Brainscape's Knowledge GenomeTM

Browse over 1 million classes created by top students, professors, publishers, and experts.


See full index

Félags- og sálfræði > Sálfræði > Flashcards

Sálfræði Flashcards

1
Q

Nám ?

A

tiltölulega stöðug breyting á hegðun, eða færni til athafna, sem verður vegna reynslu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Munur á námi og frammistöðu ?

A

breyting á hegðun þýðir ekki endilega að nám hafi átt sér stað

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Fimm lærdómsferli ?

A
  1. Viðvani
  2. Næming
  3. Klassísk skilyrðing
  4. Virk skilyrðing
  5. Félagslegt nám/herminám
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Viðvani ?

A
  • eitthvað sem venst með tímanum
  • einfaldasta tegund náms
  • það dregur úr styrk svörunar við endurtekið áreiti
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Næming ?

A
  • meiri svörun eftir því sem áreitið eykst
  • styrkur svörunar eykst við endurtekið áreiti

td. maður er í prófi og eh gerir eh hljóð og maður missir einbeitinguna því hljóðið magnast upp fyrir manni

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Klassísk skilyrðing ?

A
  • tengja saman 2 áreiti
  • Pavlov
  • “tengslanám”
  • lífveran lærir að það eru tengsl milli áreita

td. sjoppumatur við bílveiki, ópalskot við ælu og fl.

  • tekur oft margar tilraunir til að tengja saman skilyrt áreiti og óskilyrt áreiti til að fá fram sterkt skilyrt viðbragð (nema ef óskilyrða áreitið er það sterkt að það verður traumatískt)
  • er áhrifaríkust þegar áreitið sem á að skilyrða fer á undan óskilyrta áreitinu
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Virk skilyrðing ?

A
  • verðlaun eða refsing fyrir hegðun
  • afleiðing hegðunar ræður hversu líkleg hún verður í framtíðinni
  • virk slokknun og greinireiti
  • B.F. Skinner

td. laun fyrir vinnu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Félagslegt nám / herminám ?

A

nám sem á sér stað þegar við fylgjumst með öðrum

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Atferlishyggja ?

A
  • viðfangsefni sálfræðinnar varð hegðun
  • kom fram upp úr aldamótum 1900
  • varð ráðandi í akademískri sálfræði

(áður var viðfangsefnið vitundin)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Skilyrðing ?

A
  • klassísk vs. virk
  • tengsl milli hegðunar og atburða í umhverfi hennar
  • útskýrir afhverju ný hegðun er tekin upp, fyrri hegðun hverfur og ein tegund hegðunar er líklegri en önnur
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Hundar Pavlovs ?

A

tilraun um klassíska skilyrðingu

  • hljóð -> matur = munnvatn
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Svörun / viðbrögð ?

A

hvernig lífvera svarar áreiti eða hegðun

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Óskilyrt áreiti ?

A

eh sem vekur ekki viðbrögð til að byrja með

  • þarf nám svo það komi fram svörun
  • styrkur skiptir máli
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Óskilyrt svörun ?

A

ósjálfrátt viðbragð við áreiti án þess að nám komi til

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Skilyrt áreiti ?

A

upphaflega hlutlaust áreiti vekur upp skilyrt viðbrögð eftir tengsl við óskilyrt áreiti

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Skilyrt svörun ?

A

svörun sem skilyrta áreitið kallar fram og er venjulega áþekk óskilyrtu svörununni

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Slokknun ?

A

þegar lærð svörun dofnar og hverfur loks

  • þegar skilyrta áreitið birtist endurtekið án þess að óskilyrta áreitið fylgi með
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Hlutlaust áreiti ?

A

er reglulega parað eða tengt með óskilyrtu áreiti

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

John Broadus Watson ?

A

ef ég fengi tylft heilbrigðra og velskapaðra ungbarna og minn eigin heim þar sem ég gæti alið þau upp, þá er ég viss um að ég gæti valið eitt þeirra af handahófi og þjálfað það upp í að vera sérfræðingur af hvaða tagi sem er… óháð hæfileikum, áhugamálum, hneigðum, getu, starfi og kynþætti forfeðranna

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Lærður ótti ?

A
  • með tengslanámi
  • rannsókn Watson og Rayner á Albert litla
  • fengu hann til að hræðast rottur með því að tengja hlutlaust áreiti (hvíta rottu) við óskilyrt áreiti (mikinn hávaða) = hann varð ekki einungis hræddur við rottur heldur líka aðra loðna hluti
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Jones ?

A
  • upphafsmaður berskjöldunarmeðferðar
  • enn mikið notuð í dag
  • skjólstæðingur kynntur fyrir skilyrtu áreiti (sem kveikir ótta) án óskilyrt áreitisins
  • leiðir til slokknunar = áreitið verður aftur hlutlaust
  • “face your fears”
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Afleiðingalögmálið ?

A
  • Thorndike
  • virk skilyrðing
  • ef jákvæðar afleiðingar fylgja hegðun verður hún líklegri til að koma fram, en ef neikvæðar afleiðingar fylgja hegðun verður hún ólíklegri til að koma fram
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

B.F. Skinner ?

