Okres prenatalny, noworodkowy i niemowlęcy Flashcards
Okres prenatalny -
przed narodzinami - około 40 tygodni ciąży
genotyp -
zbiór odziedziczonych cech
fenotyp -
oddziaływanie na siebie genotypu i środowiska
Perinatalny
- okołoporodowy
- do 1 miesiąca od narodzin
dostosowanie o nowego sposobu oddychania, karmienia, temperatury, nowych bodżców
Niemowlęcy
- do 1 roku
nawiązanie bliskiej więzi z przynajmniej jedną osobą i zaufania, które pozwala na coraz dłuższe okresy nieobecności bez szkód emocjonalnych
Rozwój fizyczny:
- ciąża - 40 tygodni - z 1 komórki do 200 milionów
- masa powyżej 2500g - poniżej uznawana jest za niską masę urodzeniową
- urodzenie przed 37 tygodniem - wcześniactwo
- masa 3300-3600 - około 4% masy osiąganej w wieku 20 lat
- długość tułowia - 50-55cm - 29% osiąganego wzrostu
- mózg waży w momencie porodu około 350g, po roku 1kg, w dorosłym wieku 1,3-1,5kg
- w momencie narodzin dziecko ma wciąż ochronę hormonalną od matki
skala Apgar w momencie narodzin:
- kolor skóry - powinien być różowy
- napięcie mięśniowe
- oddychanie
- akcja serca
- wrażliwość na bodźce
6.
poniżej 3 punktów stan krytyczny
4-6 punktów - martwica I stopnia - potrzeba pomoc w funkcjonowaniu
7-8 - zmęczenie porodem
9-10 norma
Rozwój układu nerwowego
- większość neuronów powstaje między 10 a 18 tygodniem ciąży
- większość synaps powstaje po narodzinach
- mielinizacja trwa aż do okresu dojrzewania - zaczyna się od najbardziej prymitywnych części mózgu - rdzeń kręgowy, móżdżek, części korowe
- odruchy od samych narodzin
- moro - zanika w 4-5 miesiącu życia
- ssanie
- odruch chwytny - zaciskanie dłoni na palcu
- odruch Babińskiego - odruch chwytny palcami u stóp
- utrzymywanie się odruchów jest problemem neurologicznym
- najwięcej energii jest kierowane na rozwój mózgu
- proliferacja - tworzenie komórek mózgowych → migrowanie → mielinizacja → synaptogeneza
Rozwój percepcyjny
Preadaptacja społeczna - dziecko maksymalizuje dopływ bodźców pochodzących od innych ludzi - najbardziej istotne bodźce z punktu widzenia możliwości przeżycia i dalszego rozwoju
Eksperyment pozornego urwiska
- dziecko przed 3 miesiącem życia nie zauważa pozornego urwiska i nie zatrzymuje się
- dziecko po osiągnięciu głębi
- Wzrok
- na początku preferuje kontrasty
- ostrość widzenia osiągana jest przez 1. rok życia
- głębia widzenia zaczyna się w 3. miesiącu życia - dziecko sięga rączką do przedmiotów - pełnia widzenia głębi po 7-8 miesiącu życia
- Słuch
- Dziecko preferuje głos matki
- Preferuje dźwięki słuchane przez matkę podczas ciąży
- Potrafi rozróżnić głos ludzki od innych dźwięków
- preferuje wysokie dźwięki
- Smak
- preferuje smak słodki
2. szczególnie mleko matki i smak wanilii
- Zapach
- rozpoznaje zapach matki i mleka matki
2. węch jest dobrze rozwinięty już u noworodka
- Dotyk
- wrażliwość na dotyk
- rozpoznaje powierzchnię gładką od chropowatej
- dotyk daje komfort, przyjemność
Badanie reakcji dziecka:
- Skupienie wzroku
2. Badanie aktywności mózgu
Powody płaczu:
- Głód
- Dyskomfort
- Potrzeba bliskości
5 stanów świadomości noworodka
- Głęboki sen
- Sen płytki - faza REM - wydaje dźwięki, pomruki,
- Pasywne czuwanie
- Aktywne czuwanie - aktywne, podąża wzrokiem za obiektami, porusza kończynami
- Płacz
Rozwój motoryczny
87% osób przechodzi przez klasyczne zmiany w rozwoju fizycznym - kamienie milowe w rozwoju
Są dzieci które pomijają pełzanie albo raczkowanie.
