screening in de klinische praktijk Flashcards
Definitie screening
Omdat je je op een gezonde populatie richt moet de specificiteit van de test hoog zijn, hiermee kunnen onterechte zorgen worden voorkomen.
In de klinische praktijk gaat het om detectie van ziekte bij symtomatische ziekten, en hierbij is het meer van belang dat de sensitiviteit van testen hoog zijn.
3 criteria screening
-bewijs van de effectiviteit van screening–> winst zijn in (gezonde) levensjaren, ziekte-specifieke sterftereductie en/of beschikbare (vroege) behandeling
-voordelen van screening zijn groter dan nadelen–> beperkt aantal fout-positieven. en beperkt aantal overdiagnosen en de eventuele palliatieve fase mag door screening niet langer duren
-redelijke balans tussen kosten en netto voordelen van screening–> beperkte ongewenste effecten, waarbij er niet te veel en niet te weinig screening plaatsvindt
Verschillende manieren waarbij arts in aanraking komt met screening
Hoe reageren op de vraag van een pt of hij/zij mee moet doen aan bvo?
Positief: ziekte vroeger opsporen, vroegtijdige behandelen en daarom een grotere overlevingskans
Negatief: fals-positieve uitslagen, psychologische belasting
Vragen: wat weet u er zelf al van? Waarom twijfelt u? heeft u er vragen over?
Hoe reageren op de vraag: dokter, ik heb een ongunstige test-uitslag. Heb ik nu kanker?
Bijvoorbeeld bij HPV test is de positief voorspellende waarde heel laag, omdat het vaak een voorstadium is. Hierbij heeft <1% met een positieve uitslag daadwerkelijk kanker.
Hoe reageren op vraag: Dokter, ik heb een gunstige test-uitslag. Betekent dat dat ik geen kanker heb?
Bijvoorbeeld het gebrek aan sensitiviteit bij borstkankerscreening is 25%
Wet op het bevolkingsonderzoek (WBO)
Voor welke 3 vormen van screening heb je een vergunningsplicht nodig volgens WBO?
Hoe regel je een vergunning voor een screeningtest?
Welke testen mogen volgens WBO wel/niet in nl
screening in klinische praktijk
over-the-counter-tests
tests via internet
total body scan
DNA-profilering
Voor groen heb je geen vergunning nodig, voor rood wel. De 2 rode testen mogen niet in NL, omdat je hierbij dingen gaat vinden die je niet kunt behandelen.
Problemen met total body scan
Dit mag niet in NL, want je gaat dingen vinden die je niet kunt behandelend.
Dit wordt dus in duitsland of belgie gedaan, maar deze mensen komen wel met de uitslag naar de nederlandse artsen.
Bijvoorbeeld als er nu een pancreascyste wordt gevonden, dan krijgen mensen elk jaar een scan, omdat dit een licht verhoogd risico geeft op pancreaskanker. Maar hier is nooit een goede trial naar gedaan, maar omdat dit nu al is ingevoerd kan men ook niet meer terug en toch nog die trial uitvoeren. Dus daarom is het heel belangrijk om eigenlijk voordat je een screeningsprogramma op zet de voor en de nadelen goed uitzoekt
Vroeg opsporing in klinische praktijk
Je moet goed nadenken of je bepaalde screenigstesten gaat inzetten. Het vroeg opsporen van ziekte betekent echt niet per definitie dat er gezondheidswinst is.
Bij bijvoorbeeld patienten met een barrett slokdarm die hebben <5% verhoogd risico op slokdarmkanker. Hierbij zijn ze gaan screenen elk jaar hierop. Maar het risico is maar een mini beetje verhoogd ten opzichte van het populatie risico, omdat ze van te voren niet goed hebben uitgezocht of screening kosten effectief is is daar nu nogsteeds discussie over. Maar dit kan nu niet meer worden uitgezocht met een RCT, omdat het tijdelijk terugdraaien van screening nu niet meer ethisch verantwoordelijk is.
Wanneer moet je screening pas invoeren in de klinische praktijk?
screening omdat het werkt, niet omdat het kan!!!!
Wat kan je 67-jarige pt bieden met een zwaar belaste familieanamnese voor pancreascarcinoom. Als mri niet bewezen effectief is voor het opsporen hiervan.
Nevenbevindingen bij diagnostiek in patientenzorg
