieve effecten op de volksgezondheid: van gezondheidsparadox (klimaatverandering) naar gezondheidskans - actieve mobiliteit - voeding en leefstijl - verbetering luchtkwaliteit - groene steden - toegang tot anticonceptie - gezinsplanning

Answer 6

- actievere inzet op gezondheidsbevordering - vergroten van kennis en bewustwording, duurzaamheid in de curricula van zorgonderwijs en de richtlijnen - verlagen van CO2-uitstoot, met als doel 30% CO2-reductie in 2026 en klimaatneutraal in 2050 voor vastgoed en vervoer - verminderen van primair grondstoffengebruik, met als doel 25% minder restafval in 2026 en maximaal circulaire zorg in 2050 - terugbrengen van de milieubelasting door medicatie

Answer 7

- Verduurzaming & mitigatie ○ Zorg = 7 % van de nationale CO2 voetafdruk ○ 2030 55% reductie van de CO2 uitstoot beoogd, in lijn met het Europese Akkoord (European Green Deal) - Adaptatie - Gezondheidsbevordering ○ voorlichting, politiek, beleid, activisme - Onderwijs - Onderzoek ○ mitigatie, adaptatie, gezondheidsverschillen, ethiek

Answer 8

fijnstof en stikstofoxiden (leiden samen tot gemiddeld 10-13 maanden kortere levensduur in NL)

Answer 9

- inflammatie in de slijmvliezen van de luchtwegen en longen (astma en COPD) - oxidatieve stress geeft schade aan longweefsel, hart- en vaatweefsel en andere organen

Answer 10

- epidemiologie - toxicologie - politiek - communicatie

Answer 11

- een gevaar (hazard) is iets dat een potentie heeft om iemand te beschadigen en dus het intrinsieke gevaar van een stof. - een risico (risk) is de kans dat een gevaar leidt tot schade, dit is afhankelijk van onder andere de dosis en duur vd blootstellingen er zijn vaan 2 soorten vraagstellingen m.b.t. blootstelling, namelijk - kan ziekte veroorzaakt zijn door de blootstelling? - kan blootstelling gezondheidseffecten geven?

Answer 12

- Kinderen (0-7) zijn risicogroep - Veel hand-mondcontact - Nadelig effect lood op leervermogen (IQ-puntenverlies) - Loodinname kinderen is sterk gedaald maar het kan nog beter IQ-puntendaling erg? Geringe IQ-puntendaling, op individueel niveau niet meetbaar Op populatieniveau wel effecten merkbaar (m.n. bij ondergrens: zelfredzaamheid)

Answer 13

Inademen van veel asbestvezels: - Longkanker - Mesothelioom (‘asbestkanker’) - Er zit 10-60 jaar tussen het contact met asbest en het optreden van kanker - Eierstokkanker en strottenhoofdkanker - Geen blootstelling-effectrelatie bekend - Kans veel kleiner dan kans op longkanker of mesothelioom kans op kanker door 1 asbestvezel is 1 op de biljoen, aan miljoenen blootgesteld in je leven

Answer 14

- Zorgwekkende stof - Wijd verspreid in Nederland = onwenselijk - Velen blootgesteld boven gezondheidskundige grenswaarde - Teveel PFAS: gezondheidseffect niet uit te sluiten - Verminderde werking immuunsysteem, verhoogde ‘leverwaarden’, verhoogd cholesterol, lager geboortegewicht - Oorzakelijke relatie met kanker en andere ziekten onduidelijk - Nog veel wetenschappelijke onzekerheid → Goed dat onderzoek doorgaat. Onderzoeksprogramma RIVM 2023-2025

