Viticultuur Flashcards
1
Q
Welke soorten wijnstokken ken je?
A
- Vitis Vinifera
- Amerikaanse wijnstokken
- Vitis Labrusca
- Vitis Rotundifolia
2
Q
Wat betekent Vitis?
A
Van de wijnstok
3
Q
Hoeveel druivenrassen bevat Vitis Vinifera?
A
Duizenden
4
Q
Noem twee kweektechnieken om identieke planten als het origineel te maken
A
- Stekken
- Afleggen
5
Q
Wat is stekken?
A
Een deel van een rank van een wijnstok afsnijden en planten
6
Q
Wat is afleggen?
A
Een loot naar beneden buigen en ingraven; na het wortelschieten de loot afknippen van de moederplant
7
Q
Wat is het verschil tussen een druivensoort en een druivenras?
A
Soort - Vitis Vinifera of Amerikaanse soorten
Ras - groep individuele planten die allemaal afkomstig zijn van één plant, bijv. cabernet sauvignon, pinot noir
8
Q
Wat is klonale selectie?
A
Wijnstokken met positieve mutaties, bijv. resistentie voor ziekten, selecteren voor vermeerdering
9
Q
Geef een paar voorbeelden van mutaties
A
Pinot noir en pinot blanc zijn mutaties van pinot
10
Q
Wat is kruisbestuiving?
A
Pollen van het mannelijke deel van de bloem van de ene wijnstok overbrengen op het vrouwelijke deel van een andere wijnstok
11
Q
Wat is het doel van kruisbestuiving?
A
Nieuwe druivenrassen creëren die het beter doen in bepaalde klimaten of bodemtypen, resistent zijn tegen ziekten of een betere kwaliteit druiven leveren
12
Q
Waarom komen er zelden nieuwe rassen op de markt?
A
Nieuwe rassen wekken weerstand op bij de consument
13
Q
Wat is een kruising?
A
Een nieuw ras dat geproduceerd wordt uit twee ouders van dezelfde druivensoort, meestal Vitis Vinifera.
Cabernet sauvignon is bijv. een kruising van carbernet franc en sauvignon blanc
14
Q
Wat is een hybride?
A
Een nieuw ras waarvan de ouders tot twee verschillende druivensoort behoren, meestal minstens een van de ouders een Amerikaanse druivensoort.
Bijv. vidal
15
Q
Wat is phylloxera?
A
Druifluis, een insect uit Noord-Amerika
16
Q
Wat doet de phylloxera met een wijnstok?
A
Phylloxera leeft in de grond en voedt zich met de wortels van de wijnstok. Via de beetwondjes dringen infecties de plant binnen waardoor de plant doodgaat.
17
Q
Hoe komt het dat Amerikaanse wijnstokken tegen phylloxera bestand zijn?
A
Amerikaanse wijnstokken geven een kleverig sap af waardoor de bek van de phylloxera verstopt raakt. Ook vormen ze beschermende laagjes achter de beetwond die infecties voorkomen.
18
Q
Waar komt phylloxera nagenoeg niet voor?
A
Chili
Enkele delen van Argentinië
Zuid-Australië
19
Q
Hoe worden Vitis Vinifera wijnstokken beschermd tegen phylloxera?
A
Vitis Vinifera wordt op Amerikaase wortelstokken geënt, waardoor zowel bescherming als Europese smaken gewaarborgd worden
20
Q
Wat is enten?
A
Techniek om een wortelstok te laten vergroeien met een ras van Vitis Vinifera
21
Q
Wat is bench crafting?
A
De populairste techniek om machinaal te enten
22
Q
Wat is omenten?
A
Bestaande wijnstokken terugsnoeien tot aan de stam en een knop of stek van een nieuw ras op de stam enten
23
Q
Wanneer wordt omenten gebruikt?
A
Als een teler besluit over te stappen op een ander druivenras
24
Q
Uit welke vier delen bestaat de anatomie van een wijnstok?
A
- Wortels
- Meerjarig hout
- Eenjarig hout
- Loten
25
Waar dienen de wortels van een wijnstok voor?
1. Voedingsstoffen uit de bodem halen
2. Plant verankeren
3. Koolhydraten opslaan om de winter door te komen
26
Wat is meerjarig hout?
Hout dat meer dan een jaar oud is, bijv. de stam en zijtakken
27
Wat zijn loten?
Uitlopers van de plant met daaraan:
1. bladeren
2. knoppen
3. bloemen en druiven
4. bloemgestel
28
Wat is het doel van bladeren?
Fotosynthese
29
Wat zijn knoppen?