A
  • virk skilyrðing
  • lærdómsferli þar sem hegðun verður líkleg eða ólíkleg til að eiga sér stað eftir því hverjar afleiðingar hennar eru
  • “Skinner-boxið”
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Afleiðingar hegðunar ?

A

hlutlausar afleiðingar hvorki auka né draga úr líkum á að hegðun eigi sér stað

  • styrkir = eflir svörunina eða gerir hana líklegri
  • refsir = veikir svörunina eða gerir hana ólíklegri
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Q

Styrkingarskilmálar ?

A
  • sambandið milli hegðunar og afleiðinga hennar sem hefur áhrif á líkurnar á endurtekningu hennar
  1. undanfari hegðunar
  2. hegðunin
  3. afleiðingar hegðunar
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
26
Q

Jákvæð styrking ?

A

þegar áreiti birtist og hegðun eykst

td. öskudagur, syng = fæ nammi

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
27
Q

Neikvæð styrking ?

A

þegar áreiti hverfur og hegðun eykst

td. hausverkur, fer í gym = hausverkur hverfur

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
28
Q

Jákvæð refsing ?

A

þegar óþægilegt áreiti birtist og tíðni hegðunar minnkar

td. mæta seint = refsing

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
29
Q

Neikvæð refsing ?

A

þegar áreiti hverfur, er tekið í burtu og tíðni hegðunar minnkar

td. tuð um drasl = hætti að sóða út

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
30
Q

Misheppnaðar refsingar ?

A
  • fólk beitir refsingum á rangan hátt

td. ef foreldrar eru ekki með sömu reglur

  • tilfinningalegar afleiðingar refsingar geta skapað fleiri vandamál en refsingin leysir
  • áhrif refsinga oft tíma- og aðstæðubundin
  • aðgerð sem á að refsa getur verið styrkir við vissar kringumstæður
  • refsing gefur litlar eða engar upplýsingar um æskilega hegðun
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
31
Q

Virk slokknun ?

A
  • hegðun ekki lengur styrkt
  • leiðir til þess að það dragist úr tíðni hegðunar og hún deyr smám saman út

(lykilatriði virkrar skilyrðingar)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
32
Q

Greinireiti ?

A

áreiti sem gefur til kynna hvort og hvaða afleiðingar hegðun hefur

(lykilatriði virkrar skilyrðingar)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
33
Q

Styrking ?

A
  • heppilegri en refsing til að breyta hegðun
  • veitir upplýsingar um æskilega hegðun
  • verður að tengjast þeirri hegðun sem á að styrkja
  • stöðug styrking leiðir síður til varanlegra breytinga á hegðun
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
34
Q

Albert Bandura ?

A
  • einn af höfundum hugrænu félagsnámskenningarinnar
  • fjögur skref hermináms
  • félagslegt nám
  • lærum það sem fyrir okkur er haft
  • tilraun á börnum og ofbeldi
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
35
Q

Fjögur skref hermináms ?

A
  1. athygli - veita þeim sem við munum herma eftir athygli
  2. varðveisla - varðveitum upplýsingar þannig að við getum kallað þær fram aftur
  3. endursköpun - verðum að vera líkamlega fær um að herna eftir hegðuninni
  4. áhugahvöt - hafa áhuga á að sýna tiltekna hegðun

samkvæmt Albert Bandura

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
36
Q

Sálfræði ?

A
  • fræðigrein sem snýr að hegðun og hugrænum atferlum
  • hvernig hegðun og hugræn ferli verða fyrir áhrifum af líkamsástandi, hugarástandi og umhverfi lífverunnar
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
37
Q

Sálfræðilegar rannsóknir ?

A
  • raunprófaðar upplýsingar
  • grunnrannsóknir
  • hagnýtar rannsóknir
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
38
Q

Trúgirni mannsins ?

A
  • upplifum meiri stjórn og skilning í flóknum heimi
  • sættum okkur ekki við það að vita ekki
  • heilinn leitar að mynstri, þó ekkert mynstur sé fyrir hendi
  • sálarþvaður staðfestir okkar eigin skoðanir vs. vísindaleg sálfræði ögrar skoðunum okkar
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
39
Q

Gagnrýnin hugsun ?

A
  • færni til að efast um staðreyndir sem hafa ekki mikið vísindalegt vægi
  • lykilatriði í öllum vísindum
  • hjálpar okkur að varast gervivísindi
  • fær okkur til að leita svara, vera forvitin og efast
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
40
Q

Siðareglur hjúkrunarfræðinga?

A
  1. grein =

” hjúkrunarfræðingur viðheldur þekkingu sinni og færni og ber faglega og lagalega ábyrgð á störfum sínum. Hann tekur þátt í þróun þekkingar í hjúkrun og byggir störf sín á rannsóknarniðurstöðum til hagsbóta fyrir skjólstæðing.”

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
41
Q

Fimm meginmarkmið sálfræðinnar ?

A
  1. að lýsa hvernig fólk hegðar sér
  2. að skilja orsök hegðunar
  3. að spá fyrir um hegðun undir ákverðnum kringumstæðum
  4. að hagnýta þekkingu út frá sálfræðilegum rannsóknum til að bæta velferð fólks
  5. að hafa áhrif á hegðun í gegnum stjórn sem það örsakar
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
42
Q

Saga sálfræðinnar ?