Answer 15

- woonomgeving: rookvrije omgeving voor kinderen, aantrekkelijke plekken in de omgeving, leefomgeving draagt bij aan een gezond gewicht, wonen en druk verkeer zijn gescheiden en functies zijn goed gemengd, met overlastgevende bedrijven op afstand - mobiliteit: actief vervoer zoals lopen of fietsen is de standaard, tussen kernen zijn goede fiets- en OV verbindingen - gebouwen (openbaar): het binnenklimaat is prettig en gezond, minimaal een zijde van een woning is aangedaan en er zijn voldoende betaalbare, levensloopgeschikte woningen

Answer 16

- Inkomsten - Voldoening (zinvol) - Sociale contacten - Tijdverdrijf - Ontwikkeling - Identiteit - Status - Identificatie met het bedrijf Draagt bij aan een betere gezondheid

Answer 17

De 6 A’s: * Arbeids inhoud: Fysieke belasting * Arbeids omstandigheden: Werktempo / werkdruk * Arbeids verhoudingen: Onderlinge relaties / stijl van leidinggeven * Arbeids voorwaarden: Werktijden, beloning * Arbeids perspectief: Toekomst in dit werk? * Arbeids zingeving: Waar doe ik het voor? Het werk is veranderd, de problemen niet!

Answer 18

- Arbowet: Geeft de kaders aan voor goede en gezonde arbeidsomstandigheden, o.a. risico-inventarisatie & -evaluatie, open spreekuur bedrijfsarts - Arbeidstijdenwet: Uren per week, kinderarbeid, nachtwerk - Wet Arbeid en Zorg: Combineren van werk en zorgtaken, o.a. zwangerschaps- en bevallingsverlof, zorgverlof

Answer 19

- SER: adviezen om de arbeidsomstandigheden in ons land te verbeteren; ‘zelfregulering’ door de markt onvoldoende - Regering wil dat er in 2040 geen mensen meer overlijden door slechte arbeidsomstandigheden ('zero death’) - "Om dit te bereiken, moet het aantal arbeidsongevallen en zieken door en op het werk significant dalen. Dit kan alleen als alle werkgevers, opdrachtgevers en werkenden investeren in preventie en de arboregelgeving goed naleven." - Het kabinet wil het opstellen van een goede RI&E bevorderen met maatregelen - De regels voor veiligheid op het werk moeten eenvoudiger of duidelijker worden - Meer kennis nodig over gezond werken en betere handhaving van regels. - (NB: jaarlijks sterven er in Nederland 4000 mensen als (laat) gevolg van (slechte) arbeidsomstandigheden, daarvan 3000 door blootstelling aan gevaarlijke stoffen (met name kanker, hart- en vaatziekten, neurologische ziekten). CBS en RIVM)

Answer 20

Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt: - Groeiend aantal ZZP’ers (1,7 t.o.v. 8 miljoen) - Vergrijzing (in 2022: 10% werknemers 60+, in 2012: 4%) - Stijging pensioenleeftijd - Met chronische ziekte blijven werken (40% van de werknemers) - Nieuwe beroepen - Technologische ontwikkelingen - Kwaliteit, milieubewustzijn, zingeving.

Answer 21

- Ongevallen - Beroepsziekten (o.a. PTSS bij de Politie, mesothelioom) - Combinatie van factoren - Samenspel van belasting en belastbaarheid (balans / ICF-model) - Jaarlijks sterven 4000 mensen als gevolg van arbeidsomstandigheden, daarvan 3000 door blootstelling aan gevaarlijke stoffen - In 2023 67 doden direct gevolg arbeidsongeval

Answer 22

- Arbeidsinhoud Mensen genezen? Zelfredzaam? Een gezonde samenleving? Wetenschap? Werken met kinderen, ouderen, werkenden? Een goed gesprek? * Arbeidsomstandigheden Ziekenhuis? Kleinschalig? Ivoren toren? In de samenleving? * Arbeidsverhoudingen In loondienst? Als zelfstandige? Jobhoppen? * Arbeidsvoorwaarden Verdiensten? Werktijden? Nachtdiensten? Vrije tijd? Werk-privébalans? * Arbeidsperspectief Baankansen? Carrière? Werken tot 70? * Arbeidszingeving Rol in een veranderende (zorg)wereld?