Embryonale loten
30
Wat is bloemgestel?
Mannelijke en vrouwelijke delen bij elkaar in een trosje. Dit wordt uiteindelijk de druiventros
31
Beschrijf de jaarlijkse cyclus van een wijnstok
Winter: plant in rust
Lente: uitbotting, de nieuwe loten beginnen te groeien
Zomer: wijnstok bloeit en er vormen zich kleine druifjes
Zomer: druiven groeien, maar nog hard, zuur en groen
Late zomer: druiven rijpen, zwellen op, suikergehalte stijgt, zuurgehalte neemt af, véraison
Herfst: oogst
32
Wat is véraison?
Kleurverandering van de druif van groen naar blauw/zwart, roze of goudgeel; het moment waarop de druiven beginnen te rijpen
33
Welke vijf dingen heeft een wijnstok nodig?
Warmte
Zonlicht
Water
Voedingsstoffen
Kooldioxide (CO2)
34
Bij welke temperatuur groeit een wijnstok niet meer?
< 10 graden C
35
Welke zes factoren beïnvloeden warmte voor een wijnstok?
1. Geografische breedte
2. Hoogte van de wijngaard
3. Oceaanstromingen
4. Mist
5. Bodem
6. Expositie
36
Hoe beïnvloeden de volgende zes factoren de warmte voor een wijnstok?
1. Geografische breedte
2. Hoogte van de wijngaard
3. Oceaanstromingen
4. Mist
5. Bodem
6. Expositie
Geografische breedte: meeste wijngaarden tussen de 30° en 50° noorder-/zuiderbreedte
Hoogte: hoe hoger hoe koeler => toch druiven kunnen telen in gebieden dicht bij de evenaar
Oceaanstromingen: brengen verkoeling of juist verwarming van een gebied
Mist: helpt gebieden te verkoelen, bijv. in Californië en Casablanca Valley, Chili
Bodem: donkere bodem of bodem met veel stenen/rotsen nemen warmte of en leveren stralingswarmte
Expositie: de richting waarin een helling ligt bepaalt hoeveel warmte de wijnstok krijgt
37
Wat is continentaliteit?
Het verschil in temperatuur tussen de koudste en warmste maanden? Continentaliteit is bepalend voor de lengte van het groeiseizoen
38
Wat kun je zeggen over continentaliteit van
- gebieden dicht bij grote watermassa's
- gebieden ver landinwaarts
Gebieden dicht bij grote watermassa’s => doorgaans een lage continentaliteit
Gebieden ver landinwaarts => doorgaans een hoge continentaliteit
39
Wat is diurnal range?
Het verschil tussen dag- en nachttemperatuur. Gebieden dicht bij watermassa's hebben doorgaans kleinere diurnal range
40
Wat is het effect van
- warme nachten op de druif?
- koele nachten op de druif?
Warme nachten versnellen de rijping
Koele nachten vertragen het verlies van aroma's en zuren gedurende de rijping
41
Wat is aanaarden?
Het deel van de plant waar geënt is bedekken met aarde ter bescherming van bevriezing
42
Wat is het gevolg van lentevorst?
Koude lucht verzamelt zich aan de grond waardoor waterdamp op de grond of op de wijnstok bevriest waardoor nieuwe knoppen die net geopend zijn doodgaan. Schade voor de hele wijngaard kan enorm zijn.
43
Noem vier manieren waarop een wijngaard beschermd kan worden tegen kou/lentevorst
1. Kachels
2. Windmachines: die warme lucht van boven aanzuigen en naar beneden blazen
3. Sproeiers: om water op de wijnstokken te spuiten wat dan bevriest en de plant beschermt
4. Doordachte wijngaardaanleg: bijv. op hellingen zodat de lucht op de grond niet bevriest
44
Noem twee manieren waarop de temperatuur het groeiseizoen kan beïnvloeden
Lente: lage temperaturen in de lente kunnen de uitbotting vertragen waardoor het groeiseizoen te kort wordt om de druiven te laten rijpen
Zomer: hoge temperaturen; tijdens langere perioden van extreme hitte vertraagt de wijnstok zijn activiteit en zet uiteindelijk alles stop
45
Wat is de invloed van zonlicht op de wijnstok/druif?
Hoe meer zonlicht, hoe meer fotosynthese, hoe meer glucose
46
Welke drie factoren beïnvloeden het zonlicht dat op een wijngaard valt?
