Unit 1 Flashcards
ay nanggaling sa salitang “pang-titik-an” na kung saan ang unlaping “pang”ay ginamit at hulaping “an”.
Panitikan
Ang salitang panitikan ay nanggaling sa salitang
Pang-titik-an
Ang salitang “titik” naman ay nangangahulugang literatura,na galing sa Latin na
Littera
ay nangangahulugang literatura,na galing sa Latin na littera
Titik
ay ang pagsulat ng tuwiran o tuluyan at patula na nag-uugnay sa isang tao.
Panitikan o panulatan
may hugis, may punto de bista at nakapagpapahaba ng interes ng mambabasa ang isang
Sulating panitikan
Nagsasalaysay ng buhay, pamumuhay, lipunan, pamahalaan, pananampalataya at mga karanasang kaugnay ng iba’t ibang uri ng damdaming tulad ng pag-ibig, kaligayahan, kalungkutan, pag-asa, pagkapoot, paghihiganti, pagkasuklam, sindak at pangamba.
Panitikan
Dalawang uri ng panitikan
Pasalin-dila
Pasalinsulat
ay ang paraan ng paglilipat ng panitikan mula sa dila at bibig ng tao.
Pasalin-dila
ay isinatitik, isinulat, inukit, o iginuhit ng mga ninuno ng pangkasalukuyang panahon ng mga Pilipino ang kanilang panitikan.
Pasalinsulat
Naganap ito noong matutuhan nila ang sinaunang abakada o alpabeto, kabilang na ang mas naunang baybayin at mga katulad nito.
Pasalinsulat
Dalawang anyo ng panitikan
Tuluyan o prosa
Panitikang patula
ang isang panitikan kung ito‘y nasusulat sa karaniwang takbo ng pangungusap at sa patalatang paraan.
Tuluyan o prosa
ay yaong nasusulat sa taludturan at saknungan. Ang mga taludtod ay maaaring may sukat at tugmaan o dili kaya ay malayang taludturan na nangangahulugang walang sukat at tugma.
Panitikang patula
Mga akdang tuluyan o prosa
Enum 11
Nobela
Maikling kwento
Dula
Alamat
Pabula
Parabula
Anekdota
Sanaysay
Talambuhay
Balita
Talumpati
ay mahabang makathang pampanitikan na naglalahad ng mga pangyayari na pinaghahabi sa isang mahusay na pagbabalangkas na ang pinakapangunahing sangkap ay ang pagkakalabas ng hangarin ng bayani sa dako at ng hangarin ng katunggali sa kabila - isang makasining na pagsasalaysay ng maraming pangyayaring magkasunod at magkakaugnay.
Nobela
Luksang Tagumpay ni Teofilo Sauco.
Nobela
ay isang maiksing salaysay hinggil sa isang mahalagang pangyayaring kinasasangkutan ng isa o ilang tauhan at may iisang kakintalan o impresyon lamang. Isa itong masining na anyo ng panitikan.
maikling kwento o maikling katha
Tulad ng nobela at dula, isa rin itong paggagad ng realidad, kung ginagagad ang isang momento lamang o iyong isang madulang pangyayaring naganap sa buhay ng pangunahing tauhan.
maikling kwento o maikling katha
Ama ng maikling kwento
Deogracias A. Rosario
Tinawag rin itong dagli noong panahon ng mga Amerikano at ginaga
maikling kwento o maikling katha
Kuwento ni Mabuti ni Genoveva Matute.
maikling kwento o maikling katha
ay isang uri ng panitikan. Nahahati ito sa ilang yugto na maraming tagpo. Pinakalayunin nitong itanghal ang mga tagpo sa isang tanghalan o entablado.
Dula
ay ang paglabas-masok sa tanghalan ng mga tauhan.
tagpo sa dula
Ang mga taong dalubhasa sa larangan ng pagsusulat ng mga dulang itinatanghal ay tinatawag na mga
mandudula, dramatista, o dramaturgo
Ito ang isang uri ng panitikan na isinusulat upang itanghal sa entablado o tanghalan.
