Thema A: HC2, HC3, WC1

Question 1

opbouw tand + welke cel maakt het

Answer 1

1) glazuur: door ameloblasten, bevindt zich op de kroon. niet gevasculariseerd of geïnnerveerd
2) dentine: door odontoblasten, bevindt zich in de wortel en kroon. hierin zitten kanaaltjes met zenuwuiteinden en bloedvaatjes
3) cement: door cementoblasten, bekleed de wortel aan de buitenkant (lijkt op bot, is zachter dan glazuur)
4) pulpa en wortelkanaal: hierin odontoblasten, fibroblasten, collageenvezels, bloedvaatjes, lymfevaatjes en zenuwweefsel. produceert levenslang secundaire (=nog ongemineraliseerde) dentine.

Question 2

cavum oris prorpuim en vestibulum oris

Answer 2

cavum oris prorium: tussen de randen, de eigenlijke mondholte
vestibulum oris:
- buccaal: tussen tanden en wang
- labiaal: tussen tanden en lippen

Question 3

verschillende soorten tanden:
secodont - bunodont - selenodont - lophodont

Answer 3

secodont: knipkiezen, hierop één knobbel, om te snijden en scheuren
bunodont: knobbelkiezen, bobbeliger en minder scherp, om te malen en scheuren
selenodont: halvemaanvormige glazuurrichels, om te malen. bij HK
lophodont: grillige glazuurrichels, gras afsnijden en malen

Question 4

tanden heterodont gebit

Answer 4

• dentes incisivi: snijtanden
• d. canini: hoektanden
• d. premolares: valse kiezen
• d. molares: ware kiezen

Question 5

vorm tanden carnivoor vs. herbivoor

Answer 5

BRACHYODONT: bij carnivoren en omnivoren
- korte kroon + lange wortel
- nauw wortelkanaal
- groeien voor een korte periode*

HYPSODONT: bij herbivoren
- lange kroon + korte wortel
- wijd wortelkanaal
- groeien lange periode*

*anelodont: gelimiteerde tandgroei
(elodont: voortdurende tandgroei. bv. bij knaagdieren de snijtanden)

Question 6

aantal tandwisselingen

Answer 6

• monophyodont: geen
• diphyodont: 2 tandwisselingen (melk- en volwassen gebid)
• polyphyodont: meerdere tandwisselingen

Question 7

naam kaakgewricht en gewrichtskraakbeen
verschil carnivoor vs. herbivoor

Answer 7

kaakgewricht = temporomandibularis
gewrichtskraakbeen = dicus articularis

discus articularis is dik bij herkauwers (malen), dun bij carnivoren.
kaakgewricht bij herkauwer en paard dorsaal gelegen vanwege maalfunctie
kaakgewricht bij carnivoor/hond in verlengde kiezenrij vanwege snij/knipfunctie

Question 8

kauwspieren

Answer 8

• m. masseter: maalspier, groot bij herbivoren
• m. temporalis: toehapspier, groot bij carnivoren
• m. digastricus: alleen bij carnivoren, voor het openen van de bek

Question 9

innervatie pharynx

Answer 9

sensorisch:
- oropharynx: n. glossopharyngeus (IX)
- dorsale oppervlakte tong: n. lingualis (aftakking van n. trigeminus (V))
- laryngopharynx: n. laryngeus cranialis (aftakking van n. vagus (X))

motorisch slikken
- trigeminus (V): m. mylohydeus, rostrale m. digastricus, m. pterygoidea, m. tensor veli palatini
- n. facialis (VII): caudale m. digastricus + m. stylohyoideus
- n. glossopharyngeus (IX): m. palatopharyngeus, voorste keelsnoerder, m. stylopharyngeus caudalis
- n. vagus(X): pharynxconstrictoren behalve bovenstaande

Question 10

type spierweefsel in digestietractus

Answer 10

• oesophagus: dwarsgestreept en/of glad (diersoortspecifiek)
• maag + dunne darm + dikke darm: glad
• externe anaalsphincter: dwarsgestreept

Question 11

fases slikken

Answer 11

• oraal
• pharyngeaal
• oesophagaal

Question 12

slikspieren actief tijdens orale fase + functie + innervatie

Answer 12

• m. mylohyoideus: ondersteuning en omhoog duwen tongbasis > n. mylohyoideus (trigeminusaftakking)
• m. styloglossus (bestaat uit een rostraal, lang en kort hoofd): retractie tong > n. hypoglossus (XII)
• m. hyoglossus: retractie + omlaag trekken tong > n. hypoglossus (XII)

Question 13

slikspieren actief in pharyngeale fase + functie + innervatie

Answer 13

1) rostrale pharyngeale constrictors/keelsnoerders: protractie van larynx en oesophagus + contractie rostrale deel van de pharynx
- m. pterygopharyngeus
- m. palatopharyngeus
2) middelste pharyngeale constrictors/keelsnoerders: contractie middelste deel van de pharynx
- m. hyopharyngeus
3) caudale pharyngeale constrictors/keelsnoerders: cotractie caudale deel van de pharynx
- m. thryopharyngeus
- m. cricopharyngeus

innervatie: n. vagus + n. glossopharyngeus

Question 14

hoe werkt water doorslikken

Answer 14

orale fase wel, rest niet. water stroomt via recessi piriformes in epiglottis naar de oesophagus

Question 15

type spierweefsel oesophagus hond, paard, herkauwer en kip

Answer 15

hond: volledig dwarsgestreept
paard: 2/3 dwarsgestreept, 1/3 glad
HK: volledig dwarsgestreept
kip: volledig glad (incl. krop)

Question 16

aansturing dwarsgestreept en glad spierweefsel (in de oesophagus)

Answer 16

dwarsgestreept: somatomotorische neuronen in n. vagus.
- NT: ACh
- receptor: nicotine

glad: plexus myentericus van ENS
- NT: ACh
- receptor: muscarine

beiden kan beïnvloedt worden door het sympatische en parasympatische zenuwstelsel (n. vagus + nn. pelvini). parasympatisch –> meer secretie + motiliteit

Question 17

peristaltiek dmv glad spierweefsel in darmen

Answer 17

door cellen van cajal: pacemakercellen die slow waves genereren (= basale elektrische ritme). deze bevinden zich in de plexus myentericus van het ENS, tussen de longitudinale en circulaire spierlagen in de darmwand. Deze hebben via gap junctions met beide soorten spiercellen contact

slow waves: genereren incomplete depolarisaties, pas bij actiepotentialen die samenvallen met de slow waves krijg je contracties. hoe meer actiepotenialen, hoe sterker de contractie.

Question 18

innervatie maagdarmkanaal

Answer 18

ENS = enterisch zenuwstelsel* –> intrinsieke aansturing
- plexus myentericus: in t. muscularis, reguleert de motiliteit
- plexus submucosus: in de t. submucosa, reguleert vnl. elektrolyten- en waterhuishouding in de darm (secretie)
* reflexen zijn mogelijk binnen het ENS zelf, dus geen czs nodig

extrinsieke aansturing:
- parasympatisch: n. vagus (treedt craniaal uit) + nn. pelvini (treedt sacraal uit) –> invloed op neuronen in de darmwand
- sympatisch (treedt thoracolumbaal uit): grensstreng* behalve nn. splanchnici –> invloed op neuronen, bloedvaten en glandulaire structuren in de darmwand
- afferente signalen (dus richting het czs), zoals de rek van de darmwand, lopen vaak via de n. vagus

*grensstreng = paravertebrale ganglia. Hier schakelen pre-ganglionaire neuronen over op post-ganglionaire neuronen