Week 1

Question 1

Waanstoornis

Answer 1

De aanwezigheid van een (of meer) wanen, met een duur van één maand of langer.

Question 2

Kortdurende psychotische stoornis

Answer 2

Aanwezigheid van één (of meer) van de volgende symptomen. Minstens één daarvan moet 1, 2 of 3 zijn:

1. Wanen.
2. Hallucinaties.
3. Gedesorganiseerd spreken (bijvoorbeeld frequente ontsporing of incoherentie).
4. Ernstig gedesorganiseerd of katatoon gedrag.

Question 3

Schizofreniforme stoornis

Answer 3

Twee (of meer) van de volgende kenmerken, waarvan elk een significant deel van de tijd gedurende een periode van één maand aanwezig is (of minder, indien succesvol behandeld). Minstens één daarvan moet 1, 2 of 3 zijn:

1. Wanen.
2. Hallucinaties.
3. Gedesorganiseerd spreken (bijvoorbeeld frequente ontsporing of incoherentie).
4. Ernstig gedesorganiseerd of katatoon gedrag.
5. Negatieve symptomen (zoals verminderde emotionele expressie of initiatiefverlies.

Question 4

Schizofrenie A

Answer 4

Twee (of meer) van de volgende kenmerken, waarvan elk een significant deel van de tijd gedurende een periode van één maand aanwezig is (of minder, indien succesvol behandeld). Minstens één daarvan moet 1, 2 of 3 zijn:

1. Wanen.
2. Hallucinaties.
3. Gedesorganiseerd spreken (bijvoorbeeld frequente ontsporing of incoherentie).
4. Ernstig gedesorganiseerd of katatoon gedrag.
5. Negatieve symptomen (zoals verminderde emotionele expressie of initiatiefverlies.

Question 5

Schizofrenie B

Answer 5

Voor een significant deel van de tijd sinds het begin van de stoornis ligt het niveau van functioneren op een of meer belangrijke levensgebieden, zoals werk, interpersoonlijke relaties of zelfverzorging, duidelijk onder het niveau van voor het begin van de stoornis (of, als het begin tijdens de kinderjaren of adolescentie ligt, het is niet gelukt om het verwachte niveau van functioneren op interpersoonlijk gebied, op school en in de studie, en beroepsmatig te bereiken).

Question 6

Schizoaffectieve Stoornis A

Answer 6

Een ononderbroken ziekteperiode waarin een depressieve of manische stemmingsepisode aanwezig is gelijktijdig met kenmerken uit criterium A voor schizofrenie.

Question 7

Schizoaffectieve Stoornis B

Answer 7

Gedurende twee of meer weken binnen de gehele duur van de ziekte moet sprake zijn van wanen of hallucinaties in afwezigheid van een depressieve of manische stemmingsepisode.

Question 8

Schizoaffectieve Stoornis C

Answer 8

De symptomen die voldoen aan de criteria voor een stemmingsepisode zijn het grootste deel aanwezig van de actieve en restfase van de ziekte aanwezig.

Question 9

Manische Episode (ME) A

Answer 9

Een duidelijk herkenbare periode met een abnormaal en persisterend verhoogde, expansieve of prikkelbare stemming, en een abnormaal en persisterend verhoogde doelgerichte activiteit of energie, gedurende minstens één week en het grootste deel van de dag, bijna elke dag aanwezig (of elke duur wanneer opname in een ziekenhuis noodzakelijk is).

Question 10

Manische Episode (ME) B

Answer 10

Tijdens de periode van de stemmingsstoornis en de toegenomen energie of activiteit zijn drie (of meer) van de volgende symptomen (vier indien de stemming alleen prikkelbaar is) in significante mate aanwezig en wijken deze opvallend af van het normale gedrag:

1. Opgeblazen gevoel van eigenwaarde, of grandiositeit.
2. Verminderde slaapbehoefte (bijv. genoeg aan 3 uur slaap).
3. Spraakzamer dan gebruikelijk of spreekdrang.
4. Gedachtevlucht of de subjectieve beleving data gedachten gejaagd zijn.
5. Verhoogde afleidbaarheid, volgens de betrokkene zelf, of door anderen waargenomen.
6. Toename van doelgerichte activiteit ( ofwel scoiaal, ofwel op het werk of op school, ofwel seksueel) of psychomotorische agitatie (dat wil zeggen: nutteloze niet-doelgerichte activiteit).
7. Zich excessief bezighouden met activiteiten waarbij een grote kans bestaat op pijnlijke gevolgen ( bijv. ongeremde koopzucht, seksuele onbezonnenheid, of onbezonnen zakelijke investeringen).

