ser a phlanedau

Question 1

Beth ydy cysawd yr haul yn cynnwys?

Answer 1

4 planed mewnol greigiog a phedair arall allanol sy’n gewri nwy
belt asteroidau sy’n cynnwys miloedd o greigiau enfawr, corblanedau a chomedau.

Question 2

beth ydy disgyrchiant yn wneud?

Answer 2

cadw’r planedau mewn orbit

Question 3

beth yw trefn yr planedau?

Answer 3

mercher, gwener, ddaear, mawrth, iau, sadwrn, wranws, neifion.

Question 4

pam ydy plwton yn dosbarth cor blaned?

Answer 4

mae gyda orbit eliptegol iawn- felly mae’n gwasgu ychydig.

Question 5

pa planedau sydd gyda ddim lleuadau?

Answer 5

mercher a gwener

Question 6

beth yw’r lleuad?

Answer 6

lloeren naturiol.

Question 7

beth yw comed?

Answer 7

peli o ia a graig yn toddi yn agosa i’r haul a mae’n cynhyrchu cynffon.

Question 8

beth yw asteroid?

Answer 8

creigiau mawr sy’n bodoli mwyaf yn y gwregys asteroid rhwng mawrth ac iau fel corblaned ceres yn yr gwregys.

Question 9

sut ffurdiodd cysawd yr haul?

Answer 9

cwmwl dwys a nwy a llwch- cynnwys llawer o hydrogen sy’n cyfangu disgyrchiant. Nwy yn gwasgu a’r tymheredd yn cynyddu ac yr cwmwl yn troelli.
Proto seren yn dechrau ffurfio yng nghanol y cwmwl- ymasiad niwclear yn dechrau a mae seren yn cael ei eni.
Planedau yn dechrau ffurfio o’r cwmwl.

Question 10

Y planed creigiog a mewnol a cewri nwy

Answer 10

creigiog gyda arwynebau solid
pan ffurfio cysawd yr haul- roedd creigiau yn tueddu i gasglu’n agosach at yr haul, a chyfunodd i ffurfio planedau mewnol.
cewri nwy yw’r pedwar planed arall- casglu at ei gilydd yn bellach oddi wrth yr haul i ffurfio cewri nwy.

Question 11

sut rydym yn mesur diamedrau planedau?

Answer 11

cilometrau a metrau

Question 12

sut rydym yn mesur pellter rhwng yr planedau a’r haul?

Answer 12

US.
1 US = pellter cyfartalog rhwng y Ddaear a’r haul = 150,000,000 km.

Question 13

beth yw blwyddyn golau?

Answer 13

pellter mae golau yn ei deithio mewn un blwyddyn

Question 14

faint o amser ydy e’n cymryd i cyrraedd yr haul?

Answer 14

500 eiliad

Question 15

faint o amser ydy e’n cymryd i cyrraedd alffa centauri?

Answer 15

4.5 blwyddyn

Question 16

faint o amser ydy e’n cymryd i cyrraedd galaeth andromeda?

Answer 16

dros 2 filiwn blwyddyn

Question 17

faint o amser ydy e’n cymryd i cyrraedd yr lleuad?

Answer 17

1.3 eiliad.

Question 18

beth sy’n gadw’r planedau yn eu safleoedd mewn orbit?

Answer 18

disgyrchiant

Question 19

beth yw asteroid?

Answer 19

asteroid yw darn mawr o graig sy’n arnofio trwy ein cysawd yr haul.

Question 20

beth yw’r gwregys asteroid?

Answer 20

rhwng mawrth ac iau- rhanbarth gyda miliynau o asteroidau yn gwneud orbit o amgylch yr haul

Question 21

beth yw comed?

Answer 21

weddillion gadael ar ol ers amser ffurfiwyd cysawd yr haul- wahanol i asteroidau.

Question 22

sut ydy comedau yn wahanol i asteroidau?

Answer 22

pan welwn comed, ymddangos fel bod ganddo cynffon- haul yn anweddu’r ia yn y comed.
comed wedi gwneud allan o rhew/ia, dwst a nwyon eraill wedi rhewi.
ganddynt orbit hynod o elips

Question 23

beth yw camau cylchred oes seren?

Answer 23

disgyrchiant yn tynnu pob peth i fewn
prif dilyniant mas golau yn hafal i disgyrchiant
haul ysgafn, disgyrchiant gwan, pelydriad yn ehangu’r haul. (cawr coch) disgyrchiant mor gwan, golau’n gwthio mas.
dim tanwydd ymasiad- dim golau. disgyrchiant yn lleihau’r haul.
haul ni, dim ymasiad, gwres corrach gwyn
raddol marw- corach du
seren mawr, twll du/seren niwtron
H->He +2e

Question 24

sut ydy elfennau trymach yn cael eu creu?

Answer 24

hydrogen yn dod i ben- craidd yn dechrau crebachu gan achosi i’r seren gyrraedd tymheredd llawer uwch
tymyreddau uchel hyn yn galluogi i niwclysau heliwm ymasu i ffurfio elfennau trymach- seren yn ehangu a newid lliw- cawr coch.