1. Geografische breedte: hoe verder van de evenaar, hoe langer de dagen
2. Zeeën en meren: zonlicht kan weerkaatst worden door het water
3. Expositie: beïnvloedt de hoeveelheid zonlicht die de wijngaard ontvangt. Voor wijngaarden die het dichtst bij de polen liggen is een gunstige expositie extra belangrijk (door de zwakkere energie van de zon op die locaties)
47
Welk gevaar schuilt in zonlicht voor de druif?
Intens zonlicht kan verbranding veroorzaken waardoor bittere smaken in de druivenschillen kunnen ontstaan
48
Wat wordt verstaan onder transpiratie in de context van een wijnstok?
Verdampen van water vanuit de bladeren
49
Noem drie soorten irrigatie
1. Druppelirrigatie – iedere plant zijn eigen druppelaar
2. Sproeier – maakt de wijngaard helemaal nat => verhoogt de kans op ziekten
3. Bevloeiing – wijngaard onder water zetten => heel goedkoop
50
Noem drie gevaren gerelateerd aan water in de wijngaard
1. Droogte – kan waterstress veroorzaken => fotosynthese stopt en de druiven rijpen niet
2. Te veel water – plant blijft loten en bladeren aanmaken => minder suiker over voor de druiven. Zware regen kort voor de oogst kan de druiven doen opzwellen en de smaken verdunnen
3. Hagel – kan druif en wijnstok beschadigen en zelfs de hele oogst vernietigen; bescherming met netten is mogelijk
51
Wat is de definitie van klimaat?
Het jaarlijkse patroon van temperatuur, zonlicht en regenval, over verschillende jaren gemiddeld
52
Klimaatclassificatie: noem de vier klimaten en hun gemiddelde groeiseizoen temperatuur
< 16,5°C - koel klimaat
16,5% - 18,5°C - gematigd klimaat
18,5°C - warm klimaat
> 21°C - heet klimaat
53
Noem drie klimaatcategorieën
Continentaal klimaat
Maritiem klimaat
Mediterraan klimaat
54
Beschrijf het continentaal klimaat
* Grootste verschil in temperatuur tussen de heetste en koudste maanden
* Korte zomers met een grote, snelle daling van de temperatuur in de herfst
* Continentaliteit: hoog
* Regenval: droge zomers, soms irrigatie nodig
* Geschikte rassen: laat uitbotten en vroeg rijpen
* Voorbeelden: Chablis, Champagne
55
Beschrijf het maritiem klimaat
* Koele tot gematigde temperaturen
* Temperatuur hoog genoeg om druiven tot ver in de herfst te rijpen
* Continentaliteit: laag
* Regenval: gelijkmatig over het jaar verspreid
56
Beschrijf het mediterraan klimaat
* Meestal warme en droge zomers
* Meer warmte en zonlicht dan een maritiem klimaat
* Continentaliteit: laag
* Regenval: minder dan maritiem klimaat
* Voorbeelden: mediterrane gebied, Californië, Chili, Zuid-Afrika, Australië
57
Wat is ideale verdeling van water gedurende het groeiseizoen?
Veel water vroeg in het seizoen en na de véraison lichte waterstress
58
Noem de drie belangrijkste voedingsstoffen die een wijnstok uit de bodem haalt
Stikstof
Fosfor
Kalium
59
Wat is chlorose?
Gebrek aan voedingsstoffen; bladeren worden geel en vermogen tot fotosynthese neemt af
Remedie: meststoffen gebruiken
60
Wat zijn drie belangrijke factoren bij de selectie van een wijngaardlocatie?
1. Omgevingsfactoren: gem. temperatuur, regenval, zonne-uren, vruchtbaarheid bodem, waterafvoer
2. Zakelijke factoren: nabijheid van elektra, water, enz., beschikbaarheid van arbeidskrachten, grondprijs, toegankelijkheid voor machines
3. Druivenras: geschikt voor het klimaat, vraag naar de druiven
61
Wat zijn vieilles vignes?
En wat betekent het voor de wijn?
Oude wijnstokken
Kwaliteit gaat omhoog, kwantiteit gaat omlaag
62
Hoe lang duurt het tot er voor het eerst geoogst kan worden na aanplanting van een wijngaard
Drie jaar
63
Onder welke voorwaarde is irrigatie toegestaan in een gebied waar irrigatie verboden is?
Irrigatie is toegestaan om jonge stokken goed te laten wortelen
64
Waartoe dienen de groene plastic hulzen die je soms om (jonge) wijnstokken ziet?
Als bescherming tegen dieren
65
Hoe lang gaan wijnstokken over het algemeen mee?