Question 11

Manische Episode (ME) C

Answer 11

De stemmingsstoornis is voldoende ernstig om duidelijke beperkingen in het sociale of beroepsmatige functioneren te veroorzaken, of opname in een ziekenhuis noodzakelijk te maken om schade voor zichzelf of anderen te voorkomen, of er zijn psychotische kenmerken.

Question 12

Hypomanische Episode (HE) A

Answer 12

Een duidelijk herkenbare periode met een abnormaal en persisterend verhoogde, expansieve of prikkelbare stemming, en een abnormaal en persisterend verhoogde doelgerichte activiteit of energie, gedurende minstens 4 dagen en het grootste deel van de dag, bijna elke dag aanwezig.

Question 13

Hypomanische Episode (HE) B

Answer 13

Tijdens de periode van de stemmingsstoornis en de toegenomen energie of activiteit zijn drie (of meer) van de volgende symptomen (vier indien de stemming alleen prikkelbaar is) in significante mate aanwezig en wijken deze opvallend af van het normale gedrag:

1. Opgeblazen gevoel van eigenwaarde, of grandiositeit.
2. Verminderde slaapbehoefte (bijv. genoeg aan 3 uur slaap).
3. Spraakzamer dan gebruikelijk of spreekdrang.
4. Gedachtevlucht of de subjectieve beleving dat gedachten gejaagd zijn.
5. Verhoogde afleidbaarheid, volgens de betrokkene zelf, of door anderen waargenomen.
6. Toename van doelgerichte activiteit ( ofwel sociaal, ofwel op het werk of op school, ofwel seksueel) of psychomotorische agitatie (dat wil zeggen: nutteloze niet-doelgerichte activiteit).
7. Zich excessief bezighouden met activiteiten waarbij een grote kans bestaat op pijnlijke gevolgen ( bijv. ongeremde koopzucht, seksuele onbezonnenheid, of onbezonnen zakelijke investeringen).

Question 14

Hypomanische Episode (HE) C

Answer 14

De episode gaat gepaard met een onmiskenbare verandering in het functioneren die niet kenmerkend is voor de betrokkene wanneer deze symptoomvrij is.

Question 15

Hypomanic Episode (HE) D

Answer 15

De verhoogde stemming en veranderingen in het functioneren kunnen door anderen worden waargenomen.

Question 16

Depressive Episode (DE)

Answer 16

Vijf (of meer) van de volgende symptomen zijn binnen dezelfde periode van twee weken aanwezig geweest en wijken af van het eerdere functioneren; minstens één van de symptomen is 1 of 2 :

1. Sombere stemming, gedurende het grootste deel van de dag en bijna elke dag, zoals blijkt uit ofwel subjectieve mededelingen, ofwel uit observatie door anderen.
2. Duidelijk verminderde interesse of plezier in alle of bijna alle activiteiten, gedurende het grootste deel van de dag, bijna elke dag.
3. Significant gewichtsverlies zonder dat het dieet wordt gehouden, of een gewichtstoename (bijv. meer 5% lichaamsgewicht binnen één maand), of bijna elke dag een afgenomen of toegenomen eetlust.
4. Insomnia of hypersomnia, bijna elke dag.
5. Psychomotorische agitatie of vertraging, bijna elke dag (waarneembaar door anderen, niet allen subjectieve gevoelens van rusteloosheid of geremd worden).
6. Vermoeidheid of verlies van energie, bijna elke dag.
7. Gevoelens van waardeloosheid of excessieve of onterechte schildgevoelens (die het karakter van een waan kunnen hebben), bijna elke dag (niet alleen zelfverwijt of schuldgevoel over het ziek zijn).
8. Verminderd vermogen to nadenken en concentreren, of besluiteloos heid, bijna elke dag.
9. Recidiverende gedachten aan de dood (niet alleen de vrees om dood te gaan), recidiverende suïcidegedachten zonder een specifiek plan, of een suïcidepoging, of een specifiek plan om suïcide te plegen.

Question 17

Bipolaire-I-stoornis

Answer 17

Er is minstens voldaan aan de criteria voor één manische episode.

Question 18

Bipolaire-II-stoornis

Answer 18

Er is minstens voldaan aan de criteria voor één hypomanische episode en minstens één depressieve episode.

