Panitikan Flashcards
ilaw na walang kamatayang tumatanglaw sa kabihasnan ng tao; nagsasabog ng pag-ibig at kaligayahan na nagpapayaman sa kaisipan at karanasan, nagpapalalim ng pagkaunawa, lumilinang ng kamalayang pansarili, panlipunan at pambansa, at nagpapahalaga sa mga karanasang nagiging timbulan sa oras ng pangangailangan
Panitikan
URI NG PANITIKAN
PATULA
TULUYAN
PATANGHAL
Isinusulat nang pasaknong, binibigkas nang may indayog, matalinhaga, may sukat at tugma. Maaari rin itong malaya na wala ang sukat o ano mang tugmaan
Patula
Kung ang panitikan ay itinatanghal sa entablado. Pa-iskrip ang pagkakasulat nito at binubuo ng mga tagpo at yugto. Dati itong nasasaklaw ng anyong patula noon sapagkat ang mga dula noon ay itinatanghal nang patula
Patanghal
Isinusulat nang patalata, karaniwan ang mga salita at tuloy-tuloy ang pagpapahayag
Tuluyan
- Isang kaisipang naglalarawan ng kagandahan, ng kariktan, ng kadakilaan na makikita sa silong ng alinmang
langit.
TULA
- Isang tulang nagsasaad ng kabayanihan at kakaibang kapangyarihan ng pangunahing tauhan
EPIKO
- Isang uri ng tulang lalabindalawahing pantig at binibigkas nang mabagal. Ang mga kaganapan ay nagmula sa danas ng isang indibidwal.
AWIT
- Isang uri ng tula na wawaluhing pantig at binibigkas nang mabilis. Pantasya at kababalaghan ang karaniwang nilalaman nito
KORIDO
- Ito’y may himig awit sa dahilang ito’y inaawit habang may nagsasayaw
BALAD
- Isang debateng sayaw tungkol sa pagmamahalan ng isang babae at lalake
BALITAO
- Binubuo ng labing-apat na taludtod at naghahatid ng aral sa mga mambabasa.
SONETO
- Isang uri ng tulang liriko na karaniwang inaawit na may kaalinsabay na gawain. Oral na pagpapahayag ng damdamin ng mga katutubo. May iba’t ibang uri ang mga ito batay sa okasyong paggagamitan
KANTAHING BAYAN O AWITING BAYAN
uri ng awiting bayan
Talindaw
Diona
Oyayi
Dalit
Elehiya
Oda
Kumintang
Kalusan
Sambotani
Kundiman
- awitin sa pamamangka
Talindaw
awitin sa mga kasal at panliligaw
Diona
awit pampatulog sa mga musmos na anak
Oyayi
- awit ng pagpupuri at pagpaparangal sa Diyos o Maykapal.
Dalit
- tumatalakay sa damdamin, panaghoy o panangis para sa alaala ng yumao.
Elehiya
- tumutukoy sa papuri o masiglang damdamin. Ito’y walang bilang ng pantig at saknong.
Oda
awit ng pakikidigma at pakikibaka
Kumintang
-awitin matapos ang maghapong pagtratrabaho sa bukid, o dili kaya’y awit sa pasasalamat sa masaganang ani.
Kalusan
-awit ng tagumpay
Sambotani
-awit tungkol sa pag-ibig
Kundiman
Pagpapalitan ng katwiran sa anyong patula.
BALAGTASAN
- Mga sinaunang tula na maikli lamang.
KARUNUNGANG BAYAN
- Mga butil ng karunungan na hango sa karanasan ng mga matatanda, nagbibigay ng mabuting payo tungkol sa kagandahang-asal at mga paalala ng mga kaugalian at karaniwang patalinghaga.
Salawikain
- Gumagamit ng pamumuna ng kilos o gawi ng isang tao. Hindi ito gaanong matalinghaga tulad ng salawikain.
Kasabihan
-Paglalarawan ng bagay na pinahuhulaan, Ito’y nangangailangan ng mabilisang pag-iisip
Bugtong
- Ginagamit ng ating mga ninuno bilang pagbibigay respeto sa mga nilalang na hindi nakikita
Bulong
- Pahayag na nagmula sa Banal na Kasulatan
Kawikaan
- Tagisan ng husay sa pagtula upang makuha ang singsing ng prinsesang nahulog Pinangungunahan ang larong ito ng isang nakatatanda at sinisimulan ang pagpapagalingan sa pagtula sa dagat. pamamagitan ng isang lumbo
KARAGATAN
- Uri ng tulang patnigan na ginagamit sa mga lamay. Tagisan ng talino at husay pangangatwiran ay hango sa Banal na Kasulatan, mga salawikain at kasabihan.
DUPLO
- Mga tula/awit na ginagamit ng mga bata sa kanilang paglalaro
TUGMAANG PAMBATA
- Tulang sumikat noong panahon ng hapon na binubuo ng tatlong taludtod. May tigpipitong pantig sa bawat taludtod
HAIKU
- Maikling tula na binubuo ng apat na taludtod na may pipituhing pantig.
