Skjaldkirtill og medicínsk vandamál á meðgöngu

Question 1

Lífeðlisfræðilegar breytingar í hjarta- og æðakerfi á meðgöngu

Answer 1

Aukin súrefnisþörf leiðir til aukins cardiac output (mest á 20-28v 40%) og aukinnar hjartsláttartíðni.
Blóðþrýstingur og systolic vascular resistance lækkar á 1. og 2. trimesteri

Question 2

Thrombosuhætta í þungun?

Answer 2

Hækkar x6 (x10-20 í keisara) og áfram áhætta í 6 vikur post-partum. Þungun er hypercoagulable ástand og storkuþættir VII, IX, X og fibrinogen hækka á meðan antithrombin III lækkar.

Question 3

Áhrif þungunar á total thyroxin

Answer 3

Total thyroxin hækkar

Estrogen eykur framleiðslu TBG (Thyroxin-binding globulin) svo skjaldkirtill framleiðir meira T3 og T4 til að viðhalda magni af fríu thyroxini. (plateu á 20viku)

Question 4

Áhrif þungunar á TSH

Answer 4

hCG er skylt TSH og örvar TSH receptor svo framleiðsla TSH minnkar á fyrsta trimester. Viðmiðunargildi mun lægri en í óþunguðum.

Question 5

Hvenær á að mæla TSH og fT4? (9)

Answer 5

1. Sterk ættarsaga um skjaldkirtilssjúkdóma
2. Stækkaður skjaldkirtlill (struma) og/eða klínísk einkenni
3. Aðgerð eða geislameðferð á skjaldkirtli/hálsi
4. BMI yfir 35
5. Saga um skjaldkirtilsvandamál
6. Saga um skjaldkirtilsbólgu/sjúkdóm e fyrri fæðingu
7. Lithium meðferð
8. Sjálfsofnæmis sjúkdómar, s.s. DM1, RA, Addison, B12 skort
9. Endurtekin fósturlát, ófrjósemi, fyrirburafæðing

Question 6

Þarf að mæla TSH aftur ef innan marka á 1. trimester?

Answer 6

Nei!

Question 7

Algengi hypothyroidisma í þungun?

Answer 7

2-4% þungana. Flestar með hypothyroidisma fyrir.

Question 8

Meðferð við hypothyroidisma (TSH yfir mörkum)

Answer 8

Levaxin 50-100mg/dag (háð þyngd og gildum) - eftirlit eftir 4-6 vikur

Question 9

Hvenær þarf að mæla TPO ab (Thyroid peroxidase antibody)

Answer 9

Ef nýgreindur hypothyroidismi á meðgöngu

Ef neg er hægt að sep. levaxin eftir meðgöngu. Ef pos halda áfram meðferð (lækka?) og eftirliti eftir meðgöngu.

Question 10

Áhrif hypothyroidisma á fóstur

Answer 10

Eykur líkur á:
Cretinismi (skerðing á líkamlegum og andlegum þroska barns)
Verri útkoma taugaþroska (lækkuð greind?)
Auknar líkur á fósturláti, léttburum

Question 11

Áhrif meðgönguhypothyroidisma á móður

Answer 11

Getur leitt til:
ófrjósemi, anovulation, oligomenorrhea og menorrhagia
Auknar líkur á pre-eclampsiu

Question 12

Tvær ástæður fyirr hyperthyroidisma á meðgöngu

Answer 12

1) Grave’s

2) Gestational hyperthyroidism v. hækkunar hCG

Question 13

Hvernig greinir maður á milli Grave’s og hyperthyroidisma vegna hækkunar hCG?

Answer 13

Erfitt að greina á milli. Goitre og exophthalmos bendir til Grave’s
TRAb (TSH receptor stimulating receptor) er jákvætt hjá 95% með Grave’s. Sjaldan jákvætt í gestational.