Question 19

Cyclothyme stoornis

Answer 19

Minstens twee jaar (één jaar bij kinderen en adolescenten) zijn er talrijke perioden met licht manische symptomen geweest die niet voldoen aan de criteria voor een hypomanische episode, en talrijke perioden met depressieve symptomen die niet voldoen aan de criteria voor een depressieve episode.

Question 20

Specifieke fobie A

Answer 20

Duidelijke angst of vrees voor een specifiek object of specifieke situatie ( zoals vliegen, hoogtes, dieren, een injectie krijgen, bloed zien)

Question 21

Specifieke fobie B

Answer 21

Het object van de fobie of fobische situatie roept bijna altijd onmiddellijk angst of vrees op.

Question 22

Specifieke fobie C

Answer 22

Het object van de fobie of fobische situatie wordt bewust vermeden, of alleen verdragen met intense angst of vrees.

Question 23

Specifieke fobie D

Answer 23

De angst of vrees is buiten proportie ten opzichte van het werkelijke gevaar dat het specifieke object of de specifieke situatie met zich meebrengt, de sociaal-culturele context in acht genomen.

Question 24

Sociale-angststoornis A

Answer 24

Duidelijke angst of vrees voor één of meer sociale situaties waarin de betrokkene wordt blootgesteld aan mogelijke kritische beoordeling door anderen. Voorbeelden zijn sociale interacties (bijv. een gesprek voeren, onbekende mensen ontmoeten), geobserveerd worden (bijv. eten of drinken)en een prestatie leveren in het bijzijn van anderen (bijv. een toespraak houden). Bij kinderen moet de angst optreden rond leeftijdsgenoten, niet alleen volwassenen.

Question 25

Sociale-angststoornis B

Answer 25

De betrokkene vreest dat hij of zij zich zodanig zal gedragen of in zo’n mate angstverschijnselen zal vertonen dat anderen hierover negatief zullen oordelen (omdat het vernederend of gênant is; of tot afwijzing zal leiden door of aanstoot zal geven bij anderen).

Question 26

Sociale-angststoornis C

Answer 26

De sociale situaties roepen bijna altijd angst of vrees op. Bij kinderen kan de angst of vrees zich uiten in huilen, driftbuien, verstijven, vastklampen, wegduiken of niet spreken in sociale situaties.

Question 27

Sociale-angststoornis D

Answer 27

De sociale situaties worden vermeden, of alleen verdragen met intense angst of vrees.

Question 28

Sociale-angststoornis E

Answer 28

De angst of vrees is buiten proportie ten opzichte van het werkelijke gevaar dat de sociale met zich meebrengt, de sociaal-culturele context in acht genomen.

Question 29

Paniekaanval als specificatie

Answer 29

Een paniekaanval is geen opzichzelfstaande psychische stoornis en kan niet worden gecodeerd. Ze kunnen optreden binnen alle angststoornissen en ook andere psychische stoornissen (zoals depressieve-stemminsstoornissen, de posttraumatische stressstoornis, stoornissen in het gebruik van een middel) en sommige somatische aandoeningen (zoals hart-, ademhalings- en vestibulaire en maag-darmaandoeningen). Als de aanwezigheid van een paniekaanval wordt herkend, dient deze worden te worden genoteerd als een specificatie (bijv. ‘posttraumatische stressstoornis met paniekaanvallen’).
Een plotselinge golf van intense angst of intens onbehagen die binnen enkele minuten een piek bereikt, en die gepaard gaat met vier (of meer) van de volgende symptomen:
1. Hartkloppingen, bonzend hart of een versnelde hartslag.
2. Transpireren
3. Trillen of beven.
4. Gevoelens van ademnood of verstikking.
5. Het gevoel van naar adem snakken.
6. Pijn of een onaangenaam gevoel op de borst.
7. Misselijkheid of maag-/buikpijnklachten.
8. Een gevoel van duizeligheid, onvastheid, licht in het hoofd zijn of flauwvallen.
9. Koude rillingen of opvliegers.
10. Paresthesieën (verdoofd of tintelend gevoel).
11. Derealisatie (gevoelens van onwerkelijkheid) of depersonalisatie (het gevoel van vervreemd van zichzelf zijn).
12. Vrees o de zelfbeheersing te verliezen of ‘gek te worden’.
13. Vrees om dood te gaan.
Cultuurspecifieke symptomen zijn ook mogelijk maar tellen niet meer voor de vier verplichte symptomen.

