thema 3 h2 Flashcards
Wat is het 5p model?
Met duurzame veranderingen willen ze de druk op systeem aarde verlichten. Het 5 P-model brengt de duurzaamheidsprincipes in kaart. Elke van de P’s staan voor één basiselement waar de maatschappij rekening mee moet houden voor een duurzaam samenleven. Prosperity: veranderingen in maatschappij en economie moeten gericht zijn op welvaart. Planet: aandacht voor ecologische gevolgen. People: aandacht voor de behoeften van mensen. Partnership: voor beslissingen is er samenwerking nodig tussen politieke verantwoordelijken, de bedrijven en burgers. Peace: er moet voldoende vrede zijn.
Wat is de agenda van 2030?
De agenda van 2030 is een wereldwijde overeenkomst tussen de landen van de VN en bestaat uit 17 doelen. De doelen worden afgekort als SDG’s: sustainable development goals. Ze willen dat de duurzame ontwikkelingsdoelen in alle landen en voor alle mensen gehaald worden tegen 2030.
zet de sdg’s in het juiste vakje van het 5p - model:
People: geen armoede, geen honger, goede gezondheid en welzijn, kwaliteits-onderwijs, gendergelijkheid.
Prosperity: betaalbare en duurzame energie, eerlijk werk en economische groei; industrie, innovatie en infrastructuur, ongelijkheid verminderen, duurzame steden en gemeenschappen
Peace: vrede, justitie en sterke publieke diensten
Partnership: partnerschap om doelstellingen te bereiken
Planet: schoon water en sanitair, verantwoorde consumptie en productie, klimaatactie, leven in het water, leven op het land.
voor wat staat SDG?
SDG’s: sustainable development goals
Wat is het donutmodel?
Kate Raworth ontwikkelde het donutmodel. Buitencirkel bestaat uit 9 processen en voor elk proces is er een planetaire grens. Dit vormt samen het ecologisch plafond. Als de grens overschreden word overbelast het systeem aarde. Binnen cirkel is het sociaal fundament van de maatschappij dat bestaat uit sociale processen: stellen de basisbehoeften voor. Dit is het minimum aan welvaart dat bereikt moet worden. Kate Raworth baseerde zich op duurzaamheidsdoelen van de VN(SDG’s). Tekorten aan basisbehoeften worden voorgesteld als het gat van de donut. In een duurzaam economisch systeem werkt en leeft iedereen in een omgeving waarin de basisbehoeften wordt voldaan zonder de grenzen te overschrijden. Economie kan niet blijven groeien, economie altijd de grootste nastreeft dan wordt de planeet overbelast en dreigen mensen in het gat te vallen. Gaat in tegen economische visie dat stelt dat de welvaart van een land gekoppeld is aan de groei van de economie waarbij het bbp (bruto binnenlandse product) moet blijven stijgen. Het model staat voor een rechtvaardige en duurzame maatschappij. Hoge ontwikkelingsgraad overschrijden vaker de planetaire grenzen.
Waarom overschrijden mensen met een grote ontwikkelingsgraad vaker de grens en wat heeft dat voor de andere tot gevolg?
Omdat hoog ontwikkelde landen investeren in aanpassingen aan de klimaatverandering, landen in ontwikkelen moeten de tekorten in de basisbehoeften nog aanvullen maar krijgen bovenop nog de lasten van de klimaatverandering. Landen met een hoge ontwikkelingsgraad kunnen dan overstappen naar minder consumeren op alle vlakken. Terwijl degene die in ontwikkeling zijn een inhaal beweging moeten maken en nood hebben aan een goed beleid op economisch, demografisch en energievlak.
Leg nummer 1 klimaatverandering van de donut uit:
1 klimaatverandering: dit wordt veroorzaakt door de toename van broeikasgassen in de atmosfeer door menselijke activiteiten. Om de concentratie van CO2 in de atmosfeer te bepalen wordt er gekeken naar het gemiddeld aantal moleculen CO2 per miljoen luchtdeeltjes (ppm). Kantelpunt = 350 ppm, 2020 gem. =412. Klimaatverandering veroorzaakt problemen die nauwelijks omkeerbaar zijn.
