Akti stvaranja opštih pravnih pravila

Question 1

Šta je opšti pravni akt?

Answer 1

Opšti pravni akt je odluka volje ili izjava volje kojom se stvara opšte pravno pravilo - pre svega opšte pravne norme.

Question 2

Nabroj tri elementa forme opšteg pravnog akta?

Answer 2

• nadležnost za donošenje (ko)
• postupak za donošenje (kako)
• materijalizacija (izražavanje onoga što je odlučeno)

Question 3

Šta je materija opšteg pravnog akta?

Answer 3

Materija je sadržina odluke, tj. ono što je odlučeno, a to su opšte pravne norme.

Question 4

Kako se materijalizuju opšti pravni akti?

Answer 4

Objavljivanjem u službenim novinama - kod nas poznate pod nazivom Službeni glasnik Republike Srbije.

Question 5

Ko ima ustavotvornu vlast u jednom društvu?

Answer 5

Pošto su građani nosioci suverenosti, sledi da građani imaju i vrše ustavotvornu vlast u jednom društvu.

Question 6

Kako se ustavotvorna vlast može vršiti?

Answer 6

U zavisnosti od oblika učešća građana u postupku donošenja/izmene ustava, ustavotvorna vlast se vrši:
1) neposredno (na referendumu);
2) posredno (putem izabranih predstavnika koji čine ustavotvornu skupštinu).

U praksi se ova dva modela najčešće kombinuju, tako da odluka ustavotvorne skupštine mora biti potvrđena na referendumu. Ovaj kombinovani model je prihvaćen i u Srbiji.

Question 7

Šta čini materiju ustava (materia constitutionis)?

Answer 7

Pravna pravila koja se odnose na:
1) ljudska prava i slobode
2) organizaciju državne vlasti
3) opšta pravna načela

Question 8

Šta je pravna snaga?

Answer 8

Mera uticaja koju opšti pravni akt vrši na druge akte, odnosno trpi od drugih akata.

Uticaj jednog akta na drugi postoji kako u pogledu forme, tako i u pogledu materije.

Question 9

Na kom načelu počiva hijerarhija pravnih akata?

Answer 9

Lex superior derogat legi inferiori.

Question 10

Navedi dva uslova za stupanje opšteg pravnog akta na snagu?

Answer 10

• objavljivanje u službenim novinama (materijalizacija)
• protek vacatio legis-a

Question 11

Koji je osnovni način prestanka važenja opšteg pravnog akta?

Answer 11

Derogacija - lex posterior derogat legi priori.

Novi opšti pravni akt ne ukida ranije donet poseban akt!

Question 12

Koji su uslovi za primenu pravila lex posterior derogat legi priori?

Answer 12

Dva akta moraju imati:
1. jednaku pravnu snagu
2. jednako polje primene (isti stepen opštosti)

Question 13

Kako se abrogacija razlikuje od derogacije?

Answer 13

Derogacija je prećutni način prestanka važenja ranijeg propisa - samim tim što je donet novi akt, smatra se da je raniji prestao da važi.

Abrogacija je eksplicitan način prestanka - u novom aktu se izričito navode raniji akti koji prestaju da važe danom stupanja na snagu novog.

Question 14

Šta je ultraaktivna primena opšteg pravnog akta?

Answer 14

Paralelna primena starog propisa uz novi.

Question 15

Šta je retroaktivna primena opšteg pravnog akta?

Answer 15

Primena opšteg pravnog akta na ponašanje i događaje koji su nastupili pre njegovog stupanja na snagu.

Question 16

U koja dva slučaja se zakoni mogu retroaktivno primenjivati?

Answer 16

1. kada je u postupku donošenja zakona utvrđeno da postoji javni interes koji opravdava retroaktivnu primenu
- retroaktivno se mogu primenjivati samo pojedine odredbe zakona
- retroaktivna primena strožeg krivičnog zakona je apsolutno zabranjena

2. retroaktivna primena blažeg krivičnog zakona
- postojanje javnog interesa se pretpostavlja, te se ne utvrđuje u postupku donošenja zakona
- sudovi su dužni da primene blaži krivični zakon