A
  • heimspeki frá fornöld
  • tvíhyggja um sál og líkama
  • einhyggja
  • þróunarkenning Darwins
  • Nature-nurture debate
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
43
Q

Wilhelm Wundt ?

A

-“faðir” nútíma sálfræði

  • lærði læknisfræið og heimspeki
  • vildi gera sálfræði að vísindum
  • rannsóknarstofa sálfræði í Leipzig
  • beitti innskoðun
  • aðaláherlsan á skynjun, viðbragðstíma, athygli, persónuleika og fl.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
44
Q

Grunnstefnur sálfræðinnar ?

A

Formgerðastefna vs. Virknihyggja

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
45
Q

Formgerðastefna ?

A
  • áhersla á að greina reynslu í frumeiningar
  • “hvað gerist”
  • innskoðun
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
46
Q

William James ?

A
  • taldi innskoðun afla lítilla heimilda um hugarstarf
  • vildi grafast fyrir um hlutverk mannlegra eiginleika
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
47
Q

Virknihyggja ?

A
  • áherlsa á hlutverk eða tilgang hegðunar og vitundar
  • “hvernig og hversvegna”
  • áhrif frá Charles Darwin
  • spruttu tveir straumar =
  1. Atferlishyggja
  2. Þróunarsöguleg sálfræði
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
48
Q

Sálaraflskenningin ?

A
  • sálgreining
  • kenning um persónuleika og aðferð í sálrænni meðferð
  • leggur áherslu á ómeðvitaðar hvatir og innri togstreitu
  • geðlæknar varðveittu og þróuðu
  • tilheyrði ekki akademískri sálfræði
  • mjög áhrifamikill straumur í listum enn í dag
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
49
Q

Sigmund Freud ?

A
  • setti fram sálræna meðferð
  • taldi að sjúkdómseinkenni væri svar við óbærilegri togstreitu innra með manneskju
  • Ego, Id, superego
  • taldi td. að ofsakvíði orsakaðist af rofnum samförum
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
50
Q

Grunn nálganir í nútíma sálfræði ?

A
  1. atferlis nálgun
  2. húmanísk nálgun
  3. hugfræðileg nálgun

4.félagsleg og menningarleg nálgun

  1. líffræðileg nálgun
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
51
Q

Atferlis nálgun ?

A

Atferlishyggja vs. Hugræn atferlishyggja

  • sálfræðileg nálgun sem leggur áhersluna á hvernig umhverfi og reynsla hefur áhrif á hegðun manna eða dýra
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
52
Q

Húmanísk nálgun ?

A

sálfræðilegt viðhorf sem leggur áherslu á persónulegan þroska og ræktun mannlegra hæfileika fremur en vísindalegan skilning og mat á hegðun

  • stefnan hafnaði atferlishyggjunni og sálgreiningunni
  • lagði áherslu á sköpunargáfu og ræktun hæfileika
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
53
Q

Tveir frægir húmanistar ?

A

Abraham Maslow og Carl Rogers

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
54
Q

Jákvæð sálfræði ?

A
  • sterk tengsl við húmaníska sálfræði
  • rannsakar eiginleika sem gerir fólki kleift að vera hamingjusamt, jákvætt og sýna þrautsegju í streituvaldandi aðstæðum
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
55
Q

Hugfræðileg nálgun ?

A

sálfræðileg nálgun sem leggur áherslu á hugræn ferli í skynjun, minni, máli, þrautarlausnum og öðrum sviðum hegðunar

  • hugræn sálfræði
  • hvernig hugsanir og túlkanir fólks hafa áhrif á líðan, hegðun og fl.
  • tölvulíkan af mannlegri hugsun
  • hugsun ungabarna
  • greindarmælingar
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
56
Q

Félags/menningarleg nálgun ?

A

sálfræðileg nálgun sem leggur áherslu á félagslega og menningarlega áhrifavalda í hegðun, hugsun og tilfinningum

  • félagssálfræði (rannsóknir á reglum, hlutverkum hópa og samskiptum)
  • menningarsálfræði (rannsóknir á menningarlegum venjum, gildum og væntingum)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
57
Q

Líffræðileg nálgun ?

A

sálfræðileg nálgun sem leggur áherslu á líkamsstarfsemi og líkamsbreytingar sem tengjast hegðun, tilfinningum og hugsunum

  • hormónastarfsemi
  • taugaboðefni
  • efnafræði heilans
  • erfðir
  • þróunarsöguleg áhrif
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
58
Q

Frumherjar hugrænnar atferlismeðferðar ?

A

Aaron T. Beck og Albert Ellis

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
59
Q

Hugræn atferlismeðferð ?

A

meðferðarnálgun á fræðilegum grunni

  • meðferðar kenning sem nýtur mjög vaxandi hylli
  • vegna þess að hún er aðgengileg
  • vegna þess að hún hefur staðist prófið í rannsóknum
  • meðferð við þunglyndi á 7. og 8. áratugnum
  • miklar framfarir í kvíðameðferð á 9. áratug

hvernig hugsanir og túlkanir hafa áhrif á líðan

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
60
Q

Vitund/meðvitund ?