Question 14

Afleiðingar hyperthyroidisma á meðgöngu

Answer 14

Auknar líkur á fósturlátum, vaxtarskerðingu, fyrirburafæðingum

Question 15

Einkenni hyperthyroidisma

Answer 15

Hitaóþol, tachycardia, palpitations, palmar erythema, skapsveiflur, uppköst, goitre
Þyngdartap, tremor, viðvarandi tachycardia, lid lag, exopthalmos

Question 16

Skjaldkirtilspróf í hyperthyroidisma á meðgöngu

Answer 16

Hækkað fT4 og fT3, lækkað TSH - sem er það sama og gerist í eðlilegri þungun

Question 17

Meðferð hyperthyroidisma á meðgöngu

Answer 17

Thionamide í lægstu mögulegu skömmtum! (Carbimazol, propylthiouracil)

Question 18

Algengi thyrotoxicosis

Answer 18

0,2% allra þungana

Question 19

Algengi post-partum thyroiditis

Answer 19

Algengt. 5-11% og margar hugsanlega ógreindar. 50-70% af konum með sögu um hypothyroidisma eða pos TPO

Question 20

Hvenær birtist post-partum thyroiditis

Answer 20

3-4 mánuðum eftir fæðingu

Question 21

Post-partum thyroiditis einkenni?

Answer 21

40% hyper
40% hypo
20% biphasic (fyrst hyper svo hypo)

Question 22

Meðhöndlun post-partum thyroiditis

Answer 22

Flestar lagast án meðferðar
Má nota:
Beta-blokker í hyper
Levaxin í hypo

Question 23

Styrkur S-bilirúbíns _____ á meðgöngu

Answer 23

er eðlilegur

Question 24

Total serum protein-þéttni

Answer 24

Lækkar - vegna aukins blood volume

Question 25

ALP á meðgöngu

Answer 25

Hækkar - vegna framleiðslu fylgju

Question 26

Einkenni gallstasa á meðgöngu

Answer 26

Mikill kláði á útlimum og bol, EKKI útbrot

Question 27

Lifrarpróf í gallstasa á meðgöngu sýna:

Answer 27

ALAT, ASAT, ALP - lítil breyting
gGT hækkað:
15-55mmól/L - vægur sjúkdómur
MEIRA EN 55 mmól/l - alvarlegur sjúkdómur sem þarfnast meðhöndlunar

Question 28

Mögulegar afleiðingar gallstasa á meðgöngu hjá móður og barni

Answer 28

Móður: K-vít skortur, post-partum hemorrhage

Barns: Fósturstreita, fyrirburafæðing, fósturlát

Question 29

Meðferð gallstasa á meðgöngu

Answer 29

Kláðastillandi meðferð með antihistamín (t..d phenergan)
Gallsýrulækkandi lyf (Destolite)
meðhöndla ef ggt er yfir 55mmól/l

Question 30

Algengi hyperemesis gravidarum

Answer 30

0.5-1.0% þungaðra kvenna

Question 31

Alvarlegar afleiðingar hyperemesis gravidarum

Answer 31

Wernicke’s encephalopathy (v. thiamín skorts)

Thrombosis hætta

Question 32

Uppvinnsla hyperemesis gravidarum

Answer 32

Staðfesta þungun í legi
Útiloka blöðruþungun
hypo- kalemia/natremia?
Thyrotoxicosis?
Lifrarpróf

Question 33

Meðferð hyperemesis gravidarum

Answer 33

Vökva, Na
B1 (50-100mg/dag
Klexan 40mg/dag
Ógleðistillandi lyf
Ondansetron og sterar í erfiðum tilfellum

Question 34

Einkenni acute fatty liver of pregnancy

Answer 34

Oftast eftir 30 v –
ógleði, lystarleysi, þreyta, kviðverkir og uppköst - gula og ascitis
Oft einnig væg preeclampsia (afbrigði af því?)

Question 35

Smitast Hep-B frá móður til barns?

Answer 35

Já, í 90% tilfella ef ekki gefið bóluefni. Bóluefni ver í 95% tilfella

Question 36

Smitast Hep-C frá móður til barns?

Answer 36

Litlar líkur. Læknanlegt í dag

Question 37

Smitast CMV hepatitis frá móður til barns?

Answer 37

Í 40% tilfella

Question 38

Meðhöndlun HSV sýkingar

Answer 38

T.Acyclovir 400mg x 3 í 7-10 daga. Meðhöndla endurteknar sýkingar frá 36 viku til fæðingar