Veirulyf – Lifrarbólga

Question 1

Hvernig er lifrarbólga C læknanleg veira?

Answer 1

Hún geymir ekki erfðaefni sitt í kjarna hýsilfrumna og býr því ekki yfir stöðugri uppsprettu veiruerfðaefnis

Question 2

Hvernig veira er lifrarbólga C?

Hvað eru til margar arfgerðir?

Hvaða arfgerðir eru algengastar á Íslandi?

Answer 2

RNA veira

6 arfgerðir

Arfgerð 3 og 1

Question 3

Hvernig eru gömlu Hep C lyfin?

Nefndu tvö

Hverjar eru aukverkanir þeirra? (6)

Answer 3

Lyf með ósértæka verkun (virka ekki beint á lifrarbólgu C veiruna)

Interferon og Ribavirin

Blóðleysi, fósturskemmdir, þreyta, höfuðverkur, svefntruflanir og ógleði

Question 4

Hvernig eru nýju Hep C lyfin?

Answer 4

Lyf með sértæka virkun (virka beint á lifrarbólgu C veiruna) = Direct Acting Antivirals (DAAs)

Question 5

Kostir og gallar sértækra lifrarbólgu C lyfja?

Answer 5

Kostir:
Betri árangur, einfaldari meðferðarform, minni líkur á ónæmi, öruggari meðferð (þolast vel, fáar auka- og milliverkanir), styttri meðferðarlengd

Gallar:
Dýr lyf, breytilegar og flóknar lyfjasamsetningar

Question 6

Hverjir eru þrír meginflokkar sértækra lyfja?

Answer 6

1) NS3/NS4A próteasahemlar
2) NS5A hemlar
3) NS5B hemlar

Question 7

Hver er virkni eftirfarandi lifrarbólgu C ensíma:

1) NS3/NS4A
2) NS5A
3) NS5B

Answer 7

1) NS3 er próteasi (klippir polyprótein) sem inniheldur virkniset sem lyf geta bundist við. NS4A er samstarfseining (cofactor).
2) NS5A tekur þátt í fjölföldun veiru.
3) NS5B er RNA háður RNA polymerasi sem tekur þátt í fjölföldun veiru.

Question 8

NS3/NS4A próteasa hemlar

1) Nefndu lyf í flokknum
2) Er af ____ kynslóð ____
3) Verkunarháttur
4) Virknisvið
5) Milliverkanir

Answer 8

1) Simeprevir
2) 2. kynslóð serine próteasa hemla
3) Hindrar serine próteasa sem klýfur óhindraður Hep C polyprótein í starfrænar einingar
4) Lifrarbólga C (argerð 1)
5) Hefur áhrif á Cyt P450 kerfið og P-glycoprótein

Question 9

NS5A hemlar

1) Nefndu lyf í flokknum
2) Verkunarháttur
3) Virknisvið
4) Milli- og aukaverkanir

Answer 9

1) Velpatasvir
2) Hemur ensímið NS5A sem tekur þátt í fjölföldun veirunnar
3) Lifrarbólga C af ÖLLUM arfgerðum
4) Fáar auka- og milliverkanir

Question 10

NS5B polymerasa hemlar

1) Nefndu lyf í flokknum
2) Hverjir eru tveir meginflokkar
3) Verkunarháttur
4) Virknisvið
5) Milli- og aukaverkanir

Answer 10

1) Sofosbuvir (NPI)
2) i) Núkleósíð analogar (NPIs) og ii) Non-núkleósíð analogar (NNPIs)
3) i) NPIs keppa við önnur núkleósíð og hindra þannig RNA háðan RNA polymerasa við lengingu RNA keðju
ii) NNPIs bindast RNA háðum RNA polymerasa utan virknisets, breyta lögun hans og óvirkja
4) Lifrarbólga C af ÖLLUM arfgerðum
5) Fáar auka- og milliverkanir

Question 11

Af hverju eru öll DAAs gefin í samsettri meðferð?

Answer 11

Til þess að auka virkni og árangur, hindra ónæmi og minnka aukaverkanir

Question 12

Afhverju er lifrarbólga B illlæknanleg?

Í hvaða tilgangi eru lifrarbólgu B lyf notuð?

Answer 12

Vegna þess að lifrarbólga B veira býr til hringlaga form af eigin erfðaefni (cccDNA) sem situr í kjarna hýsilfruma

Í bælandi tilgangi (koma í veg fyrir smit og fylgikvilla)

(cccDNA = covalently closed circular DNA)

Question 13

Hverjar eru tvær meðferðarleiðir gegn lifrarbólgu B?

Answer 13

1) Interferon

2) Núkleósíð analogar

Question 14

Interferon meðferð

1) Getur ____ sýkingu og því er meðferðarlengd ____
2) Ókostir

Answer 14

1) Getur upprætt sýkingu og því er meðferðalengd takmörkuð

2) Ekki hægt að nota í skorpulifur með fylgikvillum

Question 15

Núkleósíð analog meðferð

1) Getur ____ sýkingu og því er ____
2) Ókostir

Answer 15

1) Getur bælt sýkingu og því er langtímameðferð um að ræða

2) Ónæmi og mishár ónæmisþröskuldur

Question 16

Nefndu fjögur núkleósíð analog lyf (4)

LATE

Answer 16

Lamivudine
Adefovir
Entecavir
Tenofovir

Question 17

Lamivudine

1) Virkni gegn
2) Ónæmistíðni
3) Þolist

Answer 17

1) HIV og lifrabólgu B veiru
2) Há ónæmistíðni
3) Þolist vel, hægt að nota á meðgöngu

Question 18

Adefovir

1) Virkni gegn
2) Ónæmistíðni

Answer 18

1) Lamivudine ónæmum Hep C stofnum

2) Allnokkur ónæmistíðni

Question 19

Tenofovir

1) Virkni gegn
2) Ónæmistíðni
3) Ætti að nota sem ____ hjá ____
4) Aukaverkanir

Answer 19

1) Mjög virkt (potent) lyf gegn HIV og lifrarbólgu B veiru, verkar á Lamivudine og Entecavir ónæma stofna
2) Lág ónæmistíðni
3) Ætti að nota sem fyrstu meðferð hjá sjúklingum sem hafa ekki notað aðra núkleósíð analoga og flestum með ónæma veiru
4) Áhrif á nýrnastarfsemi og beinþéttni

Question 20

Entecavir

1) Virkni gegn
2) Ónæmistíðni

Answer 20

1) Mjög virkt lyf gegn lifrarbólgu B veiru

2) Breytileg (lág ef engin fyrri núkleósíð analoga notkun, há ef fyrri núkleósíð analoga notkun)