Wijnstokken worden na 30-50 jaar vervangen
66
Wat is de rustperiode voor de grond nadat een wijngaard gerooid is?
Na rooien laat men een wijngaard drie jaar of langer braak liggen voor herstel van de grond
67
Waartoe dient een herplantingsschema?
Er voor zorgen dat steeds zo min mogelijk wijngaard niet productief is
68
Noem twee soorten wijnstokgeleiding
1. Geleiding vanuit de kroon
2. Cordonsysteem
69
Beschrijf geleiding vanuit de kroon
Geleiding vanuit de kroon
* weinig meerjarig hout, sommige alleen een stam
* loten groeien direct uit de kroon of stam
70
Beschrijf wijnstokgeleiding volgens het cordonsysteem
Cordonsysteem
* stam met een of meer horizontaal geleide armen of ‘cordons’
* loten groeien uit de horizontale armen
* duurt langer om te maken
* maakt mechanisatie makkelijker
71
Wat verstaan we onder snoeien?
Verwijderen van ongewenste bladeren, vruchthout en meerjarig hout. Snoei vindt elke winter en elke zomer plaats.
72
Wat is het doel van wintersnoei?
Aantal en positie van de knoppen bepalen waaruit de loten gaan groeien
73
Wat is het verschil tussen korte snoei en lange snoei (vanuit de kroon geleid)?
Korte snoei
o Eenjarig hout terugsnoeien tot maar twee of drie knoppen
o Het eenjarige vruchthout groeit verspreid aan een cordon of rond de bovenkant van de stam
Lange snoei
o Een of twee langere delen eenjarig hout met acht tot twintig knoppen wordt horizontaal aan een draad gebonden
o Meest toegepast bij uit de kroon geleide wijnstokken
o Complexer, want geschoolde arbeidskrachten moet weten wat de beste stukken zijn
74
Wat is een guyot en wat is een dubbele guyot?
Guyot - één lang stuk vruchthout
Dubbele guyot – twee lange stukken vruchthout
75
Wat is het doel van zomersnoei?
1. Kortwieken van het bladerdek om de suikerproductie naar de druiven te leiden ipv naar de groei van loten en bladeren
2. Weghalen van bladeren om de druiven meer zonlicht te geven
76
Wat zijn drie belangrijke redenen om een opbindsysteem in de wijngaard te gebruiken?
1. Positioneren van de jonge loten om hoeveelheid zonlicht te sturen
2. Open bladerdek kan de luchtcirculatie rond de bladeren en druiven bevorderen (en daarmee schimmel voorkomen)
3. Opbinden kan mechanisatie vergemakkelijken
77
Waarom zien we bush vines vaak in warme/hete, droge, zonnige gebieden?
Extra schaduw van het bladerdak beschermt de druiven
78
Wat is een nadeel van wijngaarden zonder opbindsysteem, zoals bush vines?
Niet geschikt voor machinale oogst
79
Wat is Vertical Shoot Positioning (VSP)?
De meest gebruikte opbindmethode.
Loten worden verticaal omhoog geleid en aan de draden vastgebonden
80
Wat verstaan we onder plantdichtheid?
Het aantal wijnstokken dat op een bepaalde oppervlakte is geplant, gemeten in wijnstokken per ha
81
Wat verstaan we onder opbrengst van een wijngaard?
De hoeveelheid druiven of wijn die de wijngaard produceert, gemeten in kg druiven/ha of hl wijn/ha
82
Waarom wil een producent zijn opbrengst kunnen voorspellen?
1. Vaak moet rekening gehouden worden met wettelijke vereisten (bijv. in de EU)
2. Contractuele verplichtingen
3. Bepalen hoeveel tanks er nodig zijn
83
Hoe kan een producent een inschatting maken van zijn productie?
Op basis van het aantal knoppen na de wintersnoei. Let op: dit houdt geen rekening met vorstschade, slechte vruchtzetting, ongedierte, enz.
84
Wat wordt verstaan onder de groene oogst?
Onrijpe druiven kort na de véraison verwijderen om de opbrengst te beperken
85
Wat zijn nematoden?
Microscopisch kleine wormen die de wortels van de wijnstok aantasten
86
Hoe kun je nematoden bestrijden?
- Bodem ontsmetten voor herplanten
- Resistente wortelstokken gebruiken
87
Noem drie schimmelziekten
1. Valse meeldauw
2. Meeldauw
3. Grijze rot
88
Wat is valse meeldauw?
Hoe herken je het?
Waar komt het voor?
Wat is het gevolg?
