Podwzgorze, przysadka Flashcards
układ podwzgórzowo-przysadkowy
podwzgórze –> wypsutki nerwowe –> płat tylny przysadki
podwzgórze –> naczynia włosowate –> przedni płat przysadki mózgowej
hormony przedniego płata przysadki
GH, ACTH, PRL, FSH, LH
hormony tylnego płata przysadki mózgowej
ADH, OXY, liberyny i statyny
nowotwory
dają efekt nadczynności lub niedoczynnosci
pierwotny zespół pustego siodła
ucisk przez oponę pajęczą –> rozpłaszczenie przysadki na siodle
wtórny zespół pustego siodła
leczenie farmakologiczne, chirurgiczne usunięcie –> brak przysadki mózgowej
typowy pacjent z zespołem pustego siodła
otyła kobieta, z nadciśnieniem tętniczym, ewentualnienniewielkie nadciśnienie śródczaszkowe, zaburzenia miesiączkowania, często wieloródka
ryzyko innych chorob u osob z zespolem pustego siodla
guz przysadki produkujacy GH, PRL, ACTH
diagnostyka zespolu pustego siodła
RTG, ale rozstrzygajacy TK lub NMR
powikłania zespołu pustego siodła
możliwy ucisk na skrzyżowanie wzrokoweblub nerwy III, IV, V, VI (gdy ucisnieta zatoka jamista)
niedoczynnosc przedniego plata przysadki mozgowej charakterystyka
- gdy nie dziala 75% gruczolu
- zwykle niedobor wszystkich hormonow, rzadko niedobor izolowany
nowotwory bedace przyczyna niedoczynnosci przedniego plata przysadki
przysadki - nieczynne hormonalnie guzy, torbiele podwzgórza - czaszkogardlak, zarodczak oponiak glejak przerzutowe (np. raka piersi, rzadko) histiocytoza X
przyczyny niedokrwiennej martwicy przysadki
zespół Sheehana (poporodowa), tętniaki, choroby naczyniowe mózgu (udar przysadki)
przyczyny niedoczynnosci przedniego plata przysadki
nowotwory, martwica niedokrwienna przysadki, przewlekłe zapalne, inne choroby z naciekaniem przysadki, urazy czaszki i przyczyny jatrogenne, zaburzenia rozwojowe
przewlekłe zapalne schorzenia mogace byc przyczyna niedoczynnosci przedniego plata przysadki
gruzlica, kila, sarkoidoza, zapalenie mozgu/opon mozgowych
choroby z naciekaniem przysadki
amyloidoza, hemochromatoza, mukopolisacharydozy
urazy czaszki, przyczyny jatrogenne (zwiazane z niedoczynnoscia przedniego plata przysadki)
urazowe uszkodzenia podwzgorza, przerwanienszypuly przysadki przy zlamaniu podstawy czaszki, uszkodzenia okolooperacyjne lub po napromienianiu glowy
zaburzenia rozwojowe przy ktorych moze wystapic niedoczynnosc przedniego plata przysadki
zespol pustego siodla, zespol Kallmana (izolowany hipogonadyzm +wrodzony brak wechu)
choroba Glińskiego-Simmondsa
niedobór wszystkich hormonow przysadki
objawy niedoczynnosci przedniego plata przysadki -ogolnie
pierwsze objawy wynikaja z braku FSH i LH, nieco pozniej TSH, GH, ostatecznie ACTH, co jest najgrozniejsze
objawy niedoczynnosci przedniego plata przysadki
-uszkodzenie szupuly/podwzgorza –> niedobor ADH
- niedobor FSH/LH:
° kobieta brak miesiaczek, zanik drugorzedowych cech plciowych, bezplodnosc
° mezczyzna impotencja, zanik jader, zanikndrugorzedowych cech plcioywch, ograniczenie spermatogenezy, bezplodnosc
- niedobor TSH niedoczynnosc tarczycy
- niedobor ACTH - niedoczynnosc nadnerczy –> oslabienie miesniowe, nieodcisnienie, nietolerancja stresu i zakazen
niedobor FSH i LH
moze wystapic wtorniendo nadprodukcji PRL
guzy przysadki
najlatwiej rozpoznac w okresie dojrzewania
zespol Sheehana
poporodowo
wskutek niedokrwienia pacjentki
łatwe meczenie, utrata owlosoenia lonowegon i pod pachami
nadczynnosc przedniego plata przysadki mozgowej
powodowana przez guzy przysadki, wyrozniamy makro i mikrogruczolaki. Makrogruczolaki moga spowodowac ucisk pobliskich struktur, szczegolnie nerwow
patomechanizm w nadczynnosci przedniegon plata przysadki mozgowej
mutacja bialka G –> nadmierne pobudzenie dla receptora GHRH –> rozrost komorek przysadki
nadmiar GH charakterystyka
- pierwotny
- wtorny: przewod pokarmowy/ rakowiak –> wzrost somatoliberyny–> hipersomatotropizn wtorny
hipersomatotropizm przed zamknieciem nasad chrzestnych kosci dlugich
gigantyzm przysadkowy
hipersomatotropizm po zamknieciu nasad koaci dlugich
akromegalia
gigantyzm przysadkowy
charakteryzuje sie nadmiernym wzrostem i opoznionym dojrzewaniem plciowym
akromegalia
3-5 dekada zycia
zgrubienia rysow twarzy
obrzeki tkanek miekkich dloni i stop
nadmierne owlosienie
grubsza, ciemniejsza skora