TANAGA
- Binubuo ng limang saknong. Ang una ay isang pangalan. Ikalawa ay dalawang pang-uri, ikatlo naman ay pandiwa, ikaapat ay dalawang parirala at panghuli naman ay tungkol muli sa pangalang nasa unahan
SINGKIAN
maaaring tagurian bilang pinakabunsong pormang pampanitikan sa bansa. Ito’y ipinakilala at natutunang isulat sa pampublikong sistemang edukasyon itinaguyod sa maagang yugto pa lamang ng Panahon ng Amerikano
Maikling kwento
May apat na perspektibo na ilalahad sa pag-aaral ng kwento
pormalismo
historical at sosyolohikal
kultural
estetika at pagkatao
ang pag-aaral ng mga sangkap na bumubuo sa kwento
pormalismo
ang pag-aaral ng lipunan at kasaysayan sa loob at labas ng
kwento
historical at sosyolohikal
- ang pag-aaral ng mga salik ng uri, lahi at etnisidad, kasarian at sexualidad sa maikling kwento;
kultural
ang pag-unlad ng konsepto ng estetika at pagkatao sa maikling kwento
estetika at pagkatao (being),
Ayon kay Abadilla noon lamang 1938 lumitaw sa bokabularyong tagalog ang terminong “sanaysay”. Galing ang salita na
“sanay” at “salaysay”
- Mahabang makathang pampanitikan na naglalahad ng mga pangyayari na pinaghahabi sa isang mahusay na pagbabalangkas na ang pinakapangunahing sangkap ay ang pagkakalabas ng hangarin ng bayani sa dako at ng hangarin ng katunggali sa kabila
NOBELA
- Maikling salaysay ng mga kawili-wili o katangi-tanging karanasang nagtatampok sa ugali o pagkatao
ng isang indibidwal na kapupulutan ng aral sa buhay.
ANEKDOTA
- Isang paglalahad ng mga pang-araw-araw na mga pangyayari sa lipunan, pamahalaan, industriya at agham, mga sakuna o maging trahedya na naganap sa loob o labas man ng bansa.
BALITA
-Salaysay tungkol sa pinagmulan ng bagay, lugar o pangyayari ang mga paksa nito.
ALAMAT
- Kwentong naglalarawan ng mga tradisyong tulad ng kaugalian, pananampalataya, karanasan at suliraning panlipunan. Isa itong magaang pagpuna sa ugaling Pilipino sa paraang kakatwa
KWENTONG BAYAN
- Salaysaying hubad sa katotohanan sapagkat mga hayop ang pangunahing tauhan dito. Layunin nitong imulat ang kaisipan ng mga bata sa mga pangyayaring huhubog sa kanilang asal at kilos.
PABULA
- Salaysay na mula sa Banal na Kasulatan na kapupulutan ng mga gintong aral
PARABULA
isang paglalarawan ng buhay, ito ay imitasyon o panggagagad ng buhay. Kaya nga inaangkin ng dula ang lahat ng katangiang umiiral sa buhay gaya ng mga tao at mga suliranin.- Aristotle
DULA
- Ito ang tradisyunal na panghaharana subailt ito ay hindi simpleng harana sapagkat itoay isinasagawa tuwing alas-sais ng gabi ng buong pamilya ng lalaking mamanhikan sa pamilya ng kanyang
kasintahan upang hingin ang kamay nito upang maging katipan ng puso.
HARANA DE PAMANHIK
- Ito ay ginaganap tuwing hatinggabi bilang salubong sa may kaarawan na hinahandugan. Sa ibang bahagi ng lalawigan ng Bulacan, ang manyanita ay para sa isang yumao. Ginaganap ito sa huling gabi ng lamay ng
namayapa na napupuno ng awitan at paggunita sa yumao.
MANYANITA
- Ito ay pagsasadula ng pitong sagradong sakramento ng mga Katoliko
DESPOSORIO
- Binubuo ito ng tunggalian na nagwawakas sa pagkamatay ng pangunahing tauhan
TRAHEDYA
. Layuning magpasaya sa pamamagitan ng pagkukuwento ng mga pangyayaring nakakatawa
PARSA
- May layuning pasayahin ang mga manonood.
KOMEDYA
- Isang anyo ng dulang musikal. Binubuo ito ng mga pagsasalaysay ng nakasaliw sa mga tugtugin na nilangkapan ng sayaw
SARSUWELA
- Pagtatanghal na nagpapakita ng labanan ng mga Kristiyano at mga Moro o Muslim.
MORO-MORO
-Pagsasadula ng walang anumang dayalogo at puro kilos at galaw lamang ng tauhan ang makikita.
PANTOMINA
- Dula ng mga paroko ng Katoliko at Aglipay. Ito ang pagsasadula ng pagsasalubong ng muling nabuhay na Kristo at Birheng Maria sa umaga ng Linggo ng Muling Pagkabuhay.
SALUBONG
- Pagtatanghal gamit ang mga karton bilang tauhan. Mga anino lamang ang nakikita na pinapatingkad ng mga gamit na ilaw.
KARILYO
- Pagsasadula ng paghahanap nina Sta. Elena at Prinsipe Constantino sa krus na pinagpakuan kay Hesus,
TIBAG
- Pagtatanghal ng buhay at pagpapakasakit ni Hesukristo
SENAKULO
- Pagsasadula ng paghahanap ng Banal na mag-asawa ng lugar na pagsisilangan ni Kristo Hesus.
PANULUYAN
- ito ay isinulat ni Padre Mariano Sevilla, isang paring Pilipino na nagsulat noong 1865. Ang paksa ay tungkol sa pagpaparangal sa Mahal na Birhen at inaalayan din ito ng mga bulaklak
Ang Dalit kay Maria
- Ito ay isinulat ni Padre Modesto De Castro ay tinaguriang “Ama ng Tuluyang Klasika sa Tagalog” dahil sa pagsulat nito
Urbana at Feliza
- Ito ay isinulat ni Padre Modesto De Castro ay tinaguriang “Ama ng Tuluyang Klasika sa Tagalog” dahil sa pagsulat nito
Urbana at Feliza
- ang Ikalawang aklat na nalimbag sa Pilipinas
Nuestra Senora Del Rosario
- ang kauna-unahang aklat na panrelihiyon na nalimbag sa Pilipinas. Ito ay isinulat
nina Padre Juan De Plasencia at Padre Domingo De Nieva.
Doctrina Cristiana (1593)