Een schimmelziekte
Herkenning: gele vlekken op bovenkant van de bladeren of donzige vlekken aan de onderkant
Waar: warme, natte en vochtige omgeving
Gevolg: voortijdig verlies van het blad, aantasting van het bloemgestel, jonge druifjes
89
Wat is meeldauw?
Hoe herken je het?
Waar komt het voor?
Wat is het gevolg?
Een schimmelziekte
Herkenning: poederig grijswit laagje
Waar: warme, enigszins vochtige, schaduwrijke omgeving
Gevolg: kan alle groene delen van de wijnstok aantasten
90
Wat is grijze rot?
Hoe herken je het?
Waar komt het voor?
Wat is het gevolg?
Een schimmelziekte veroorzaakt door de schimmel botrytis cinerea
Herkenning: kleurverlies bij blauwe druiven, smaak beïnvloeden
Waar: vochtige omgevingen
Gevolg: invloed om de smaak van de druif, in gunstige gevallen botrytis (edele rot)
91
Hoe kun je schimmelziekten bestrijden?
1. Chemische sprays
2. Meeldauw – op zwavel gebaseerde middelen
3. Valse meeldauw – Bordeauxse pap die koper bevat
Risico te beperken door goed bladerdakbeheer: open bladerdek met betere luchtdoorstroming
92
Wat is het gevolg van virussen en bacteriële ziekten in de wijngaard?
Virussen en bacteriële ziekten kunnen opbrengst en kwaliteit drastisch verminderen
Virussen zijn heel besmettelijk en hardnekkig; overdracht door stekken of nematoden
Bacteriële ziekten worden doorgaans verspreid door een klein insect.
93
Hoe kun je virussen en bacteriële ziekten in de wijngaard bestrijden?
Beide zijn alleen uit te roeien door wijnstokken te rooien en grond te ontsmetten
94
Noem drie opties om het gebruik van synthetische middelen te verminderen
1. Duurzame landbouw
2. Biologische landbouw
3. Biodynamische landbouw
95
Wat verstaan we onder duurzame landbouw?
* Alle chemische middelen zijn toegestaan maar in beperkte vorm
* Levenscyclus van ongedierte begrijpen en alleen spuiten als de impact maximaal is
* Aanwezigheid van natuurlijke vijanden van ongedierte stimuleren
96
Wat verstaan we onder biologische landbouw?
* Gelijk aan duurzame landbouw, maar nu slechts een heel beperkt aantal bestrijdingsmiddelen toegestaan in kleine hoeveelheden
* Beoordeling door certificerende instanties
97
Wat verstaan we onder biodynamische landbouw?
* Gebaseerd op het werk van Rudolf Steiner en Maria Thun
* Behalve landbouw ook filosofie en kosmologie
* Druiventeelt wordt aangepast aan cycli van de planeten, maan en sterren
* Bodem wordt homeopathisch bemest
* Beoordeling door certificerende instanties
98
Wat gebeurt er tijdens de rijping in de druif?
Zuurgehalte daalt, suikergehalte stijgt
99
Wanneer gaat een teler oogsten?
Idealiter als de druiventeler en/of wijnmaker vindt dat de druiven precies de eigenschappen hebben om de gewenste wijnstijl te maken – is geen exact moment
Soms eerder door slechte weersomstandigheden, bijv. hagel en regen
Afhankelijk van de beschikbaarheid van arbeidskrachten (niet alles tegelijk oogsten)
100
Wat zijn de voor- en nadelen van machinaal oogsten?
Voordelen
* Snelheid
* ’s nachts kunnen doorwerken
Nadelen
* MOG (Matter Other than Grapes) – blad, beschadigde druiven, takjes, insecten, enz.
* Alleen op vlak of licht glooiend terrein
* Niet mogelijk voor typen wijn met hele trossen, zoals Beaujolais en champagne
101
Wat zijn de voordelen van handmatig oogsten?
* Druivenselectie in de wijngaard; zeer belangrijk bij edele rot
* Druiven raken minder beschadigd
* Ook mogelijk op steile wijngaardhellingen, bijv. Douro, Mosel, noordelijke Rhone
102
Beschrijf de zes stappen van de wijngaardcyclus, te beginnen met winterrust
1. Winterrust (december-maart)
2. Uitbotting (maart-april) – knoppen zwellen, barsten open en groeien uit tot nieuwe loten, meestal > 10°C
3. Vroege groei van loten en blad (maart – mei)
4. Bloei en vruchtzetting (mei-juni) – bloemgestel | bloemgestel in bloei | vruchtzetting
5. Véraison en rijping (juli-september)
6. Oogst (september-oktober)