DULA
Ang Piso ni Anita ni Julian Cruz Balmaceda ay halimbawa ng ganitong uri ng panitikan.
dula
ay isang uri ng kuwentong bayan at panitikan na nagsasalaysay ng mga pinagmulan ng mga bagay-bagay sa daigdig. Karaniwang hubad sa katotohanan ang mga kwento sapagkat ito‘y mga likhang-isip lamang ng ating mga ninuno.
alamat
Halimbawa nito ay Ang Alamat ng Pinya.
alamat
isang uri ng kathang-isip na panitikan kung saan ang mga hayop o kaya mga bagay na walang-buhay ang gumaganap na mga tauhan, katulad ng leon at daga, pagong at matsing, lobo at kambing, at kuneho at leon.
pabula
Tinatawag din itong kathang kuwentong nagbibigay-aral.
pabula
Ang kwentong Pagong at ang Matsing ay isang halimbawa nito.
pabula
ay isang maikling kuwentong may aral na kalimitang hinahango mula sa Bibliya.
talinghaga, talinhaga, o parabula
. Isa itong maikling salaysay na maaaring nasa anyong patula o prosa na malimit nangangaral o nagpapayo hinggil sa isang pangyayari, na kadalasang isinasalarawan ang isang moral o relihiyosong aral.
Ang talinghaga, talinhaga, o parabula
ay walang inilalahok na tauhang hayop, halaman, bagay, at puwersa sa kalikasan na pawang kumikilos at nagsasalita gaya ng tao.
parabula
Isang katangian nito ang pagiging isang kuwentong naglalahad o nagpapakita ng kung paanong katulad ng isang bagay ang iba pang bagay.
parabula
Ang kwento ng Alibughang Anak ay halimbawa ng ganitong uri ng panitikan.
parabula
ay isang kuwento ng isang nakawiwili at nakatutuwang pangyayari sa buhay ng isang tao. Layon nito na makapagpabatid ng isang magandang karanasan na kapupulutan ng aral.
anekdota
. Ang Tsinelas ni Jose Rizal ay halimbawa nito.
anekdota
ay isang maiksing komposisyon na kalimitang naglalaman ng personal na kuru-kuro ng may-akda.
sanaysay
Ito ay itinuturing na isang paraan ng pagpapahayag ng kuro-kuro o opinyon ng isang may-akda hinggil sa suliranin o isang paksa.
sanaysay
mula sa pinagsamang mga salitang “tala” at “buhay” na may diwang “tala ng buhay”
talambuhay
mula sa pinagsamang mga salitang “tala” at “buhay” na may diwang _______________
“tala ng buhay”
ay isang anyo ng panitikan na nagsasaad ng kasaysayan ng buhay ng isang tao hango sa mga tunay na tala, pangyayari at impormasyon. Itinuturing din ito bilang kasaysayan ng buhay ng isang tao.
talambuhay o biyograpiya
Ang Mabuting Pakikipaglaban ni Manuel L. Quezon ay halimbawa nito.
talambuhay
ay isang uri ng lathalain na tumatalakay sa mga kasalukuyang kaganapan sa labas at/o loob ng isang bansa na nakatutulong sa pagbibigay-alam sa mga mamamayan. Maaari itong ihayag sa pamamagitan ng paglilimbag, pagsasahimpapawid, Internet, o galing sa bibig at ikalat sa ikatlong partido o sa maramihang mambabasa at nakikinig.
balita
Ito ay paglalahad ng mga pang-araw-araw na pangyayari sa lipunan, pamahalaan, sa mga lalawigan, sa ibayong dagat, maging sa industriya, kalakalan, agham, edukasyon, palakasan at pinilakang tabing.
balita
ay isang buod ng kaisipan o opinyon ng isang tao na pinababatid sa pamamagitan ng pagsasalita sa entablado para sa mga pangkat ng mga tao.
