mathau o belydriad

Question 1

pam fod atom yn ymbelydrol?

Answer 1

Diffyg cydbwysedd rhwng niferoedd y protonau a’r niwtronau sy’n gwneud niwclysau yn ansefydlog. - allyru ymbelydredd ac egni er mwyn dod yn sefydlog.

Question 2

beth yw’r tri fath o ymbelydredd?

Answer 2

alffa, beta a gamma.

Question 3

Beth yw Alffa?

Answer 3

atom heliwm gyda 2 proton a 2 niwtron gyda gwefr o 2+ yw Alffa.
caiff ei allyru o niwclews trwm fel wraniwm.
lleiaf treidiol a gellir stopio gan ddarn tenau o papur.

Question 4

beth yw risgiau alffa?

Answer 4

ddim yn gallu mynd trwy croen ond gall achosi niwed mawr os caiff ei mewnanadlu gan bod yn cael ei amsugno’n hawdd gan gelloedd ein corf- nid yw’n gallu dianc o’r corff ac mae ganddo pwer ioneiddio cryf oherwydd fod ganddo wefr 2+.

Question 5

Beth yw beta?

Answer 5

electron cyflym iawn yw gronyn beta gyda gwefr -1 - caiff ei saethu allan o’r niwclews wrth niwtron yn y niwclews newid i proton ac electron.
bydd ychydig filimetrau o alwminiwm neu bersbecs yn stopio beta.

Question 6

Beth yw hafaliad cael alffa?

Answer 6

tynnu’r atom gyntaf gyda’r ail i gael 4 a 2.

Question 7

Beth yw hafaliad cael beta?

Answer 7

mae’r top yn aros yr un peth, y gwaelod yn cynyddu gan 1.

Question 8

Beth yw ton gama?

Answer 8

Tonnau electromagnetig egniol iawn a gydag amledd uchel iawn a does dim gwefr ganddo.
Pelydriad mwyaf treiddiol- sawl cm o plwm yn lleihau’r pelydriad, ond ddim yn llawn.
dim niwed gan bod mor dreiddiol- mynd syth trwy’r corff.

Question 9

sut ydym yn storio gwastraff ymbelydrol?

Answer 9

storio mewn cynwysyddion arbennig o dur
dur yn amsugno rhan fawr o’r ymbelydredd sy’n cael ei allyru felly defnyddir tuniau cryf o ddur i storio gwastraff niwclear.
caiff y tuniau yma ei rhoi mewn pwl dwr wedi ei ddal mewn adeilad cryf o gonrcit trwchus sydd hefyd yn amsugno peth o’r ymbelydredd.

Question 10

Pelydriad cefndir?

Answer 10

ioneiddio o’n cwmpas yn naturiol
atomau ymbelydrol ymhobman yn dafeilio i allyru pelydriad alffa, beta neu gama
gall dod o fwyd, adeiladau a’r ddaear yn ogystal a’r gofod- pelydrau cosmig
dyn yn cyfrifol am rhai ffynonellau- meddygaeth niwclear, pelydrau x, pwer niwclear a ffatrioedd ailbrosesu gwastraff a ffrywdradau arfau niwclear.

Question 11

sut ydym yn mesur pelydriad?

Answer 11

defnyddio rhifyddion geiger i canfod lefel yr ymbelydredd sy’n dod o ffynhonnell
rhaid cywiro ar gyfer pelydriad cefndir i ddarganfod yr ymbelydredd sy’n dod o ffynhonnell
gyntaf mae’n rhaid mesur y pelydriad cefndir wedyn rhaid mesur lefel y pelydriad gyda’r ffynhonnell a tynnu gwerth pelydriad cefndir i ffwrdd i gael lefel y pelydriad o’r ffynhonnell.

Question 12

sut i darganfod pa ymbelydredd syn cael ei allyru?

Answer 12

pwer treiddio gwahanol
gyntaf- mesur y pelydriad cefndir i a cymryd y mesuriad yma i ffwrdd o bob mesuriad
rhowch papur, 5mm o alwminiwm a 2cm o blwm yn eu tro rhwng y ffynhonnell a’r canfodydd a mesurwch y cyfradd cyfrif
os yw mesuriad yn lleihau gan bapur- alffa
mynd trwy papur ond 5mm o alwminiwm yn ei lleihau- beta
mynd trwy’r 2 arall ond lleihau gan 2cm o blwm- gama.

Question 13

beth yw niwclews?

Answer 13

Ardal fach iawn yng nghanol yr atom sy’n cynnwys protonau a niwtronau, a bron holl fas yr atom.

Question 14

pa rhif yw’r rhif mas a beth yw e?

Answer 14

y rhif top- adio’r nifer o protonau a’r niwtronau at ei gilydd

Question 15

pa rhif yw’r rhif atomig ac beth yw e?

Answer 15

yr rhif ar y gwaelod- nifer y protonau a’r electronau (yr un peth).

Question 16

Beth yw isotop?

Answer 16

Atomau o’r un efen sydd gyda yr un nifer o brotonau ond nifer gwahanol o niwtronau.

Question 17

BEth yw radioisotopiau?

Answer 17

Isotopau ansefydlog sy’n allyru ymbelydredd.