Answer 23

* Boek Stronks en Burdorf ‘Leerboek Volksgezondheid en gezondheidszorg’, online, H5&6. * Arbodienst: veiligheidskundige, arbeidshygiënist, A&O-kundige, bedrijfsarts (kerndeskundigen Arbowet) * Bedrijfsarts: * ziek door het werk (arbeidsomstandigheden) * ziek voor het werk (ziekteverzuim) * gezond aan het werk (gezondheidsmanagement).

Answer 24

arbodienst staat voor - veiligheidskunde - arbeidshygiene - arbeidsorganisatiekunde - bedrijfsarts bedrijfsartis wordt ingezet bij - ziekteverzuim - arbeidsomstandigheden - gezondheidsmanagement relatie met - client - werkgever - arbodienst - verzekeringsarts

Answer 25

- De daling in sterfte gaat gepaard met een belangrijke verschuiving in ziekte- en sterftepatronen, waarbij sterfte aan infectieziekten wordt vervangen door chronische aandoeningen, hart- en vaatziekten en kanker - De “oorzaken” van ziekte en sterfte verschuiven van slechte sociale en fysieke omstandigheden in de omgeving naar individuele leefstijlfactoren, in tijden van modernisering en van toenemende welvaart - Roken, ongezonde voeding, en een tekort aan lichaamsbeweging komen aanvankelijk het meest voor onder hogere inkomensgroepen

Answer 26

- Analyse van de volksgezondheid - Analyse van risicofactoren - Analyse van de determinanten van gedrag - Ontwikkeling van interventie - Implementatie en disseminatie van interventie

Answer 27

- Gezondheidsvoorlichting: “alle activiteiten die kunnen worden ondernomen om te stimuleren dat mensen zich op vrijwillige basis gezonder willen en kunnen gedragen” - Interventies worden gebaseerd op theorieën van gedragsverandering: - Health Belief Model - Ervaren gezondheidsdreiging (ervaren risicoperceptie) - Evaluatie of eigen gedrag dreiging kan verminderen - Het Beredeneerd Gedrag Model

Answer 28

- attitude: Mening en afweging voor- en nadelen Goed – slecht Gezond- ongezond Belangrijk – onbelangrijk Lekker – niet lekker Vinden anderen die belangrijk zijn voor jou (bv. partner, vrienden, ouders, kinderen) dat jij gedrag x moet uitvoeren? Wat doen anderen zelf? - ervaren subjectieve norm, intentie, gedrag - waargenomen gedragscontrole: Denk je dat je in staat bent om gedrag x uit te voeren, ook onder moeilijke omstandigheden, zoals geen tijd, geen zin, geen beschikbaarheid van middelen

Answer 29

- Fysiek: Wat is er beschikbaar? In de bedrijfs- of sportkantine In de buurt (parken, fiets- en wandelpaden) - Economisch: Wat kost gezond en ongezond eten in de supermarkt? - Politiek: Wat is het beleid? Thuis en op school - Sociaal-cultureel: Wat zijn (lokale) normen? Gedrag binnen sociale netwerken

Answer 30

- Fysiek: Wat is er beschikbaar? Infrastructuur voor wandelen en fietsen - Economisch: Wat kost gezond en ongezond eten Belasting op suikerhoudende dranken BTW op groente en fruit - Politiek: Marketingverbod ongezonde voeding voor kinderen - Sociaal-cultureel: Gemeenschappelijke normen

Answer 31

Waarom krijgen sommige mensen obesitas’ is een heel andere vraag dan ‘Waarom is de prevalentie van obesitas in sommige landen (of buurten) veel hoger dan in andere landen (buurten)? - Oorzaken bij individuen - Oorzaken van de incidentie/prevalentie Het relatieve belang van oorzaken van een ziekte bij individuen kan (en zal) vaak heel anders zijn dan het relatieve belang van die factoren tussen populaties

