Oncologie Flashcards
Hoeveel celdeling zijn nodig om een tumor met een volume van 1 cm3 te vormen en hoeveel tijd is daar doorgaans voor nodig?
Er zijn 30 verdubbelingen nodig, dit vergt ongeveer 6 tot 8 jaar (afhankelijk van de soort tumor en de locatie)
hoe kunnen tumoren uitzaaien?
- via de lymfe = lymfogene metastasering
- via het bloed = hematogene metastasering
- via het mes = endometastase (komt bijna niet meer voor)
Wat zijn de meest voorkomende routes van metastasering?
- tumoren in de buik zaaien uit naar de lever
- tumoren uit de huid, botten, nieren en balzakken zaaien uit naar de longen
- tumoren uit de longen zullen vaak naar de perifere organen uitzaaien
Waar vinden we over het algemeen de meeste uitzaaiingen?
Hersenen, botten, lever en longen
Waar vinden we bijna nooit uitzaaiingen?
- in het hart: al het bloed gaat wel langs het hart maar met zoveel kracht dat tumorcellen zich eigenlijk niet nestelen in het hart
- in de nieren: nog onbekend waarom hier weinig uitzaaiingen worden gevonden
- naar de huid: omdat de huid relatief weinig doorbloed is
Wat zijn de kenmerken van levermetastasen
Gal kan niet meer weg: gele ogen en huid.
Vocht uit de darm kan niet worden verwerkt door de lever: dikke buik vol met vocht
Zelfvergiftiging: mensen worden heel erg suf
Wat zijn de kenmerken van longmetastasen
Benauwdheid omdat de longen minder lucht kunnen verwerken. Algeheel zuurstof tekort: vermoeidheid. Veel vocht achter de longen
Wat zijn de kenmerken van botmetastasen
Hoofdklacht is altijd pijn. Spontane fracturen kunnen optreden. Longen zaaien vaak uit naar de botten.
Waardoor ontstaan de meeste tumoren
Zowel omgevingsfactoren als genetische factoren, vaak ook een interactie tussen omgevingsfactoren en genetische factoren
3 tumoren waarbij hormonale factoren een rol spelen
Mammacarcinoom
Endometriumcarcinoom
Ovariumcarcinoom
Prostaatcarcinoom
Wat is de relatie tussen kanker en immunologie
Het immuunsysteem is belangrijk voor het ontstaan / metastasering van tumoren. Daarnaast kan immunologie gebruikt worden om de primaire tumor te vinden: immuno-histologische kleuringstechnieken
3 eigenschappen van kwaadaardige tumoren
1 = ongeremde celgroei (groeien sneller dan goedaardige tumoren) 2 = infiltratieve groei 3 = metastasering
Noem 5 behandelingsmodaliteiten die bij de behandeling van kanker worden toegepast
- chemotherapie
- radiotherapie
- chirurgie
- Immunotherapie
- hormoontherapie
Aan welke eigenschap ontlenen cytostatica hun antikankerwerking?
Cytostatica zijn giftiger voor kankercellen dan voor gezonde cellen. Aan deze eigenschap, die bekend staat als ‘selectiviteit’ ontlenen de cytostatica hun werking.
Verschil tussen lokale en systemische behandeling
Een lokale behandeling is in veel gevallen in staat om een tumor met zijn infiltratieve groei in omgevende weefsels volledig te verwijderen. Maar deze behandelingsmethoden zijn niet in staat om uitzaaiingen buiten het operatiegebied of buiten het bestralingsveld te bestrijden. Een systemische therapie kan de meeste plaatsen in het lichaam bereiken. Meestal is systemische therapie een behandeling met een of meer medicamenten, maar in principe zijn natuurlijk ook behandelingen met vaccins of met buiten het lichaam gekweekte immuuncellen als systemische therapie te beschouwen.
Hoe erft kanker over?
meestal autosomaal dominant.
Erfelijke kankersoorten
- mammacarcinoom
- coloncarcinoom
- melanoom
Belangrijke genen die betrokken zijn bij erfelijke kankersoorten
- Tumorsuppressorgenen (genen die normaal de groei van een tumor remmen),
- Proto-oncogenen (genen die na activatie de groei van tumorcellen stimuleren) en
- Herstelgenen (genen die normaal de fouten tijdens de celdeling of oxidatieve stress tijdens de celdeling herstellen).
verschil kleincellig en grootcellig
De cellen van een klein-cellige tumor zijn veel kleiner met een zwarte kern, ze delen heel veel sneller dan groot-cellige tumoren. Hierdoor zijn ze zijn veel kwaadaardiger.
