Week 1 Flashcards
Waaruit bestaan het centraal en perifeer zenuwstelsel?
- CNS: hersenen en ruggenmerg(incl n. opticus en retina)
- PNS: hersenzenuwen, spinale en perifere zenuwen, perifere ganglia en receptoren(incl wortels!)
Uit welke embryologische delen ontstaan welke delen van de hersenen?
Prosencephalon
- Telencephalon: cerebrum en subcorticale kernen -> laterale ventrikels
- Dienecephalon: (hypo-)thalamus -> 3de ventrikel
Mesencephalon: middenhersenen -> aqueduct
Rhombencefalon
- Metencephalon: pons en cerebellum -> 4de ventrikel
- Myelencephalon: medulla oblongata
Waaruit bestaat de hersenstam?
- pons
- middenhersenen
- medulla oblongata
Hoe is de anatomie van het cerebrum?
- Gyrus(winding) en sulcus(groeve)
- lobus frontalis, parietalis, temporalis en occipitalis
- Corpus callosum verdeeld hersenen in 2 hemisferen → uitwisseling info
- Cerebrale nuclei: basale ganglia(beslissingen), amygdala(angst en emoties), hippocampus(geheugen)
- Sulcus centralis: gyrus pre-(primaire somatomotorische schors) en postcentralis(primaire somatosensibele schors)
Wat zijn neuronen?
Centraal: grijze stof(cellichamen en dendrieten), witte stof(axonen)
Perifere zenuwen naar dermatoom
Onderdelen
- dendriet(afferent) en soma(=cellichaam) vormen receptief oppervlak
- axonheuvel
- axon(efferent), evt met myelineschede
- pre-synaptisch einde
- synaps
Hoe werkt een synaps?
- Fusie blaasjes in pre-synatisch membraan → afgifte neurotransmitter(1 type per cel) in synapsspleet → korte hechting aan receptor
- Inhiberende of exciterende werking is combi neurotransmitter en receptor
Welke glia zijn er?
- oligodendrocyt(centraal) en Schwann cel(perifeer): myelineschede
- astrocyten: bloed-hersenbarrière
- mciroglia: fagocytose, littekenvorming
- ependymcellen: liquorproductie
- satelliet cellen(perifeer)
Wat zijn de hersenzenuwen?
I. n olfactorius(s): reuk
II. n opticus(s): zicht
III. n oculomotorius(m): oogspieren, pupil
IV. n trochelaris(m): oog omhoog
V. n trigeminus(b): kauwspieren, gevoel gezicht en tong, corneareflex
VI. n abducens(m): opzij kijken
VII. n facialis(b): mimische spieren, speekselklieren, smaak, dichtknijpen ogen
VIII. n vestibulocochlearis(s): gehoor en evenwicht
IX. n glossopharyngeus(b): motoriek en gevoel farynx, slikken, bloeddruk, speeksel
X. n vagus(b): tracti, farynx
XI. n accessorius(m): spieren nek(SCM en m. trapezius)
XII. n hypoglossus(m): spieren tong
N. V, VII, IX en X: ook parasympatisch
Hoe is de opbouw van het ruggenmerg?
- ventrale radix: motorisch
- dorsale radix: sensorisch
- samen in spinale zenuw
- segment is plek tussen 2 wervels van uittreden, innerveert 1 dermatoom
- dorsale(rug, achterkant nek en bekken) en ventrale(voorkant nek, buik, ledematen) ramus
- in plexus herschikking in perifere zenuw naar zelfde gebied
- bij dermatomen weer splitsing
Hoe werkt het somatosensibele systeem?
- Vitaal: pijn, temp → 1e synaps: dorsale hoorn ruggenmerg, kruist naar anterolaterale baan
- Gnostisch: trilling, aanraking, positie → 1e synaps: hersenstam waar kruising
2e synaps: thalamus → 3e synaps: sensorische schors
Wat zijn extra-piramidale systemen?
- via thalamus -> motorische schors -> piramidebaan
- basale ganglia: initiatie beweging -> traagheid en moeite initiëren(Huntington, Parkinson)
- cerebellum: uitvoering beweging(coördinatie) -> alcohol, ataxie
Hoe werkt het somatomotorisch systeem?
- Motorneuron + spiervezels ⇒ motor unit
- Reflex: sensibele input(primaire afferenten van motorneuron) → centrale verwerking → motorische output(soms interneuron: omzetten naar inhiberend signaal)
- intrapiramidale verwerking: corticospinaal, kruising in piramide in medulla
Hoe kun je bepalen of een laesie centraal of perifeer is?