Answer 32

Gezond ouder worden is het proces waarin de kansen op lichamelijke, sociale en geestelijke gezondheid worden geoptimaliseerd zodat ouderen, zonder gediscrimineerd te worden, actief aan de samenleving kunnen deelnemen en een onafhankelijk leven kunnen leiden met een goede levenskwaliteit Fysieke kenmerken: - Voorzieningen op wandelbare afstanden - Openbaar vervoer - Straatverlichting - Groenvoorzieningen - Kwaliteit van straten

Answer 33

- De (schijnbare) tegenstelling dat preventieve maatregelen op populatieniveau een grote gezondheidswinst opleveren, maar relatief weinig voor elk individu in die populatie - In andere woorden: Een preventiemaatregel met veel gezondheidswinst voor de bevolking, zal voor individuen weinig gezondheidswinst opleveren. - Is een klinisch relevant verschil een goed criterium om een preventieve maatregelen te beoordelen?

Answer 34

Het verband tussen blootstelling en respons

Answer 35

- Bereken in elke categorie van de blootstelling het relatieve risico op sterfte HVZ en de attributieve fractie - Referentie = sterfte aan hart- en vaatziekten onder diegenen met serum cholesterol < 4 mmol/l - Relatieve risico = Het relatieve risico is het absolute risico op sterfte HVZ van de ene groep (mensen met verhoogd cholesterol bloeddruk) gedeeld door het absolute risico op sterfte HVZ in de andere groep (mensen zonder verhoogd cholesterol) - Attributieve fractie = welke fractie van sterfte HVZ van de blootgestelde groep is te wijten is aan de blootstelling zelf (AF = (RR – 1) / RR).

Answer 36

Wat is de verdeling van blootstelling in de populatie?

Answer 37

Bereken nu op basis van de verdeling van serum cholesterol in de populatie (stap 3) de sterfte aan HVZ in elke categorie (stap 2, en baseline rate)

Answer 38

Bereken nu het aantal doden door HVZ in elke categorie, dat wordt veroorzaakt door het verhoogde serum cholesterol, dus AF * HVZ doden

Answer 39

Het beroemde plaatje van Geoffrey Rose (step 6): Bereken voor elke categorie serum cholesterol wat de bijdrage is (%) aan de oversterfte aan HVZ door verhoogd cholesterol (het getal boven elke staaf)

Answer 40

1. De grootste gezondheidswinst in de populatie is te boeken in de groep met een matig verhoogd risico op sterfte 2. Ergo, preventiebeleid dat een kleine verschuiving in de verdeling van de risicofactor richting gezonde mensen realiseert, kan veel effectiever zijn dan een preventiebeleid dat zich alleen richt op de mensen met het hoogste risico (Dus: populatie-aanpak ipv hoog-risico benadering)

Answer 41

De volgende voowaarden zijn belangrijk: 1. Als het risico op ziekte gradueel stijgt met toenemende blootstelling, en 2. lage niveaus van blootstelling zeer veel voorkomen in de populatie, dan 3. zullen personen met een klein risico meer bijdragen aan de ziektelast, dus 4. ligt dan de populatiebenadering in preventiebeleid meer voor de hand. Concrete voorbeelden: - Obesitas - Gebrek aan bewegen - Voeding (suiker, zout, vet)

Answer 42

Het voorkomen van nieuwe gevallen van ziekten door het wegnemen of verminderen van de onderliggende oorzaken - loodvrije benzine, autogordel, rookverbod

Answer 43

Het opsporen van een aandoening in een zo vroeg mogelijk (pre-klinisch) stadium, zodat vroege behandeling mogelijk is en verergering van de ziekte wordt voorkomen - bevolkingsonderzoek borstkanker

Answer 44

Het voorkomen of beperken van de gevolgen van een vastgestelde aandoening - beweegprogramma in revalidatie na hartfalen