A

vitund um okkur sjálf og umhverfið okkar

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
61
Q

Einkenni vitundar ?

A
  1. Huglæg/persónuleg
  2. Síbreytileg
  3. Snýr að okkur sjálfum
  4. Nátengd valbundinni athygli
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
62
Q

Stig vitundar ?

A

Mikið af því sem á sér stað í heilanum er eh sem við tökum ekki eftir = ómeðvitað

  1. Meðvitund
  2. Forvitund
  3. Dulvitund
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
63
Q

Forvitund ?

A

minningar

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
64
Q

Dulvitund ?

A

vitund sem byggist á togstreitu og bældum hvötum sem við reynum að bæla niður

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
65
Q

Hugrænt sjónarhorn á vitund ?

A

hafnar dulvitund

  • skýrt ferli/úrvinnsla = meðvitað (lesa, læra að hjóla…)
  • Sjálfvirk ferli/úrvinnsla = ómeðvitað (að hjóla, skipt athygli)

*þessi ferli vinna saman og virka sem orkusparnaður fyrir manneskjuna

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
66
Q

ómeðvituð skynjun ?

A
  • sjónræn kennslablinda
  • ýfing
  • ómeðvitaðar tilfinningar
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
67
Q

Afhverju erum við meðvituð ?

A

til að taka betri ákvarðanir og forðast hættur

  • val að geta beitt athygli á eh ákveðið
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
68
Q

Athygli ?

A

skerpt vs. valin

  • skerpt = getan til að svara sérstökum áreitum -> geta lokað á aðra hluti, einbeiting
  • valin = að viðhalda skerptri athygli á sérstökum áreitum þannig að ekki sé tekið eftir öðrum áreitum á sama tíma -> td. hunsað símann í tíma og geta samt hlustað á kennarann
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
69
Q

Skipt athygli ?

A

getan til að svara, nánast á sama tíma, fleira en einu verkefni eða áreiti

  • mikilvægi æfingar og endurtekningar
  • td. horfa á TV og vera í leik í símanum
70
Q

Líkamssveiflur ?

A

reglubundnar sveiflur líkamsstarfseminar

  • tengjast ytri áhrifum
  • innlægar

td. meiri einbeiting á morgnanna en á kvöldin

71
Q

Tegundir líkamssveiflna ?

A
  • dægursveiflur
  • skammsveiflur
  • langtímasveiflur
72
Q

Dægursveiflur ?

A

stjórnast af innri meðvitund

td. magn melatóníns

  • viðkvæmar fyrir truflunum frá umhverfinu

hormón leyst út úr heiladingli

73
Q

Skammsveiflur ?

A

sveiflur sem eiga sér stað oftar en einu sinni á dag - um það bil 90 mínútna fresti

  • í svefni; svefnstigin
74
Q

Langtímasveiflur ?

A

sveiflur sem eiga sér stað sjaldnar en einu sinni á sólarhring

  • fuglar fljúga suður
  • dýr leggjast í dvala
  • tíðarhringur kvenna

myndast mynstur

75
Q

Núvitund ?

A

eykur meðvitund

  • getur minnkað kvíða, leiða og fl.
76
Q

Minni ?

A

vísar til þess ferlis sem gerir okkur kleift að skrá, varðveita og seinna meir rifja upp reynslu og upplýsingar

77
Q

Minni sem úrvinnsla upplýsinga ?

A
  • umskráning = hvernig upplýsingar komast í minni
  • geymsla = hvernig er upplýsingum viðhaldið í minni
  • endurheimt = hvernig við náum upplýsingunum úr minninu
78
Q

Þrískipting minnis ?

A
  1. Skynminni = 1/2 til 2 sek, sjónáreiti og heyrnaráreiti
  2. Vinnsluminni/skammtímaminni = 30 sek, takmarkað, viljastýrt með æfingum
  3. Langtímaminni = ótakmarkað að magni og tímalengd minninga
79
Q

Skynminni ?

A

upplýsingar sem berast til skynfæra varðveitast í örfá sekúndubrot

  • fimm skynfæri =
  1. heyrn
  2. sjón
  3. snerting
  4. bragð
  5. lykt
  • stutt varðveisla
  • mikil afkastargeta
  • upplýsingar sem ekki fara áfram í skammtímaminni glatast
80
Q

Vinnsluminni / skammtímaminni ?

A

inniheldur upplýsingar sem koma frá skynminni og upplýsingar sem endurheimtar eru úr langtímaminni

  • takmörkuð afkastageta
  • upplýsingar geymast í takmarðaðan tíma = 30 sek
  • viljastýrt -> æfing
81
Q

Langtímaminni ?

A

varðveitir upplýsingar í langan tíma

  • ótakmörkuð afkastargeta
  • ótímabundin varðveisla
82
Q

Sætisáhrif ?

A
  • frumhrif = munum betur þær upplýsingar sem koma fyrst
  • nándarhrif = munum frekar þær upplýsingar sem koma síðast
83
Q

Hvernig við skráum upplýsingar ?