Centraal: geen atorfie, verhoogde tonus en reflexen, Babinski(voetzoolreflex: extensie)
Perifeer: atrofie, verlaagde tonus en reflexen, voetzoolreflex: flexie grote teen
Welke symptomen krijg je bij uitval van motorische voorhoorn, motorische/sensibele zenuwwortel, plexus of perifere zenuw?
Motorische voorhoorn: fasciculaties, evt verlaagde reflexen
Motorische zenuwwortel: gestoorde motoriek, evt verlaagde reflexen
Sensibele zenuwwortel: sensorische uitval in 1 dermatoom, evt verlaagde reflexen
Plexus: motorische en sensorische uitval in meerdere dermatomen, verlaagde reflexen
Perifere zenuw: afhv zenuw, bij polyneuroathie sok/handschoen verdeling
Wat is een CVA? Wat zijn focale en globale symptomen?
- Herseninfarct(80%) → hypodens(donker)
- Hersenbloeding(20%) → hyperdens(licht)
- acuut en onverwacht
- oorzaken: intra-(lacunair of corticaal infarct)/extracraniële(a carotis/vertebralis) atherosclerose, cardiaal embolie, overig(vasculitis, hemodynamisch, dissectie, hematologisch)
- Focale symptomen zijn lokaliseerbaar(hemiparese, hemianopsie), globale symptomen(duizeligheid, verwardheid) niet
Hoe werkt behandeling van een CVA?
Snel om kans op herstel te vergoten, maar altijd eerst CT om bloeding uit te sluiten
- Intraveneuze trombolyse(<4,5h)
- Endovasculaire trombectomie
Wake-up stroke: begintijd onbekend -> met perfusiescan kijken of behandelen(vertraagde perfusie)
Welke klachten passen bij welke arterie bij een CVA?
- A cerebri anterior: eenzijdige zwakte been > arm of gezicht, eenzijdige gevoelsstoornis, gedragsstoornis, disoriëntatie, apathie, dysartrie
- A cerebri media: eenzijdige zwakte gelaat, arm > been; eenzijdige gevoelsstoornis, afasie, andere hogere cerebrale stoornis(bv rekenen), hemianopsie, dysartrie
- A cerebri posterior: hemianopsie of kwadrantenanopsie, soms eenzijdige zwakte of gevoelsstoornis
- A vertebralis en a basilaris
- Cerebellum: coördinatiestoornis, dysartrie, draaiduizeligheid
- Hersenstam: dubbelzien, slikstoornis, ataxie, dysartrie, draaiduizeligheid, bilaterale zwakte
Welke soorten hersenbloedingen zijn er?
- epiduraal: lensvorm, niet over fisuren, meningeale arterie, trauma
- subduraal: kan over fisuur, zoals epiduraal, ankervenen
- subarachnoidaal: spinvormig, volgt gyri, aneurysma of trauma
- intraparenchymaal: in hersenen zelf
Wat is een cerebraal aneurysma?
- in alle cerebrale arteriën, mn anterieure vaten
- Ruptuur risico 2-3%/jr -> subarachnoidale bloeding
Onderscheid met epidurale bloeding: bloederige liquor - Presentatie: acuut ernstige hoofdpijn, bewustzijnsverlies
- Na ruptuur sterk verhoogd risico nieuwe bloeding: endovasculaire coiling
Hoe is het stroomgebied van cerebrale arteriën?
- a cerebri media: grootste, oa temporaalkwab, corpus callosum, diepe structuren
- a cerebri anterior: frontaalkwab
- a cerebri posterior: occipitaalkwab, inferior/mediaal temporaalkwab
Wat zie je bij een hydrocephalus op een CT?
- fors vergrote ventrikels en compressie sulci
- ventrikel onder obstructie is verkleind
- behandeling: intraventriculaire drain
Wat is de bloed-hersenbarrière?
- gevormd door endotheelcellen vaten mbv tight junctions
- intern milieu hersenen handhaven
- lipofiele stoffen kunnen passeren
Waar wordt liquor cerebrospinalis aangemaakt?
In plexus choroïdeus, in alle ventrikels aanwezig
Wat is het gebied van Broca/Wernicke?
- Gebied van Broca: in gyrus frontalis inferior(frontaalkwab) → motorisch, spreken, meestal links lateralisatie(daar actief)
- Gebeid van Wernicke: in temporaalkwab → sensorisch, begrijpen taal, meestal links
