PR 7 Flashcards
welke straling heeft de kleinste golflengte, daarmee de grootste frequentie en de meeste fotonenergie?
röntgenstraling en gammastraling / ioniserende straling
Onder de ioniserende straling horen:
gamma en röntgen
onder de ioniserende straling en net boven het zichtbaar licht zit het UV licht. Dit kan opgedeeld worden in:
UV-A (laagste frequentie): lichttherapie
UV-B: lichttherapie
UV-C (hoogste frequentie, laagste golflengte, meeste fotonenergie): wordt voornamelijk weggevangen in de atmosfeer
wat is de golflengte van zichtbaar licht?
10 tot de -6e micrometer
Wat zit er onder zichtbaar licht op het spectrum?
infrarood
wat zit er onder infrarood op het spectrum
MRI
koppel de eigenschappen aan elkaar: hoge frequentie, doordringend vermogen, golflengte, fotonenergie
Lage golflengte = hoge frequentie = hoge fotonenergie = hoog doordringend vermogen
hoge golflengte = lage frequentie = minder fotonenergie = minder doordringend vermogen
bij een CT wordt meer straling met een hogere fotonenergie gebruikt
waar
gammastraling wordt opgewekt door radioactief verval
waar
Bij het compton effect staat een röntgen of gammafotoon een elektron uit zijn baan. Welke twee mogelijkheden zijn er dan?
een foton botst met een elektron in een atoom, het elektron schiet uit zijn baan, het foton schiet een andere kant op: leidt tot strooistraling; draagt niet bij aan beeldvorming maar kan wel zorgen voor schade
het foto-elektrisch effect: een foton knikkert een elektron uit zijn baan bij een atoom, het foton wordt geabsorbeerd. Dit komt het meeste voor bij radiologische diagnostiek.
onder het biologisch effect van straling verstaan we de mogelijke schade die aan DNA wordt aangericht. we kunnen dit onderverdelen in biologische en stochastische effecten. Wat is het verschil?
stochastisch: dosis lager dan 0,1 gray. iets verhoogde kans op carcinogenese en overerfbare afwijkingne in geslachtsorganen. latentietijd! er is geen drempeldosis, met een toenemende dosis is er meer kans.
deterministisch: dosis hoger dan 1 Gy. acute verschijnselen. wel een drempeldosis! toenemende dosis is meer ernst
vanaf hoeveel fotonenergie kan straling ionisaties veroorzaken?
10 eV
waar ligt de grens op ioniserende en niet-ioniserende straling in het spectrum?
Op UV-licht
UV-a en UV-b ioniseren niet (maar kunnen wel DNA beschadigen)
UV-C is wel ioniserend
Onder ioniserende straling hebben we elektromagnetische straling (röntgen en gammastraling0. daarnaast kennen we ioniserende straling in de vorm van deeltjesstraling. Welke vormen vallen hier onder?
alfadeeltjes (helium)
betadeeltjes (elektronen)
protonen
neutronen
doordat deeltjesstraling een massa heeft, is het ioniserend vermogen groter en heeft het een schadelijker effect. Een voordeel is dat het doordringend vermogen kleiner is, waardoor lokale bestraling een optie is
waar
heliumkernen zijn alfadeeltjes
waar: massagetal 4 (2p, 2n)
positief geladen
sterk beschadigend
komt niet door de huid heen, gerin doordringend vermogen
weinig toegepast
betadeeltjes zijn elektronen
waar:
negatief geladen
laagste massagetal
meest egbruikte vorm van radiotherapie, naast röntgen
gering doordringend vermogen
protonen zijn positief en hebben een massagetal van 1
waar
neutronen hebben een massagetal van 1 en zijn niet geladen
waar. er wordt nog mee geëxperimenteerd
stralingsbronnen kunnen onderverdeeld worden in op en gesloten. wat is het verschil
gesloten:
opgewekt in stralingstoestel
of uitwendige stralingsbron buiten het lichaam
er is alleen bestraling als het toestel is ingeschakeld
er is geen verspreiding mogelijk
open: radioactieve stoffen, meestal vloeistof
inwendige stralinsgbron in het lichaam
bestraling gaat door totdat het uit lichaam verdwenen is
verspreiding mogelijk door morsen en excretie van patiënt
welke vormen van straling kunnen door een open bron uitgezonden worden?
gammastraling
alfastraling
betastraling
Het doordringend vermogen wordt uitgedrukt in halveringsdikte. Het is afhankelijk van energie van de straling, type weefsel dat moet worden afgebeeld en het soort straling. heeft deeltjesstraling of fotonenstraling een hogere HVD?
fotonenstraling
de geabsorbeerde stralingsdosis is de in het weefsel geabsorbeerde stralingsdosis. wat is de eenheid?
joule/kg (gray)
wat is het verschil tussen de geabsorbeerde stralingsdosis en de equivalente stralingsdosis?
de equivalente stralingsdosis is de geabsorbeerde stralingsdosis met coorectie voor het type straling.
wat is de effectieve weefseldosis?
de equivalente weefseldosis gecorrigeerd voor de weefselgevoeligheid: sneldelende weefsels zijn gevoeliger voor straling en hebben een hogere effectieve weefseldosis
welk type straling heeft de hoogste stralingsweegfactor?
alfastraling
röntgen het laagst
de mate van stralingsgevoeligheid wordt uitgedrukt als weefselweegfactor. de weegfactoren van alle weefsels in het lichaam opgeteld zijn 1. wat heeft de hoogste weefselweegfactoren zijn daarmee het gevoeligst?
0,12: rood beenerg, colon, longen,
0,08: testikels, ovaria
0,04: blaas, lever, oesophagus, thyroïd
0,01: huid, botcellen, speekselklieren, hersenen
hoe ontstaan twee gammafotonen bij aanhiliatie?
door botsing van een positron met een elektron
Je kan nooit alleen deterministische effecten hebben. je kan wel alleen stochastische effecten hebebn (<200 mSV). Koppel het type onderzoek aan deterministisch of stochastisch
radiologie: alleen stochastisch
radiotherapie: vooral deterministisch
nucleaire geneeskunde diagnostiek: stochastisch
therapie; deterministisch
het merendeel van de gemiddelde jaarlijkse stralingsbelasting van een nederlander is 2,6 mSV, waarvan 1,6 gebeurt door natuurlijke achtergrondstraling
waar
kinderen zijn gevoeliger voor straling dan ouderen
waar
een hoger NNH betekent een lager risico
waar
toestels maken röntgenstraling, gammastraling wordt gemaakt door een gesloten bron
waar
De omgekeerde kwadratenwet houdt in dat de hoeveelheid straling met het kwadraat van de afstand tot de stralingsbron afneemt
waar