A
  • sjónræn skráning
  • hljóðræn skráning
  • merkingarbær skráning
84
Q

Fyrri reynsla mótar minni ?

A

hugrænt skipulag um hvernig ákveðnir hlutir/athafnir/atburðir eru eða virka

85
Q

Langtímaminni skiptist í

A

meðvitað vs. ómeðvitað

86
Q

Meðvitað/lýsandi minni ?

A

merkingarminni vs. atburðarminni

87
Q

Aferðaminni ?

A

vita hvernig á að framkvæma einhverja athöfn

  • vitum hvernig á að hjóla, klæða sig, keyra og fl.
88
Q

Lýsandi minni ?

A

vita að eitthvað er satt

  • vitum að Reykjavík er höfuðborg Íslands

-skiptist í merkingarminni og atburðarminni

89
Q

Merkingarminni ?

A

almenn þekking, staðreyndir, reglur, hugtök og orð

  • köttur, lítið loðið spendýr…
90
Q

Atburðaminni ?

A

það sem maður hefur upplifað sjálfur

  • útskrift úr skóla, gifting, viðburðir og fl.
91
Q

Endurheimt minninga ?

A

neikvæðar minningar almennt fljótari að dofna en jákvæðar

92
Q

Ljóslifandi minningar ?

A

sumir óvenjulegir eða hræðilegir atburðir standa okkur ljóslifandi fyrir hugsskotsjónum

93
Q

Áhrif á minningar ?

A

umhverfi, líkamlegt og tilfinningalegt ástand

94
Q

Ebbinghaus ?

A

rannsakaði minni

95
Q

Hnignunarkenningin ?

A

upplýsingar í minni hverfa ef við notum þær ekki við og við

96
Q

Truflun ?

A
  • afturvirk = þegar nýjar upplýsingar spilla fyrir endurheimt eldri svipaðra upplýsinga -> man ekki það gamla
  • framvirk = þegar gamlar upplýsingar spilla því að við getum munað nýjar svipaðar upplýsingar -> man ekki nýja
97
Q

Minnistap ?

A
  • heilaskaða
  • sjúkdóma
  • heilabilun
  • alzheimers
  • retrograde amnesia = mannst ekki atburði frá því áður en minnistapið hófst
  • anterograde amnesia = mannst ekki atburði frá því eftir að minnisleysi hófst
98
Q

Minni sem endursköpun ?

A

virkar ekki eins og video-upptaka

  • drögum ályktanir og fyllum inní eyðurnar
99
Q

Minni og máttur sefjunar ?

A

þar sem það er endursköpun má hafa á það áhrif

  • hægt að planta upplýsingum í fólk með orðalagi

td. sjónarvottar í dómsmálum

100
Q

Leichtman og Ceci ?

A

rannsóknir á börnum með leiðandi spurningar

101
Q

Leiðir til að styrkja minni ?

A
  1. kvíðastjórnun
  2. mikilvægi svefns
  3. skaðsemi reykinga
  4. hófsöm áfengisdrykkja
  5. passaðu upp á heilann þinn - varast skaða!
102
Q

Hugtök og yrðingar ?

A
  • hugtak = tilfinningar
  • frumgerð = einfaldasta leiðin til að mynda hugtak
  • yrðing = staðhæfing um hugtök, afstöðu á milli þeirra
103
Q

Formleg rökhugsun ?

A
  • afleiðsla = ályktun fylgir óhjákvæmilega af gefnum forsendum
  • aðleiðsla/tilleiðsla = ályktun fylgir líklega gefnum yrðingum, forsendum eða athugunum, en gæti líka verið röng
104
Q

Leiðsagnarreglur í daglegu lífi ?

A

staðfestingarvilla = gjörn á að leita að vísbendingum sem staðfesta skoðun okkar, betra að reyna afsanna kenningar

overconfidence = erum oft of viss um skoðanir okkar og ákvarðanir séu réttar

105
Q

Hugarmyndir ?

A

að geta séð sjónrænt fyrir sér

  • ímynda okkur nákvæmlega það sem við höfum eða ætlum að skynja
  • notað af íþróttamönnum, kvíðasjúklingum, í berskjöldunarmeðferð og fl.
106
Q

Metacognition =

A

er skilningur okkar á og meðvitund um okkar eigin hugarstarf

107
Q

Heimspeki =

A
  • tvíhyggja = hugurinn er af öðru tagi en efnisheimurinn
  • hughyggja = ekkert er til nema það sé skynjað
  • einhyggja = öll fyrirbæri eru samstofna
108
Q

Líkamleg einkenni af óljósum toga ?

A

SSD

  • umdeild greining
  • truflar manneskjuna það mikið að henni finnst hún veik en engar sannanir finnast

td. vefjagigt, síþreyta, iðrabólga og fl.

109
Q

Líkamleg einkenni kvíða og þunglyndis ?

A
  • vöðvaspenna, skjálfti, geta ekki slakað á, þreyta, brjóstsviði, ógleði, magaverkir og fl.
  • orkuleysi, þreyta, breyting á matarlyst, breyting á svefnmynstri, hægari líkamsstafsemi, verkir og fl.
110
Q

Einkenni heilsukvíða ?

