Tema 3 Flashcards
Nutrizioa def
Prozesu multzoa bat da eta materia eta energia lortzen dugu horren bidez zelulak bizirik mantentzeko.
Nutrizio prozesua
Mantenugaiak lortu eta oxigenoa
Mantenugaiak eta oxigenoa zelulatara garraiatu.
Zelula- nutrizioa
Hondakinak eta CO 2 kamporatu
Aparatuak
Digestio: elikagaiak simplifikatu eta odolera pasatu. Digestio eta xurgatze-prozesu bidez.
Arnas: gasak trukatzen dute oxigenoa hartu eta CO 2 kanporatzen, o2 odolera pasatu
Zirkulazio: odolaren bidez, mantenugaiak eta o2 zelulatara pasatu eta hondakinak zelulatik iraitz- organuetara eramaten da.
Iraitz: zelulek sortutako hondakinak odolerik kentzen ditu. Iraitz-organoekin.
Arnasketa zelularra:
Digestiotik mantenugaiak, organikoak (glukosa) zelulan iristen da.
Zelulan, glukosa mitokondrian sartzen da, oxigeno ere.
Mitokondrian, o2 eta glukosa konbinatzen dira eta lotura kimikoak askatzen dira energia sortzen.
Gero, glukosa,ura eta co2 bilakatzen dira. Ura zelulan geratzen da. Eta CO2 zelulatik kanporatzen da.
Anatomia digestio-aparatua
Digestio-hodiak eta digestio-guruinek osatzen dute.
Digestio
Ahoa: mihia, hortzak osatzen dute. Hortzak elikagai txikiak simplifikatzen dute eta listuarekin (listu-guruinak) heste-gorritik pasatzeko da.
Faringea: tuboa bat da. Elikagaiak transportatzen du. Epiglotisa dago (kartilago bat) arnas aparatura ez pasatzeko .
Hestegorria: tuboa bat da, muskulu-geruza daukate janaria ez igotzeko eta urdailara eramateko.
Urdaila: poltsa bat besalako bi zulo konectatzen du heste-gorria eta heste-meharra. Kardia eta piloroa. Piloroa janariaren abiadura erregulatzen du.
Heste meharra: sistema luzeena da. Hormak tolezdurak dute (heste-biloak) horiek esker, hesteen xurgapena luzeagoa izango da. 3 zati : duodenoa, jeuinoa eta ileona. Nutrienteak xurgatzen ditu.
Heste lodia: heste meharra inguratzen du. Ura eta gatz mineralak xurgatzen du. 3 zati: heste itsua, kolora eta onderestea. Flora bakteriana (bakterioak) elikatzen dira gure hondakinekin (vitamina k sortzen dute). Geroago, balbula (uzkia) kanporatzen du beteta dagoenean.
Listu-guruinak (ahoa)
Listua sortu . Lubricante bat da. Janaria heste-gorritik pasatzeko da
Pankre-guruinak
Pankre-urina (heste-meharra)
Gibela
Behazuna (gantza eta lipidoak) heste meharra
Urdaila
Urdail-urinak (urdaila) proteinak
Heste -guruin
Heste-urin (heste meharra)
Digetsio mekanikoa
Mustikatzea (morder) dientes (gracias a la lengua se mezcla)
Listuzketa (ensalibar) elikadura bola sortzeko
Irensketa (tragar) al llegar a la faringe , heste gorria, mugimendu peristikoa egiten du muskulu-hodia.
Digestio kimikoa
Listua: ura eta entzimak ditu. Karbono- hidratoak hausten ditu (almidoia) bakunagoak sortzen. Ahoan
Urdail-urina: azido kloridrikoz eta entzimak ditu. Proteinak hausten ditu eta aminoazidoen pusketa txikiago bihurtzen du.
Behazun-maskurian: gantzak emultzionatzen dute, tanta txikiak bihurtzen.
Heste-urinak: proteinak eta karbono-hidratoak bihurtzen ditu.
Pankrea: entzima ugari du. Gantzak eta gantz-azidoa digeritzen du.
Azukre komplexuak eta gluzidoak
Ahoa (listu) eta heste-meharra
Gantzak eta lipidoak
Heste meharran (behazuna)