nasilenie czynnosci gruczolow lojowych i potowych
prognatyzm zuchwy
ochryply pogrubialy glos (przerost chrzastek krtani)
rozrost jezyka, malzowin usznych, chrzestnej czesci nosa
pozno przerost zeber, wczesniej chrzastek stawowych
akromegalia cdn
ucisk przez obrzekle tkanki na nerwy –> uszkodzenie nerwow obwodowych
duzy guz –> ucisk struktur nerwowych –> zaburzenie widzenia, uporczywe bole glowy
organomegalia
GHbpobudza wcglanianie foforanow w cewkach nerkowych –> hiperfosfatemia
cukrzyca u 10% chorych, wzrost insulinooporności watroby i tkanek obwodowych
wzrost IGF-1
impotencja/brak miesiaczek
zespol Cushinga
nadmiar ACTH
zespol Nelsona
pierwotny guz przysadki produkujacy ACTH, rozwija sie u chorych po obustronnej adrenalektomii
nadmiar PRL
prolaktoma - fizjologoczna produkcja zostaje zahamowana (przez dopaminę=prolaktostatynę)
przyczyny nadmiaru PRL
pierwotny guz, blokery receptorów dopaminowych, nadmiar TRH (niedoczynnosc tarczycy), nieywdolnosc watroby i nerek
nadmiar PRL a hipogonadyzm
nadmiar PRL –> blokada wydzielania GnRH –> spadek FSH i LH –> hipogonadyzm
dodatkowe objawy w nadmiarze PRL
- mlekotok 80% kobiety 20% mezczyzni
- spadek gestosci kosci
moczowka prosta
poliuria + polidypsja
pochodzenie moczowki prostej
cnetralne, nerkowe, psychogenne
moczowka prosta centralna
wrazliwa na wazopresyne, polega na zaburzeniu osi podwzgorzowo-przysadkowej
moczowka prosta centralna przyczyny
- idiopatyczna
- urazy
- nowotwory
- histiocytoza
- ziarniniak
- uszkodzenie naczyn krwionosnych
- zakazenia
moczowka prosta centralna calkowita
uszkodzenie jader podwzgorza/szlaku nerwowego przekazujacego ADH do tylnego plata przysadki
moczowka prosta centralna czesciowa
uszkodzenie tylnego plata
moczowka prosta nerkowa
defekt receptora v2 dla akwaporyn, polekowo, nadmiar mineralokortykoidow
moczowka prosta ciazowa (nerkowo-centralna)
nasilenie katywnosci wazopresynazy produkowanej takze przez lozysko
objawy moczowki prostej
poidypsja
poliuria - 3-15 l/24 h
mocz jest rozcienczony d<1,005, < 200mOsm/l
nykturia, moczenie nocne
odwodnienie, hipowolemia -> gdy nienuzupelnia sie utraconej wody
hipernatremia
hipernatremia w moczowce prostej
utarta wody przewyzsza utrate sodu
powolna hipernstremianpozwala na adaptacje, ale gwaltowna powoduje powazne zmiany
zmiany zwiazane z hipernatremia w moczowce prostej
spadek reakcji na bodzce, mioklonie, napady padaczkowe, spiaczka
moczowka prosta - wtorniendo utraty wody
powiklania CSN: odwodnienie neuronow –> mikrowylewy
SIADH
prawidlowe/nadmierne uwalnianie ADH + hiponatremia +hipoosmolarnosc plynow ustrojowych przy prawidlowej objetosci krwi krazacej
rozpoznanie SIADH
hiponatremia hipourykemia hipoosmolarnosc osocza, spadek kreatyniny, kwasu moczowego, mocznika bez cech hipowolemii, uszkodzeniannerek, niedoczynnosci kory nadnerczy czy tarczycy
przyczyny SIADH
nowotwory, choroby CSN, choroby płuc, leki
nowotowry mogace byc przyczyna SIADH
rak oskrzela (zwlaszcza drobnokomorkowy) rak dwunastnicy rak trzustki rak pecherza moczowego rak prostaty bialaczki chloniaki
przyczyny uszkodzenia CSN (SIADH)
guzy, ropnie, krwotoki infekcje encephalis meningitis zaniks tarczy mozgu wodoglowie uraz delirium tremens ostre psychozy choroby demielinizacyjne, zwyrodnieniowe i zapalne
choroby pluc zwiazane z SIADH
gruzlica, kila, sarkoidoza, zapalenie mozgu/opon mozgowych
leki mogace byc przyczyna SIADH
wazopresyna, chlorpropamid, klofibrat, karmazepina
patomechanizm SIADH
zaburzenie rownowagi przyjmowanie/wydalanie sodu i wody –> hiponatremia
niedoczynnosc kory nadnerczy –> utrata sodu –> utrudnienie utraty odpowiedniej ilosci wody –> spadek pewnej ilosci wody –> uwalnianie ADH –> dalsze zatrzymanie wody –> poglebienie hiponatremii
hiponatremia nerkowa
podaz hiperoosmolarnych plynow –> przesuniecie wody z komorek do ECF
SIADH pochodzenia plucnego
spadek impulsacji z baroreceptorow plucnych w niewydolnosci oddechowejni gruzlicy
SiADH pochodzenia urazowego
przerwanie drog hamujacych uwalnianie wazopresyny na skutek urazu czaszkowo-mozgowego
leczenie SIADH
ograniczenie przyjmowania wodyni leczenienchorob pluc/CSN
objawy SIADH
neurologiczne - oslabienie sily miesniowej, mioklonie, napady padaczkowe, spiaczka - etorne do przesuniec plynow, wzrostu cisnienia srodczaszkowego i obrzeku mozgu