Teoria Wielkiej Piątki Flashcards

1
Q

Kto po raz pierwszy uzyskał strukturę pięcioczynnikową?

A

Donald Fiske w 1949 roku

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

kto stworzył teorię Wielkiej Piątki?

A

Paul Costa i Robert McCrae

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

jaka jest geneza wielkiej piątki?

A

→ Na podstawie kwestionariusza Catella najpierw Costa i McRea wyróżnili NEO i stworzyli narzędzie Neo - Inventory

→ dzięki analizie leksykalnej uzyskali kolejne czynniki: sumienność i ugodowość (NEO|AC)

→ Kolejnym opracowanym kwestionariuszem Neo - Personality Inventory (NEO-PI) badający 5 czynników

→ Finalnym kwestionariuszem był NEO-PI-R, dużo bardziej rozbudowany

→ NEO-FFI (Five Factor Inventory) powstało w efekcie skrócenia kwestionariusza NEO-PI

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

na czym polega hipoteza leksykalna Goldberga?

A

Twierdzenie, że najważniejsze dla kontaktów międzyludzkich różnice indywidualne zakodowane są w postaci pojedynczych terminów w części lub wszystkich językach świata.

Wszystko co jest istotne, z ewolucyjnego punktu widzenia, musiało zostać przez nas - ludzi - nazwane. Np. słowa: agresywny, towarzyski, wrogi, smutny, szczęśliwy

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Wymień 5 cech wyróżnionych w Teorii Wielkiej Piątki

A

neurotyczność, ekstrawersja, otwartość na doświadczenie, sumienność, ugodowość

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Wymień 6 składowych NEUROTYCZNOŚCI

A
  1. nadwrażliwość
  2. lęk
  3. nadmierny samokrytycyzm
  4. depresyjność
  5. impulsywność
  6. agresywna wrogość
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Wymień 6 składowych EKSTRAWERSJI

A
  1. towarzyskość
  2. serdeczność
  3. asertywność
  4. aktywność
  5. poszukiwanie doznań
  6. emocjonalność w zakresie pozytywnych emocji
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Wymień 6 składowych OTWARTOŚCI NA DOŚWIADCZENIE

A
  1. wyobraźnia
  2. estetyka
  3. uczucia
  4. działania
  5. idee
  6. wartości
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Wymień 6 składowych UGODOWOŚCI

A
  1. altruizm
  2. ustępliwość
  3. zaufanie
  4. skromność
  5. prostolinijność
  6. skłonność do rozczulania się - sentymentalność
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Wymień 6 składowych SUMIENNOŚCI

A
  1. obowiązkowość
  2. samodyscyplina
  3. skłonność do utrzymywania porządku
  4. dążenie do osiągnięć
  5. kompetencja
  6. rozwaga - brak spontaniczności
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Czy cechy osobowości wyróżnione w Big Five są stałe w ciągu życia?

A

w okresie dzieciństwa stają się coraz bardziej stabilne, dopiero od około 7. roku życia można mówić o względnej stałości cech

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

kiedy osobowość jako struktura cech zostaje w pełni skrystalizowana?

A

dopiero około 30. roku życia

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Które cechy słabną, a które się nasilają od okresu adolescencji po wiek starszy?

A

słabnąneurotyczność, ekstrawersja i otwartośćna doświadczenie,

wzrastająugodowośći sumienność

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

scharakteryzuj Inwentarz NEO PI-R

A
  • wersja do samoopisu - jak zwykły kwestionariusz - i wersję do opisu drugiej osoby, do użytku dla rodziców, nauczycieli, znajomych czy obserwatorów
  • 240 pytań ocenianych na 5-stopniowej skali
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

skrócona wersja kwestionariusza NEO-PI-R to:

A

NEO-FFI - 60 twierdzeń

ma polską adaptację, którą przeprowadzili Zawadzki, Strelau, Szczepaniak i Śliwińska (1998)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Podaj zalety koncepcji Wielkiej Piątki:

A
  • prosty, przejrzysty, uniwersalny i udokumentowany empirycznie sposób ujęcia struktury osobowości
  • możliwośćprowadzenia badańnad biologicznymi korelatami lub uwarunkowaniami cech, zarówno nad dziedzicznościącech, jak i fizjologicznymi aspektami cech
  • możliwośćbadania współzależności między różnymi cechami oraz między cechami, a innymi zmiennymi
  • możliwośćopisu osobowości w kategoriach tendencji do zachowańtypowych
  • możliwość badania różnych grup i porównywania rezultatów
17
Q

Podaj kontrowersje wokół Teorii Wielkiej Piątki (minusy)

A
  • Bazujemy na współwystępowaniu, a nie na mechanizmach tych cech
  • Tylko kwestia odziedziczalności w podstawach biologicznych
  • Konfirmacyjne, a nie weryfikacyjne podejście - najpierw teoria, później potwierdzenie
  • Wyszli od kwestionariusza Cattela i analizy leksykalnej (problem - analiza leksykalna dotyczy tylko tego, co ludzie zauważają na poziomie behawioralnym)

Poznanie naukowe zostało sprowadzone do poznania potocznego

18
Q

5 kryteriów, które muszą zostać spełnione, żebyśmy mogli mówić o najbardziej podstawowych cechach osobowości:

A
  1. Powtarzalność w różnych badaniach - realność
  2. Stabilnośćczasowa - realność
  3. Niezmienniczość
  4. Biologiczność
  5. Uniwersalność
19
Q

Jakie są składowe kryterium realności?

A

powtarzalność, stabilność czasowa i znaczenie adaptacyjne

20
Q

Na czym polega REALNOŚĆ?

A

cechy te muszą znajdować odzwierciedlenie w rzeczywistości, zdaniem autorów realność tych cech była udowodniona poprzez użycie analizy leksykalnej.

21
Q

Na czym polega NIEZMIENNICZOŚĆ?

A

Obecne w innych modelach osobowości

Największa trudność z replikowalnością pojawiła się przy otwartości na doświadczenie

22
Q

na czym polega BIOLOGICZNOŚĆ?

A

Uwarunkowania biologiczne to 50%, pozostałe 50% to środowisko specyficzne

sumienność - najmniejsze współczynniki odziedziczalności

otwartość - najwyższe współczynniki odziedziczalności

23
Q

scharakteryzuj środowisko specyficzne

A

różnice między rodzeństwem - inne szkoły, znajomi itp. Ale również kolejność urodzenia ma wpływ na stwarzane przez rodziców warunki wychowawcze, każdy z rodzeństwa ma inne doświadczenia społeczne i to wszystko ma wpływ na naszą osobowość

24
Q

scharakteryzuj środowisko wspólne

A

to co jest wspólne dla dzieci wychowywanych w jednej rodzinie: zasoby materialne, forma spędzania wolnego czasu itp

25
Q

Na czym polega UNIWERSALNOŚĆ?

A

Niezależne od wieku, kontekstu kulturowego i płci

Niestety przy badaniu różnych kultur problematyczne było przełożenie tych cech na różne języki i różnice kulturowe oraz nieścisłości w tłumaczeniach

26
Q

Autorem czego jest Piotr Szarota?

A

stworzył PLP (Polską Listę Przymiotnikową)

uzyskał coś podobnego do Wielkiej Piątki, ale były różnice w tłumaczeniach np. zamiast otwartości był intelekt, zamiast ekstrawersji dynamiczność, neurotyczność była węższa treściowo

Największe różnice pojawiły się przy neurotyczności i ekstrawersji

27
Q

Kobiety mają wyższą … i ….

A

neurotyczność i ugodowość

28
Q

na czym polega OGÓLNOŚĆ?

A

Przekonanie, że te cechy wystarczą do zupełnego i wyczerpującego opisu osobowości

29
Q

Jakie są 2 etapy interpretacji wyników?

A

interpretacja psychometryczna i psychologiczna

30
Q

na jakie etapy dzieli się interpretacja psychologiczna?

A
  1. Interpretacja profilowa

2. Interpretacja funkcjonalna