Answer 45

Aanpak van omgeving van de mens om kans op blootstelling aan risicofactoren te verkleinen - rookverbod, riolering, rotonde

Answer 46

Het bevorderen van gezond gedrag - lesprogramma op scholen, voorlichtingscampagne, gezonde kantine

Answer 47

Programma’s gericht op het voorkomen van specifieke (infectie)ziekten - vaccinatieprogramma DKTP

Answer 48

Algemene bevolking: bevordert en beschermt actief de gezondheid van de bevolking - autogordel, vaccinatie kinderziekten, rookverbod (populatie-benadering)

Answer 49

Bevolkingsgroepen met verhoogd risico: voorkomen dat personen met verhoogd risico voor een bepaalde aandoening daadwerkelijk ziek worden - neonatale screening, inzet statines, screening kanker (hoog-risico benadering)

Answer 50

Individuen met beginnende klachten: voorkomen van verergering tot een aandoening - training voor mensen met slaapproblemen, omgaan met spanningen

Answer 51

Individuen met ziekte: voorkomen van complicaties en beperkingen - beweegprogramma bij behandeling van personen met depressie of met diabetes

Answer 52

- de meeste winst van volksgezondheid kan worden verkregen door preventie en bevordering van een gezonde leefstijl

Answer 53

- engaging: zullen we samenwerken? - focusing: wat moet er veranderd worden? - evolking: waarom zou ik dit veranderen? - planning: hoe moet ik veranderen?

Answer 54

- precontemplatie: overwegen (nog) niet om gedrag 'x' te veranderen - contemplatie: overwegen gedrag 'x' te veranderen, maar nog niet op korte termijn - preparatie: van plan om binnen weken te beginnen met de verandering - actie: recent begonnen met nieuwe gedrag - behoud: nieuwe gedrag minstens zes maanden volgehouden

Answer 55

1. empathische houding 2. naast de patient staan 3. ambivalentie exploreren (let op behoud- en verandertaal) 4. focus op verandering 5. aansluiten bij fase patient

Answer 56

Wat? 1. Lijkschouw: vaststellen overlijden 2. Invullen verklaring van overlijden (A-verklaring) 3. Invullen doodsoorzaakverklaring (B-formulier) Wie? - Behandelend arts: - Alleen als hij/zij zeker is van een natuurlijke dood - Alleen als overledene meerderjarig is - Anders: gemeentelijke lijkschouwer

Answer 57

- Ongeval - Verdrinking - Verstikking - Geweld: moord, doodslag, mishandeling - Vergiftiging - Overdosis - Suïcide - Actieve levensbeëindiging zonder verzoek - Zwangerschapsafbreking na 24 of meer weken zwangerschap - Overlijden ten gevolge van een (para)medische fout - Hulp bij zelfdoding - Euthanasie

Answer 58

- Is er sprake van een natuurlijke dood? - Wat is de keten van gebeurtenissen die tot de dood hebben geleid? (Van “directe” doodsoorzaak terug in de tijd van symptomen naar grondlijden) - Wat is de onderliggende doodsoorzaak (1c)? = grondlijden - Wat zijn de (eventuele) secundaire doodsoorzaken?

Answer 59

- Hoog voor frequente hoofdgroepen, zoals kanker of hartinfarct - Veel lager voor specifieke subgroepen en chronische ziekten, zoals diabetes of nierfalen

Answer 60

Voor vergelijking van sterftecijfers van verschillende populaties, met correctie voor verschillen in leeftijdsopbouw - Hoe? - Bereken verwachte sterfte in een hypothetische situatie - met identieke leeftijdsopbouw als voor referentie populatie (en leeftijdsspecifieke sterfte van onderzoekspopulatie) - met identieke leeftijdsspecifieke sterfte als in referentie populatie (en leeftijdsopbouw van onderzoekspopulatie)