talumpati
Layunin nitong humikayat, tumugon, mangatwiran, magbigay ng kaalaman o impormasyon at maglahad ng isang paniniwala.
talumpati
Isang uri ito ng komunikasyong pampubliko na nagpapaliwanag sa isang paksa na binibigkas sa harap ng mga tagapakinig.
talumpati
Sining ito ng pagpapahayag ng isang kaisipan tungkol sa isang paksa sa paraang pasalita sa harap ng tagapakinig.
talumpati
ay nagbibigay ng ilang minuto para sa pagbuo ng kaisipan batay sa paksang ibinigay bago ito ipahayag
panandaliang talumpati (extemporaneous speech)
kung saan binibigay lamang sa oras ng pagtatalumpati. Sinusubok ang kaalaman ng mananalumpati sa paksa.
impromptu sa wikang Ingles ang talumpating walang paghahanda
inihanda at iniayos ang sinusulat muna ang talumpati upang basahin nang malakas sa harap ng mga tagapakinig.
binabasang talumpati
inihanda at sinaulo para bigkasin sa harap ng mga tagapakinig. talumpati ito
sinaulong talumpati
kung saan nakahanda ang panimula at wakas lamang. talumpati ito
binalangkas na talumpati
apat na uri ng akdang patula
tulang pasalaysay, tulang pandamdamin o liriko, tulang padula o dramatiko at tulang patnigan.
ay kwento ng mga pangyayari na nasusulat ng patula, na kung minsan ay may sukat at tugma. Pinapaksa nito ang mahahalagang mga tagpo o pangyayari sa buhay, ang kagitingan at kabayanihan ng tauhan.
tulang pasalaysay
Halimbawa nito ay ang epiko, awit at korido.
tulang pasalaysay
ay tulang pasalaysay na tumatalakay sa kabayanihan at pakikipagsapalaran ng pangunahing tauhan na halos hindi mapaniwalaan dahil may mga tagpo o mga pangyayaring makababalaghan at hindi kapani-paniwala.
epiko
Kuwento ito ng kabayanihan na punong-puno ng mga kagila-gilalas na mga pangyayari.
epiko
Ilan sa mga kilalang halimbawa nito ay ang Biag ni Lam-ang ng mga Iloco at ang Labaw Donggon epikong bisaya.
epiko
may lalabindalawahing pantig tulad ng sa Florante at Laura ni Francisco Balagtas
awit
naman ay wawaluhing pantig bawat taludtod tulad ng sa Ibong Adarna.
korido
ay mga tulang nagpapahayag ng damdaming pansarili ng kumatha o kaya ng ibang tao. Maaari rin itong likha ng mapangaraping imahinasyon na nakabatay sa karanasan.
tulang pandamdamin o liriko
Halimbawa nito ay ang awiting-bayan, soneto, elehiya, dalit, pastoral at oda.
tulang pandamdamin o liriko
6 na uri ng tulang pandamdamin o liriko
awiting-bayan
soneto
elehiya
dalit
pastoral
oda
ay maiikling tulang binibigkas ng may himig. Karaniwang pinapaksa nito ang pag-ibig, kawalang pag-asa o pamimighati, kaligayahan, pangamba, pag-asa at kalungkutan.
awiting-bayan
Ito ay nagpasalin-salin sa iba‘t ibang henerasyon sa pamamagitan ng bibig ng tao, dahilan upang hindi matukoy kung sino ang may akda ng mga awiting-bayang ito.
awiting-bayan
Ilan sa mga halimbawa nito ay ang Leron-leron Sinta at Bahay Kubo.
awiting-bayan
isang tulang may labing-apat na taludtod hinggil sa damdamin, kaisipan at pananaw sa buhay ng tao, may malinaw na kabatiran ng likas na pagkatao.
soneto
halimbawa nito ay ang Soneto ng buhay ni Fernando B. Monleon.
