Resuscytacja płynami + zaburzenia elektrolitowe Flashcards
plan leczenia nawadniającego = resustytacji płynowej (3)
- ustalenie przestrzeni deficytowej względem płynów - odwodnienie (p.śródmiąższowa) vs hipowolemia (p.naczyniowa)
- określenie typu zaburzeń równowagi wodno-elektrolitowej - wybór odpowiedniego płynu
- ustalenie pktów końcowych i wybór techniki nawadniania
podział wody w organizmie
ok. 60% mc = TBW (Total Body Water):
1. płyn wewnątrzkomórkowy = 2/3
2. płyn zewnątrzkomórkowy = 1/3
- płyn śródmiąższowy
- płyn transkomórkowy (ślina, mocz, śluz)
- płyn wewnątrznaczyniowy = 8%TBW
perfuzja vs nawodnienie
perfuzja - zawartość wody w przestrzeni wewnątrznaczyniowej (IVF); jej niedobór -> hipowolemia
nawodnienie - zawartość wody w przestrzeni śródmiąższowej (ISF); jej niedobór -> odwodnienie
perfuzja - badanie kliniczne (4)
- częstotliwość pracy serca (wzrasta przy hipowolemii)
- zabarwienie błon śluzowych
- CRT
- jakość tętna
nawodnienie - badanie kliniczne (5)
- wilgotność błon śluzowych
- wilgotność rogówki
- napięcie skóry
- pozycja oka
- zmiana masy ciała
ocena stopnia odwodnienia (%; bardzo ważne!!!)
2-4% -> biegunka, wymioty, anoreksja
5-7% -> lepkie bł.śluz z normalnym napięciem skóry; wzrost Ht i białka całkowitego
8-10% -> lepkie/ suche bł.śluz z nieznacznie opóźnionym powrotem fałdu skóry, wzrost Ht i białka całkowitego
10-12% -> lepkie/ suche bł.śluz z opóźnionym powrotem fałdu; zapadnięcie gałek ocznych; wzrost Ht i białka całkowitego
>12% -> j.w. + objawy obniżonej perfuzji (wstrząsu hipowolemicznego): wydłużone CRT, bladość bł.śluz, tachykardia
z jakiej przestrzeni w pierwszej kolejności następuje utrata płynów przy niedoborze wody
śródmiąższowej (ISF) -> najpierw mamy odwodnienie
następnie z wewnątrznaczyniowej (IVF) -> hipowolemia
najistotniejsze klinicznie zaburzenia elektrolitowe (8)
- hipo/ hipernatremia
- hipo/ hiperkaliemia
- hipo/ hiperkalcemia
- hipo/ hipermagnezemia
krystaloidy - co to
roztwory soli rozpuszczalnych w wodzie -> występują w postaci jonowej
koloidy - co to
roztwory soli nierozpuszczalnych w wodzie, duże cząsteczki; dłużej utrzymują się w naczyniach
krystaloidy hipertoniczne - przykład + kiedy stosujemy
np. 7,2% NaCl
- > wyciąganie wody do naczyń; np. przy wstrząsie hipowolemicznym
techniki nawadniania (4)
- doustnie (dojelitowo); p.o.
- podskórnie; s.c.
- dożylnie; i.v.
- doszpikowo; i.o.
nawadnianie p.o. - kiedy stosujemy
- odwodnienie jest lekkiego stopnia
- brak zaburzeń ze strony pp
- duże objętości mogą być podawane bezpiecznie u koni i bydła z pomocą zgłębników dożąłodkowych
nawadnianie s.c. - kiedy stosujemy
- w tym celu jedynie płyny izotoniczne!
- lekkie odwodnienie
- zapobieganie utraty płynów
nawadnianie i.v. / i.o. - kiedy stosujemy
- odwodnienie >5%
- brak przyjmowania doustnego wody i pokarmu
- hipowolemia
tempo wlewu dożylnego podczas znieczulenia ogólnego
powinno być <10 ml/kg/h
optymalnie:
koty - 3 ml/kg/h
psy - 5 ml/kg/h
Punkty końcowe resuscytacji płynami - jakie są + wskazania
- niskie; d.s. przy:
- krwotok
- choroby serca
- obrzęk mózgu, płuc
- niewydolność nerek z oligurią/ anurią
- zawsze u kotów! + psy i konie - wysokie; d.s. przy:
- wstrząs hipowolemiczny
- SIRS (parwowiroza, pancreatitis, GDV)
- u psów i koni
niskie punkty końcowe resuscytacji płynami - kiedy są osiągnięte
I. ośrodkowe ciśnienie żylne 3-5 cm H2O
II. ciśnienie krwi: skurczowe 80-90 mmHg, MAP 60-80 mmHg
III. HR: psy <120 uderzeń/min, koty 160-200 uderzeń/min
IV. CRT 1-2s
V. tętno silne, łatwo wyczuwalne
wysokie punkty końcowe resuscytacji płynami - kiedy są osiągnięte
I. ośrodkowe ciśnienie żylne 6-8cm H2O II. ciśnienie krwi: skurczowe 90-120 mmHg, MAP 80-90 mmHg III. HR: psy <120 uderzeń/min IV. CRT 1-2s V. tętno silne, łatwo wyczuwalne
hipowolemia - jak leczymy płynoterapią
- dożylny bolus krystaloidów 10-20 ml/kg w ciągu 5-15min (u kotów i koni 5-10 ml/kg)
- jeśli po podaniu >40ml/kg u psa i >30ml/kg u kota brak poprawy -> rozważamy inne przyczyny wstrząsu + adekwatne leczenie
odwodnienie - jak leczymy płynoterapią
uzupełnienie:
I. deficytu płynów
II. bieżących strat (wymioty, biegunka itp.)
III. zapotrzebowania dobowego
deficyt płynów - wzór
[odwodnienie w %] * [masa ciała] / 100
50% deficytu płynów uzupełniamy w ciągu 6h, pozostałe 50% w ciągu 18h
zapotrzebowanie dobowe - wzór
koty: 80 * mc ^0.75
psy: 132 * mc ^0,75
hiponatremia - leczenie
kontrolowana korekcja niedoboru krystaloidami izotonicznymi zawierającymi sód jako kation
- z tym że szybkość korekcji nie powinna przekraczać 1 mmol/h
hipernatremia - leczenie
- konieczny ścisły monitoring aby zapobiec izotonicznemu zatruciu wodnemu
- szybkość nie powinna przekraczać 1 mmol/h w hipernatremii ostrej i 0,5 mmol/l w hipernatremii przewlekłej
hipokaliemia - leczenie (3)
I. drogą doustną przy łagodnej hipokaliemii -> glukonian potasu / cytrynian potasu
II. drogą dożylną w tempie max 0,5 mEq/kg/h (bo szybkie wlewy lub bolusy mogą spowodować zatrzymanie akcji serca)
III. drogą podskórną o stężeniu płynów max 30 mEq/l (bo wyższe stężenia -> podrażnienie, zapalenie i martwica tk. podskórnej)
leczenie hipokaliemii - PWSK
- hiperkaliemia
- ostra niewydolność nerek
- niedrożność dróg moczowych
- ciężkie odwodnienie
- niedrożność pp
leczenie hipokaliemii - interakcje
- inhibitory konwertazy angiotensynowej
- diuretyki oszczędzające potas (-> hiperkaliemia)
- glikozydy nasercowe (-> osłabienie siły działania)
hiperkaliemia - przyczyny (3)
- nadmierne podawanie potasu
- zaburzone wydalanie potasu przez nerki (OSTRE uszkodzenie nerek, niedrożność dróg)
- kwasica metaboliczna
hipokaliemia - przyczyny (4)
- utrata potasu przez pp
- utrata z moczem (PRZEWLEKŁA niewydolność nerek, nadmiar MKS, leki)
- zasadowica metaboliczna (-> przemieszczenie K+ do komórek)
- niedobór K+ w pokarmie
hiperkaliemia rzekoma
zwiększone stężenie jonów potasu na skutek pozaustrojowego rozpadu elementów morfotycznych (hemoliza, nadpłytkowość, leukocytoza)
hiperkaliemia - sposoby leczenia (4)
I. przemieszczenie potasu dokomórkowo: - insulina krystaliczna/ neutralna -> bolus 0,5 UI/kg i.v.; następnie dekstroza w dawce 2-3g na UI użytej insuliny (połowa dawki dekstrozy w bolusie i.v., połowa we wlewie 4-6h) - roztwory dwuwęglanów II. wzmożenie diurezy -> furosemid III. przy ciężkiej hiperkaliemii -> dializa IV. ograniczenie skutków hiperkaliemii: - r-ry wapnia - leczenie kwasicy
hipofosfatemia - leczenie
jedynie przyczynowe (np. leczenie nadczynności przytarczyc)
hiperfosfatemia - sposoby leczenia (3)
I. przyczynowe
II. przy hiperfosfatemii ostrej -> płynoterapia 0,9% NaCl lub podawanie roztworu glukozy z insuliną
III. hiperfosfatemia przewlekła -> dieta uboga w fosfor lub preparaty wiążące fosfor w pp (węglan lantanu!, glinu, wapnia, sewelamer)
hipokalcemia - przyczyny (3)
- zaleganie poporodowe u krów
- rzucawka poporodowa u psów i świń
- niedoczynność przytarczyc
hipokalcemia - sposoby leczenia (4)
roztwory chlorku wapnia, glukonianu wapnia i boroglukonianu wapnia w powolnym (!) wlewie dożylnym \+ u psów: - suplementacja doustna solami wapnia - wit. D - leki p/drgawkowe: midazolam, diazepam
hiperkalcemia - sposoby leczenia (4)
I. diagnoza przyczyny podstawowej II. leczenie objawowe: - płynoterapia 0,9% NaCl - GKS: prednizolon/ deksametazon - bifosfoniany: kwas pamidronowy, aledronowy
hiperkalcemia - przyczyny (5)
- nadczynność przytarczyc
- zespół paranowotworowy
- hiperwitaminoza wit.D3
- niedoczynność kory nadnerczy
- odwodnienie (rzadko)
hipomagnezemia (tężyczka pastwiskowa) - sposoby leczenia (2)
I. roztwory soli z chlorkiem, glukonianem i siarczanem magnezu -> i.v./ p.o. (glukonian tylko i.v.)
II. spokój i zminimalizowanie stresu
płyny alkalizujące osocze (2)
- roztwory wodorowęglanu sodu (alkalizacja bezpośrednia)
- płyn Ringera z mleczanami (alkalizacja pośrednia -> metabolizowane do wodorowęglanów z użyciem jonów H+)
płyny zakwaszające osocze (2)
- płyn Ringera
- izotoniczny 0,9% NaCl
płyny alkalizujące - zastosowanie
- kwasica metaboliczna
- wodorowęglan sodu także do alkalizacji moczu przy przedawkowaniu sulfonamidów, barbituranów lub salicylanów
wodorowęglan sodu - droga podania
i.v. w stężonych płynach
