Opšta pravna pravila

Question 1

Koje su dve vrste opštih pravnih pravila?

Answer 1

• opšte pravne norme
• pravna načela (principi)

Question 2

Šta je opšta pravna norma?

Answer 2

Pravno pravilo kojim se utvrđuju uslovi za nastupanje određenih pravnih posledica.

Opšta pravna norma se drugačije naziva objektivno pravo.

Question 3

Na šta mislimo kada za normu kažemo da je opšta?

Answer 3

Da se odnosi na neodređeni broj slučajeva i neodređeni broj lica.

Question 4

Nabroj četiri dela (elementa) opšte pravne norme?

Answer 4

• dispozicija (D) i pretpostavka dispozicije (H)
• sankcija (S) i pretpostavka sankcije (ne-D)

Question 5

Iz ugla logičke strukture, kako se može opisati opšta pravna norma?

Answer 5

Kao dvostruki hipotetički iskaz, tj. sastoji se iz dva iskaza u formi ako-onda:

Ako H onda D ili ako ne-D onda S

Question 6

Šta je pretpostavka dispozicije?

Answer 6

Deo norme koji sadrži opis jedne ili više činjenica.

Nastupanje činjenica opisanih u njoj je uslov za nastupanje pravne posledice opisane u dispoziciji.

Question 7

Šta je dispozicija?

Answer 7

Glavni deo norme koji sadrži opis pravne posledice.

Ova posledica nastupa ako se ostvari uslov iz pretpostavke dispozicije.

Question 8

U čemu se može sastojati pravna posledica iz dispozicije?

Answer 8

U nekoj obavezi ili subjektivnom pravu.

Question 9

Šta je subjektivno pravo?

Answer 9

Objektivnim pravom zaštićen interes.

Pravna norma (kao objektivno pravo) štiti određeni interes tako što predviđa pravnu posledicu (sankciju) za slučaj povrede. 

Question 10

Šta znači korelativnost prava i obaveza?

Answer 10

Subjektivna prava ne mogu postojati bez odgovarajuće obaveze.

Question 11

Kako se razlikuju relativna i apsolutna subjektivna prava?

Answer 11

Kod relativnih prava, nosilac korelativne obaveze je jasno određeno lice (jedno ili više njih).

Kod apsolutnih prava, nosioci korelativne obaveze su svi članovi društva.

Question 12

S obzirom na sadržinu dispozicije, kako možemo podeliti norme?

Answer 12

• ovlašćujuće (daju subjektivno pravo)
• zabranjujuće (nameću obavezu nečinjenja)
• naređujuće (nameću obavezu činjenja)

Question 13

Šta je pretpostavka sankcije?

Answer 13

Deo norme koji opisuje deliktnu radnju — ponašanje suprotno dispoziciji opšte pravne norme.

Ponašanje suprotno dispoziciji opšte pravne norme se drugačije naziva protivpravnost.

Question 14

Kakva može biti odgovornost nekog lica?

Answer 14

• subjektivna (zahteva se postojanje krivice)
• objektivna (ne zahteva se)

Question 15

Koji su uslovi za odgovornost nekog lica?

Answer 15

• deliktna radnja
• odsustvo osnova za isključenje odgovornosti
• krivica/vinost (samo ako je odgovornost subjektivna)

Question 16

Šta je sankcija (kao element norme)?

Answer 16

Deo norme koji sadrži opis pravne posledice —sankcije— koja pogađa lice koje se ponaša suprotno dispoziciji opšte pravne norme.

Question 17

Kako se razlikuju retributivne i restitutivne sankcije?

Answer 17

Retributivne sankcije (kazne) pogađaju ili ličnost ili imovinu nekog lica, a svrha im je prevencija (generalna i specijalna) i resocijalizacija.

Restitutivne sankcije (naknada štete) pogađaju samo imovinu, a svrha im je povraćaj u pređašnje stanje.

Question 18

Šta su pravna načela (principi)?

Answer 18

Kategorička opšta pravna pravila — sastoje se samo od dispozicije.