A
  • áhyggjur
  • rörsýni á líkamann, fara að grannskoða
  • athugar og skoðar
  • aflar upplýsinga, td. google
  • veikindahegðun
  • sækist eftir hughreystingu
111
Q

Áhugahvöt ?

A

ferli sem hefur áhrif á þrautsegju og styrk marksækinnar hegðunnar ásamt því að hverju hún beinist

  • tveir flokkar
  • innri vs. ytri
  • innri = er þegar hegðunin er styrkir í sjálfri sér
  • ytri = er þegar hegðunin er styrkt af einhverju í umhverfinu
112
Q

Eðlishvöt ?

A

sameiginlegt meðlimum tegundar, kallar sjálfkrafa fram ákveðin viðbrögð við ákveðnum áreitum

113
Q

Clarke Hull ?

A

kenning um drif

114
Q

BAS ?

A

nálgunar - áhugahvöt

nálgast eh / fá verðlaun - jákvæðar tilfinningar

115
Q

BIS ?

A

forðunar - áhugahvöt

forðast refsingu - erfiðar tilfinningar

116
Q

Sál-félagslegar kenningar ?

A

reyna skýra hegðun einstaklinga í samhengi við umhverfi

  • hvati
  • væntingar
  • innri áhugahvöt
  • ytri áhugahvöt
117
Q

Þarfapýramídi Maslows ?

A

stigveldi þarfa

  • þurfa fyrst að uppfylla frumþarfirnar áður en haldið sé upp stig af stigi
118
Q

Grunn sálfræðilegar þarfir ?

A
  1. hæfni
  2. sjálfstæði
  3. tengsl

fólk ánægt/fullnægt ef allar þrjár þarfir eru uppfylltar

119
Q

Leptín ?

A

hormón sem stýrir matarlyst

120
Q

Skilgreining sálfræðinga á tilfinningum ?

A
  • lífeðlisfræðilegar breytingar
  • hugræn ferli
  • hegðun
121
Q

Fjórir þættir tilfinninga ?

A
  1. Kveikja
  2. Mat
  3. Líffræðileg viðbrögð
  4. tilhneiging til hegðunar
122
Q

Skilgreining streitu ?

A

samspil einstaklings og umhverfis

  • þegar aðstæður krefjast meira af okkur en við ráðum við
  • áreiti
  • ógnar velferð
  • ógnar líkamlegu ástandi
  • ógnar sálrænu ástandi
123
Q

Streituviðbrögð ?

A
  • hugrænt
  • líkamlegt
  • hegðun
124
Q

Hans Selye ?

A

hóf rannsóknir á streitu

  • markar upphaf víðtækra rannsókna á streitu fram á daginn í dag
  • GAS = ef við reynum að komast af í x tíma og ef við náum ekki að leysa úr streitunni, dettum við niður í örmögnun
125
Q

GAS ?

A
  1. viðvörunarstigið = “fight or flight”
  2. viðnámsstigið = gera líkamann viðkvæmari fyrir öðru álagi
  3. örmögnunarstigið = dregur úr orku, eykur viðkvæmni fyrir líkamlegum kvillum og sjúkdómum

General adaption syndrome

126
Q

Pennebaker ?

A

að skrifa eða tala sig frá vandanum

  • skrifa um eða segja frá erfiðari lífsreynslu
127
Q

Félagsleg hugsun ?

A

svið félagsfræðinnar sem fæst við félagsleg áhrif á hugsun, minni og skynjun

  • hvernig fólk skynjar sig sjálft ?
  • hvernig það hefur áhrif á samskipti, hugsun, skoðanir og gildismat ?
128
Q

Eignun ?

A

aðstæður vs. innrætið

  • Eiginhagsmuna-skekkja = skýrum eigin hegðun að eigna persónuleikaþáttum árangursríka hegðun
  • Grundvallar-eignunarvilla = sú tilhneiging að ofmeta persónuleikaþætti og vanmeta áhrif aðstæðna þegar við skýrum hegðun annars fólks
129
Q

Viðhorf ?

A

meðvitað vs. ómeðvitað

  • jákvætt eða neikvætt mat á áreiti
  • hjálpa okkur að skilgreina sjálfsímyndina okkar, stýrir hegðun okkar og hefur áhrif á hvernig við dæmum aðra
130
Q

Hugrænt misræmi ?

A
  • þegar fólk hefur tvær skoðanir sem eru í mótsögn hvor við aðra
  • eða þegar skoðanir fólks eru í mótsögn við hegðun þeirra

td. vita að það er hættulegt að reykja en gera það samt

131
Q

Milgram ?

A

hlýðnitilraun

  • tilhneiging til að hlýða beiðnum frá fólki sem er hærra sett þó það stangist á við skoðanir okkar
  • rannsakaði hve langt fólk gekk í hlýðni
  • niðurstöður úr tilraun hans = hver og einn einasti hlýddi að einhverju leyti og gáfu nemanda einhvern rafstraum

fólk gekk í þjónustu yfirvalds, leit á sig sem verkfæri þess og þar með ekki ábyrgt

132
Q

Solomon Asch ?