soneto
isang tula ng pamamanglaw na madaling makilala ayon sa paksa, gaya ng kalungkutan, kamatayan at iba pa. Nagpapahayag ito ng panimdim dahil sa pagyao ng isang minamahal
elehiya
Ilan sa halimbawa nito ay ―Ang Pamana‖ ni Jose Corazon de Jesus at Awit sa Isang Bangkay ni Bienvenido A. Ramos.
elehiya
ito ay isang tulang inaawit patungkol sa paglilingkod at pagpupuri sa Diyos o sa Mahal na Birhen. Nagtataglay rin ito ng kaunting pilosopiya sa buhay.
dalit
ay hindi lamang tungkol sa buhay ng isang pastol o pagpapastol. Ito ay tulang pumapaksa at naglalarawan ng simpleng paraan ng pamumuhay
pastoral
Isang halimbawa nito ay ang Bayani ng Bukid ni Al Q. Perez.
pastoral
ay isang tulang nagpapahayag ng matayog na damdamin at kaisipan ng makata, nagpapakita ito ng paghanga o papuri sa isang bagay o sa mga pambihirang nagawa ng isang dakilang tao o anumang bagay buhay man o patay na maaaring papurihan sa pamamagitan ng pagtula.
oda
Ang Ode to the Nightingale at Tumangis si Raquel ay mahusay na halimbawa nito.
oda
ay mga tulang isinasadula sa entablado o iba pang tanghalan. Tulad ng komedya, moro-moro at sarswela ay mga kadalasang isinasadula sa iba‘t ibang tanghalan.
tulang padula o dramatiko
ay mga laro o paligsahang patula na noo‘y karaniwang isinasagawa sa bakuran ng mga namatayan. Ilan sa mga halimbawa nito ay ang karagatan, at duplo.
tulang patnigan
Maging ang paligsahan sa patulang pagtatalo o pangangatwiran na kilala sa tawag na ___________ ay nakilala at kalauna‘y nauri sa ilalim ng kategoryang ito.
balagtasan
ito ang naging pinakabatayan ng pananampalataya ng mga Kristiyano sa buong daigdig.
Banal na Kasulatan o Bibliya
ang pinakabibliya ng mga muslim.
. Ang Koran ng Arabia
tumatalakay ito sa pakikipagsapalaran ng mga bayaning Griyego. Naglalaman din ito ng mga mitolohiya at alamat sa Gresya.
Ang Illiad at Odyssey ni Homer
Ipinapalagay itong pinakamahabang epiko sa buong daigdig na tumatalakay sa kasaysayan ng pananampalataya sa India.
Mahabharata
ito ay naglalarawan sa pag-uugali at pananampalataya ng mga Ingles noong unang panahon.
Canterbury Tales ni Chaucer
nagpapahayag ito ng moralidad, pag-uugali at pananampalataya ng mga Italyano noong panahon.
Divina Comedia ni Dante
tumatalakay sa kasaysayan ng Espanya at naglalarawan ng katangiang panlahi ng mga Kastila.
El Cid Campeador
nagbukas ng kaisipan ng mga Amerikano sa kaapihan ng mga lahing itim at siyang pinagsimulan ng pandaigdig na paglaganap ng demokrasya.
Uncle Tom’s Cabin ni Harriet Beecher Stowe
naging batayan ng pananampalataya at kalinangan ng mga Intsik.
Aklat ng mga Araw ni Confucius
akdang nagmula sa Arabya at Persya. Naglalarawan ito ng pamumuhay, pamahalaan at lipunan ng mga Arabo at Persyano.
Isang Libo at Isang Gabi
tumatalakay sa mitolohiya at teolohiya ng Ehipto.
Aklat ng mga Patay
isinasalaysay dito ang gintong panahon ng Kristiyanismo sa Pransya.
Awit ni Rolando
Ayon sa kanya ang panitikan as talaan ng buhay
Arogante (1983)
Ayon sa kanya ang pamitikan ang lakas na nagpapakilos sa lipunan
Salazar 1995