Leg puntje 2 oceaanverzuring uit:
2 oceaanverzuring: deel van CO2 wordt opgelost in oceanen, daar reageert het met water en vormt het koolzuur. Door de klimaatverandering is er een overschot aan koolzuur in de hydrosfeer. Koolzuur doet verzuringsgraad stijging. Die toename maakt het moeilijk voor organismen zoals koralen om te overleven. Sinds start industriële revolutie 1750 is dit met 30% toegenomen. Grens bijna overschreden.
leg puntje 3 chemische vervuiling uit:
3 chemische vervuiling en het gebruik van nieuwe stoffen: bij vele economische activiteiten worden giftige stoffen, slecht afbreekbare stoffen, zware metalen en radioactieve stoffen geproduceerd of afgestoten. Deze verbindingen willen een effect hebben op de sferen. De vruchtbaarheid van de mens wordt beïnvloedt. De grens is overschreden. Stoffen en effecten moeten nog verder onderzocht worden
Leg puntje 4 stikstof- en fosforstromen uit:
4 stikstof- en fosforstromen: N2 kringloop is essentieel. De grens van het aantal stikstofverbindingen is overschreden. Grens= 16 kg per hectare, jaarlijks in Vlaanderen = 25 kg per hectare. Ook fosfor in de geosfeer is in grote hoeveelheden aanwezig. Die hoeveelheden allen nog onder de grens.
Leg puntje 5 zoetwatervermindering uit:
5 zoetwatervermindering: hoeveelheid zoet water is afhankelijk van de neerslag die beïnvloedt wordt door de klimaatverandering. Klimaatverandering beïnvloedt waar neerslag valt, neerslaghoeveelheden, de periode waarin het valt en de verdamping van water. In de toekomst wordt drinkbaar water steeds schaarser. Tegen 2050 zal een half miljard lijden over waterstress: meer dan 25% van alle regen, grondwater, smeltwater en het water dat door het land stroomt, gebruikt wordt.
Leg puntje 6 landgebruik verandering uit:
6 landgebruik verandering: vroeger waren grote delen bebost, het landgebruik moet uit minstens 65% bos bestaan om het systeem aarde niet te verstoren. Nu is dit 62% = grens overschreden.
Leg puntje 7 verlies aan biodiversiteit uit:
7 verlies aan biodiversiteit: wordt gemeten door aant. verschillende soorten organismen in een gebied te tellen. Het is normaal dat plant- en diersoorten uitsterven, maar de snelheid waarmee dat gebeurt neemt sinds de industriële revolutie toe. Een ! reden is het verdwijnen van de habitat of natuurlijke leefomgeving. De grens is het verdwijnen van 10 soorten per miljoen jaar en nu 100 soorten uitsterven per miljoen jaar. = grens overschreden.
Leg puntje 8 luchtvervuiling uit:
8 luchtvervuiling: lucht bevat aerosolen: microscopische kleine delen deeltjes, het zijn vervuilende gassen, fijn stof en rook. Verandering in landgebruik hebben voor toename aerosol gezorgd. Aerosolen binden zich aan waterdamp en hebben zo invloed op wolkenvorming. Beïnvloeden hoeveelheid zonnestraling die aarde bereikt en veroorzaken gezondheidsproblemen. Waardoor wereldwijd jaarlijks 800 000 mensen sterven door inademen van zwaar vervuilde lucht. Of dit de grens heeft bereikt zoeken ze nog uit door onderzoek naar concentratie van deze deeltjes.
Leg puntje 9 hoeveelheid ozon in de atmosfeer uit:
9 hoeveelheid ozon atmosfeer: hoogte van 15 tot 35 km boven het aardoppervlak bevindt zich een concentratie aan ozon die dertig keer hoger is dan in de atmosfeer = ozonlaag. Uv-straling veroorzaakt DNA-schade en huidkanker. Verandering wordt gemeten door globale ozonconcentratie in de ozonlaag. = planetaire grens niet overschreden.