A

fylgispekt

  • í tilraunum kom fram að fólk í minnihluta lætur af skoðunum sínum vegna fylgispektar
  • að fara á móti straumnum
  • ef maður er “einn á móti öllum” virðist koma að því fyrr eða seinna að við spyrjum hvort það séu ekki við sjálf en ekki hinir sem vaða í villu
133
Q

Irving Janis ?

A

hóphugsun = hjarðhegðun

  • ýkt mynd fylgispektar
  • tilhneiging til að hugsa eins og bæla niður ágreining vegna samstöðunnar
134
Q

Forvarnir gegn hóphugsun ?

A
  • verðlauna andóf = greiða fyrir gagnrýni
  • “opna gluggann” = opna hópinn fyrir utanaðkomandi áhrifum
  • atkvæði = láta atkvæði ráða ferð
  • leiðtogar haldi aftur af stjórnsemi
135
Q

Hópgerving ?

A

glötun á einstaklingsvitund í hóp eða margmenni

  • lætur fólk gera ýmislegt sem það myndi annars ekki aldrei gera
136
Q

Næmis-streitu líkan ?

A

miðast við í dag

næmisþættir

+

streituvaldar

= geðraskanir

137
Q

Hvað er afbrigðilegt ?

A

d-in þrjú =

  1. sársauki/vanlíðan - distress
  2. truflun í virkni - dysfunction
  3. frávik - deviance
138
Q

Flokkun geðraskana ?

A

nauðsynlegt til að koma skipulagi á umræður um eðli, orsakir og meðferðir

  • áreiðanleg
  • réttmæt

WHO og APA

139
Q

Kostir greiningarkerfa ?

A
  • hjálpar okkur að vita hvaða meðferð á að beita
  • hvernig þróun sjúkdómsins er
140
Q

Afleiðingar merkimiðans ?

A

geðgreining getur ýtt undir vandann ef einstaklingur gengur of mikið inn í “hlutverkið”

Tilraun Rosenham

  • GALLI = færð ekki þjónustu nema vera með greiningu
141
Q

Kvíðaraskanir ?

A

algengastar geðraskana

  • algengari hjá konum
  • líkami alltaf í viðbragðsstöðu -> þreytist fljótt -> frumur þreytast
  • sérð ekkert nema ógnina
  • flökurt = blóð í stóru vöðvana
  • hjartað = slær þyngra

einföld fælni, félagsfælni, ofsakvíði, víðáttufælni, almenn kvíðaröskun, áráttu/þráhyggjuröskun og áfallastreituröskun

142
Q

Samspil þátta í kvíða ?

A
  • tilfinninga einkenni
  • lífseðlisleg einkenni
  • hugræn einkenni
  • atferlis einkenni
143
Q

Afmörkuð fælni ?

A

fóbíur

  • óraunsær sterkur ótti við sérstakar aðstæður eða hluti sem viðkomandi reynir að forðast
144
Q

Víðáttufælni ?

A

mikill ótti við opin mannmörg svæði

  • þar sem erfitt er að flýja
  • nánast alltaf tengd ofsakvíða
  • ótti við að yfirgefa örugga staði
145
Q

Félagsfælni ?

A

ótti við félagslegar aðstæður/aðstæður þar sem hætta er á að verða metinn af öðrum

  • ótti við neikvætt mat annara
  • ótti við að verða sér til skammar
  • allt gert til að komast hjá því að lenda í ógnvekjandi aðstæðum
  • byrjar oft á unglingsárum = þegar allir byrja pæla meira í hvor öðrum
146
Q

Almenn kvíðaröskun ?

A

mikill kvíði, spenna og áhyggjur yfir margvíslegum hlutum

  • áberandi og stöðug líkamleg kvíðaeinkenni
  • lágmark 6 mánuðir
  • lágt óvissuþol
  • “hvað ef? hvað þá?”
  • verða vita hvað gerist fyrirfram
  • kvíðinn ekki um neitt afmarkað eða sérstakt
147
Q

Ofsakvíði ?

A

einstaklingur upplifir að hann sé genginn af göflunum

  • “eldgos” í um það bil 15 mínútur
  • viðkomandi kvíðir næsta kasti
  • getur verið með eða án víðáttufælni
148
Q

Áráttu-þráhyggju röskun ?

A

OCD

  • þráhyggjan felst í óþægilegum hugsunum, hugsýnum eða hvötum
  • áráttan felst í því sem fólk gerir til að eyða, stöðva eða ýta burt þráhyggjunni

td. þvotta- og hreinlætisárátta, efasemdir og fl.

149
Q

Áfallastreituröskun ?

A

PTSD

  • kvíðaröskun sem á sér upphaf í áfalli
  • atburðir þar sem fólk upplifir að eigin lífi eða lífi annarra hefur verið ógnað eða fól í sér kynferðislegt ofbeldi
150
Q

Einkenni áfallastreituröskunar ?