Debulking
Je haalt eerst de ‘bulk’ van de tumor weg (ongeveer 90-95%), de overige tumorcellen behandel je met chemotherapie. Dit is een veelgebruikte behandeling van eierstok kanker. Ook bij darmkanker wordt de buik nagespoeld met chemo.
Waarom is alcohol carcinogeen?
- Genetisch: Acetaldehyde (afbraak product van alcohol) kan zich binden aan het DNA, waardoor het risico op afwijkende celdelingen toeneemt.
- Foliumzuur: Alcohol verminderd de opname van foliumzuur waardoor beschadigd DNA minder wordt gerepareerd met als gevolg een verhoogde kans op diverse soorten kanker zoals darmkanker en borstkanker.
- Hormoon huishouding: Alcohol stimuleert de aanmaak van oestrogeen in het lichaam. Hoe meer het lichaam gedurende het hele leven wordt blootgesteld aan oestrogeen hoe groter het risico op borstkanker.
Doel van screening
Het doel van screeningsdiagnostiek is om kanker in een zo vroeg mogelijk stadium te diagnosticeren en het voorkomen van overlijden. Er moet wel een behandeling zijn voor de ziekte waarvoor je screent, want anders heb je niks aan screenen. Daarnaast moet het niet te duur zijn en niet te veel nadelige consequenties hebben voor degenen die je screent.
Percentage slokdarmcarcinoom patienten die nog geopereerd kunnen worden / overleven
Ongeveer 35 tot 40% van de patiënten met klachten van een slokdarmcarcinoom kunnen nog geopereerd worden. Van de patiënten die geopereerd worden leven 25 tot 30 procent nog na 5 jaar na de operatie. Patiënten die niet geopereerd worden leeft nog 10 procent na 5 jaar
Beste diagnostiek colontumor
Endoscopie
- sigmoidescopie voor endeldarm + sigmoid
- coloscopie voor de gehele dikke darm
Overige mogelijkheden diagnostiek colontumor
CT met contrast
PET scan
Rol van radiotherapie bij borstkanker
Radiotherapie wordt als adjuvante therapie (adjuvant = aanvullend) gebruikt. Door toepassing van radiotherapie bij borstkanker kan bij de helft van de patiënten een borst sparende operatie worden uitgevoerd in plaats van een borst amputatie. Dus bij een operatie altijd ook nog radiotherapie!
Hoe werkt bestraling?
Cellen vernietigen door het DNA beschadigen. Je maakt gebruik van ioniserende straling, die aangrijpen op het DNA en op het moment dat de cellen weer opnieuw gaan delen gaan ze kapot. Je verstoort het celdelingsmechanisme door de bestraling. Het effect van bestraling (dat de kankercellen kapot gaan) merk je dus pas later, als de cellen zich weer gaan delen. Je kunt mensen ook verwarmen (hyperthermie) tijdens de radiotherapie, daardoor gaan de cellen sneller delen en gaan ze dus ook eerder kapot. De bestraling werkt zo sneller. Met bestraling tast je ook gezonde cellen aan!
Diagnostiek slokdarmcarcinoom
- flexibele endoscopie met weefselhappertje
- slikfoto
Maligniteiten vaker in dunne of dikke darm?
Maligniteiten komen vaker voor in de dikke darm dan in de dunne darm. We weten niet precies waarom dit is, waarschijnlijk heeft dit te maken met de stoffen die in de ontlasting zitten langer in de dikke darm verblijven dan in de dunne darm.
Welke colon-aandoeningen moet je op screenen?
Bij het hereditair non-polyposis colorectaal carcinoom (HNPCC) (ook wel lynch syndroom genoemd) en bij het familiaire adenomateuze polyposis (FAP).
Belangrijkste diagnostische methode bij mammacarcinoom
Mammografie is het belangrijkst, 90% betrouwbaarheid/sensitiviteit (60-85% bij mastoplastische borst, borstvergroting dus), maar ook veel afwijkingen die worden gevonden zijn goedaardig. Laat nog steeds 10% over dat niet betrouwbaar is.
Andere diagnostische methoden zijn echografie, cytologie, incisiebiopsie, triple-diagnostiek (combinatie van mammografie, klinisch susptecte tumor en maligne cellen in biopsie) en excisiebiopsie.
Wat zijn de kenmerken van kankerbehandeling?
De kankerbehandeling is altijd afhankelijk van de situatie. Elke mens met kanker is immers specifiek en vraagt een aangepaste manier van aanpakken. De keuze van de behandeling of van een combinatie van behandelingen is afhankelijk van meerdere factoren. De belangrijkste zijn:
- het type kanker
- de omvang van de ziekte
- de leeftijd van de persoon
- het bestaan van andere ziekten
- de algemene toestand van de persoon