Question 30

Paniekstoornis A

Answer 30

Recidiverende onverwachte paniekaanvallen. Een plotselinge golf van intense angst of intens onbehagen die binnen enkele minuten een piek bereikt, en die gepaard gaat met vier (of meer) van de volgende symptomen (kan uitstaan vanuit kalmte of bestaande angst):
1. Hartkloppingen, bonzend hart of een versnelde hartslag.
2. Transpireren
3. Trillen of beven.
4. Gevoelens van ademnood of verstikking.
5. Het gevoel van naar adem snakken.
6. Pijn of een onaangenaam gevoel op de borst.
7. Misselijkheid of maag-/buikpijnklachten.
8. Een gevoel van duizeligheid, onvastheid, licht in het hoofd zijn of flauwvallen.
9. Koude rillingen of opvliegers.
10. Paresthesieën (verdoofd of tintelend gevoel).
11. Derealisatie (gevoelens van onwerkelijkheid) of depersonalisatie (het gevoel van vervreemd van zichzelf zijn).
12. Vrees o de zelfbeheersing te verliezen of ‘gek te worden’.
13. Vrees om dood te gaan.
Cultuurspecifieke symptomen zijn ook mogelijk maar tellen niet meer voor de vier verplichte symptomen.

Question 31

Paniekstoornis B

Answer 31

Minstens één van de aanvallen is gevolgd door een maand (of langer) één of beide van de volgende kenmerken:

1. Persisterend bezig zijn met of bezorgdheid over nieuwe paniekaanvallen of de gevolgen daarvan (bijv. verlies van zelfbeheersing, een hartaanval krijg, ‘gek worden’).
2. Een significante, maladaptieve gedragsverandering in samenhang met de aanvallen (bijv. gedrag om paniekaanvallen te voorkomen, zoals vermijding van lichamelijke inspanning of onbekende situaties).

Question 32

Agorafobie A

Answer 32

Duidelijke angst of vrees voor één (of meer) van de volgende situaties:

1. Gebruikmaken van (openbaar) vervoer (zoals auto, bus, trein, schip, vliegtuig).
2. Zich in een open ruimte bevinden (zoals parkeerplaatsen, marktpleinen, bruggen).
3. Zich in een afgesloten ruimte bevinden (zoals winkels, theaters, bioscopen).
4. In de rij staan of zich in een menigte bevinden.
5. Alleen buitenshuis zijn.

Question 33

Agorafobie B

Answer 33

De betrokkene vreest of vermijdt deze situaties vanwege de gedachte dat ontsnappen moeilijk zal zijn of hulp niet beschikbaar wanneer zich panieksymptomen of andere machteloos makende of gênante symptomen zouden ontwikkelen (zoals de angst om te vallen bij ouderen; angst voor incontinentie).

Question 34

Agorafobie C

Answer 34

De agorafobische situaties roepen bijna altijd angst of vrees op.

Question 35

Agorafobie D

Answer 35

De agorafobische situaties worde bewust vermeden, vereisen de aanwezigheid van een begeleidend persoon, of worden slecht verdragen met intense angst of vrees.

Question 36

Agorafobie E

Answer 36

De angst of vrees is buiten proportie ten opzichte van het werkelijke gevaar dat de agorafobische situaties met zich meebrengen, de sociaal-culturele context in acht genomen.

Question 37

Gegenerealiseerde-angststoornis A

Answer 37

Excessieve angst en bezorgdheid (bange voorgevoelens) die gedurende minstens zes maanden vaker wel dan niet aanwezig zijn, en betrekking hebben op een aantal gebeurtenissen of activiteiten (zoals de prestaties op het werk of op school).

Question 38

Gegenerealiseerde-angststoornis B

Answer 38

De betrokkene vindt het moeilijk om de bezorgdheid onder controle te houden.

Question 39

Gegenerealiseerde-angststoornis C

Answer 39

De angst en bezorgdheid gaan gepaard met drie (of meer) van de volgende zes symptomen (waarbij minstens enkele symptomen de afgelopen zes maanden meer dagen wel dan niet aanwezig zijn geweest):

1. Rusteloosheid; opgedraaide of gespannen gevoel.
2. Snel vermoeid raken.
3. Moeite met zich kunnen concentreren, of ergens niet op kunnen komen.
4. Prikkelbaarheid.
5. Spierspanning.
6. Slaapstoornis (moeite met in slaap komen of doorslapen, of een onrustige slaap met het gevoel niet uitgerust te zijn).