A
  • mikil vanlíðan, streitu- og kvíðaeinkenni
  • endurupplifir áfallið endurtekið
  • verður dofinn gagnvart heiminum og forðast áreiti sem minna á áfallið
  • upplifir sterka sektarkennd sem eftirlifandi
151
Q

Orsakaþættir kvíða ?

A
  1. líffræðilegir þættir
  2. sálfræðilegir þættir
152
Q

Lyndisraskanir ?

A

truflanir á lundafari

þunglyndi og oflæti

153
Q

Þunglyndi ?

A

alvarleg geðlægð í amk. 2 vikur

  • tilfinningaleg einkenni
  • áhugahvatatengd einkenni
  • líkamleg einkenni
  • hugræn einkenni
154
Q

Óyndi ?

A

stendur samfellt í 2.ár

  • krónísk vanlíðan
  • færri einkenni en í alvarlegri geðlægð
  • alvarlegri
155
Q

Geðhvörf ?

A

einkennast af því að geðlægðar- og geðhæðarlotur skiptast á

  • geðlægðarlotur ríkjandi hjá flestum
156
Q

Bipolar 1 ?

A

felur í sér allavega eina örlyndislotu/maníu

157
Q

Bipolar 2 ?

A

felur í sér allavega eina geðlægðarlotu og eina lotu af hypo-maníu (vægari en manía)

158
Q

Oflæti/manía ?

A
  • hækkað geðslag og mikil orka
  • missir tengsl við raunveruleikan
  • talar mikið, hratt og lengi
  • hefur háleitar hugmyndir um sjálfan sig
  • hvatvísi og fyrirhyggjuleysi
  • óraunhæfar áætlanir
  • auðveldlega pirraður og reiður
  • sefur lítið án þess að þreytast
159
Q

Orsakaþættir þunglyndis ?

A
  • líffræðilegir þættir
  • sálfræðilegir þættir
  • hugrænir þættir
  • nám og umhverfisþættir
160
Q

Sjálfsvíg ?

A

konur líklegri til að reyna og karlar líklegri til að takast

161
Q

Carl Rogers ?

A

upphafsmaður persónumiðaðrar meðferðar

  • telst til húmanískrar meðferðar
162
Q

Persónumiðuð meðferð ?

A
  • húmanísk meðferðarstefna

-Carl Rogers

  • meginþættir =
  1. skilyrðislaust jákvætt viðmót
  2. samkennd
  3. heiðarleiki
163
Q

Hugrænar meðferðir ?

A

grunnur að aðferðum sem er notast við í dag

  • fókus á hlutverk órökréttra og óhjálplegra hugsana/hugsanamynstra
  • finna og breyta hugsunum
  • sjálfvirkar hugsanir
  • Albert Ellis og Aaron Beck
  • áhersla á forvitni, skilning og heimavinnu
164
Q

Aaron Beck ?

A

upphafsmaður hugrænar meðferðar

  • pældi einungis í hugsunum
165
Q

HAM ?

A
  1. staldra við
  2. hugleiða og endurskoða
  3. búa til nýjar hugsanir og nýtt mat/nýja túlkun

hugræn atferlismeðferð

  • sú meðferð sem er fyrst notuð
  • ekki atburðurinn sjálfur sem skiptir máli heldur hvernig einstaklingur túlkar það
166
Q

Fimm þátta líkan HAM ?

A
  1. aðstæður/atvik
  2. hugsun
  3. hegðun
  4. tilfiningar
  5. líkamleg einkenni
167
Q

Grundvallar atriði HAM ?

A
  • kortlagning á líðan og hugsunum
  • fræðsla
  • meðferðarsamband
  • matstæki
  • sókratískar spurningar
  • hugrænar aðferðir
  • atferlisverkefni - berskjöldun
168
Q

Aðferðir úr atferlismeðferð ?

A
  • Berskjöldun = mæta ótta sínum
  • Berskjöldun með svarhömlun = mæta ótta og má ekki flýja
  • Kerfisbundin = taka skref fyrir skref, ná slökun á milli
  • Færniþjálfun = kenna viðkomandi að þola aðstæðurnar
169
Q

Atferlismeðferð ?

A

byggir á lögmálum um samspil lífveru og umhverfis

  • aðferðir atferlismeðferðar eru byggðar á klassískri og virkri skilyrðingu
  • var beitt við kvíða og fælni fyrst á 7. áratugnum
170
Q

Árangursrík sálfræðimeðferði ?

A
  • meðferðarsambandið
  • eiginleikar skjólstæðings
  • eiginleikar meðferðaraðila
  • hvort gagnreynd aðferð sé notuð = að aðferð sé góð, hafi verið rannsökuð og skili árangri
171
Q

Meðferð við kvíða ?

A

hugræn atferlismeðferð og SSRI eða þunglyndislyf

172
Q

Meðferð við þunglyndi ?

A

-væg einkenni =

sjálfshjálp, hugræn atferlismeðferð í hóp eða einstaklingsviðtöl

-miðlungs til alvarleg einkenni =

SSRI, einstaklingsmiðuð hugræn atferlismeðferð

Félags- og sálfræði (3 decks)

Brainscape helps you reach your goals faster, through stronger study habits.
© 2024 Bold Learning Solutions. Terms and Conditions