Rozwój motoryki dużej -
przemieszczanie się
motoryki małej -
manipulacja przedmiotami
prawidłowość
- przechodzenie od reakcji ruchowych globalnych i rozlanych do zlokalizowanych i precyzyjnych
rozwój cefalokaudalny - głowowo-ogonowy -
rozwój od części głowowej (ruchy gałek ocznych, dowolne ruchy mięśni szyi), dalej część tułowiowa (ruchy rąk, tułowia), na końcu ruchy dowolne nóg
rozwój proksymodystalny -odśrodkowy -
zmiany postępują od osi ciała na boki - najpierw mięśnie położone blisko kręgosłupa, na końcu mięśnie dłoni i palców
zdobywanie kontroli nad pozycją ciała przebiega w obydwu tych kierunkach
- zmiana postawy od horyzontalnej do wertykalnej
chodzenie około
12-13 miesiąca życia
Rozwój procesów poznawczych - wg Piageta
Faza sensomotoryczna: od urodzenia do 18-24 miesięcy
Etap przedoperacyjny: od 2 do 7 lat
Etap operacji konkretnych: od 7 do 11 lat
Etap operacji formalnych: od 12 lat
Stadium inteligencji sensorycznej -
jedynie proste reakcje odruchowe
- odruchy bezwarunkowe
- część z nich zanika po 1. roku życia
czynności eksploracyjne
- zaspokajanie potrzeb poznawczych dziecka
- wiele schematów poznawczych do poznania jednego przedmiotu
inteligencja sensomotoryczna
- 6 faz
- stopniowo rozwijają się u dziecka coraz bardziej złożone wzory czynności intelektualnychukształtowanie pojęcia przedmiotu, odkrycie stałości przedmiotu
reakcje kołowe - powtarzające się czynności
4-8 miesiąc - stadium okrężne wtórne
- dziecięca wokalizacja
- gaworzenie samonaśladowcze
- gestykulacja
- gesty wskazywania, około 9 miesiąca życia
- gesty reprezentujące
- układy ruchów ciała z odpowiadającym im znaczeniom
- około 2. roku życia
koordynacja schematów
- dziecko podejmuje działania celowe
- np. ciągnie za obrus by uzyskać coś ze stołu
kontakty konwersacjopodobne
- pseudodialogi
- komunikaty niewerbalne i werbalne opiekun-dziecko
Stadium przedoperacyjne
- około 18. miesiąca życia
- przejście w rozwój w sferze czynności symbolicznych niż sensomotorycznych
Rozwój społeczny i rozwój osobowości
Uśmiech ma charakter społeczny
- na początku dziecko śmieje się do każdego
- 6-7 miesiąc - uśmiech dotyczy głównie opiekuna
Pierwszy komponent zdrowej osobowości
- poczucie podstawowej ufności
a) kształtuje się od okresu prenatalnego przez cały okres niemowlęctwa
b) nastawienie do siebie i do świata, wywodzące się z doświadczeń pierwszych lat życia
c) zdolność ufania innym oraz podstawowe poczucie, że można ufać sobie
d) powstanie u rozwinięcie się nadziei jest możliwe przy zachowaniu przez dziecko spójnego obrazu świata, gdy podstawowe potrzeby dziecka są zaspakajane w czytelny dla niego sposób
Relacja przywiązania
a) uformowanie przywiązania - swoistej więzi pomiędzy dzieckiem a jego najważniejszym opiekunem
b) przywiązanie jest dla dziecka źródłem poczucia bezpieczeństwa i komfortu płynącego z obecności drugiej osoby
c) zachowania przywiązaniowe - umożliwiają zdobycie i utrzymanie w bliskości osoby, do której jest się przywiązanym (uśmiech, kontakt wzrokowy, płacz, wołanie, przytulanie się)
Fazy budowania przywiązania
pierwsze 3 miesiące życia
- faza niesprecyzowanych ustosunkowań i sygnalizacji
- dziecko wysyła sygnały dotyczące swojego stanu psychofizjologicznego - płacz, śmiech, pobudzenie ruchowe - skierowane nie do konkretnej osoby, lecz do każdej osoby w otoczeniu
- rodzi się poczucie bezpieczeństwa dzięki powtarzającym się zachowaniom trafnie zaspokajającym potrzeby dziecka
- budowa poczucia, że świat jest przewidywalny i życzliwy, czyli bezpieczny
Fazy budowania przywiązania
3-6 miesiąc życia
- faza sekwencji zachowań przywiązaniowych
- dziecko kieruje je do wybranej osoby lub kilku osób
- dziecko nie wykazuje zaniepokojenia oddzieleniem od rodziców ani strachu przed obcymi
- dziecko doświadcza, że wzrostowi nieprzyjemnego napięcia towarzyszy ukojenie
Fazy budowania przywiązania
od 6. miesiąca do 2,5 roku
- konsolidacja przywiązania
- obecność figury przywiązania podstawą bezpieczeństwa
- doświadczenia ukojenia i zaspokojenia potrzeb zaczynają być kojarzone z figurą przywiązania
- rozwój zdolności motorycznych pozwala na samodzielne kontrolowanie poziomu bliskości
- traktowanie opiekuna jako “bezpiecznej bazy” do eksploracji świata
- około 9. i 18. miesiąca życia zjawisko lęku przed nowymi osobami i protest przeciwko oddzieleniu od rodziców
odniesienie społeczne
- reakcja dziecka na sytuację będąca odniesieniem reakcji rodzica - wskazówki pochodzące od dorosłego zostają włączone we własne rozumienie sytuacji
diadyczna regulacja emocji-
aktywny udział dziecka i opiekuna w regulacji napięcia i osiąganiu stabilizacji emocjonalnej
- dziecko w sposób intencjonalny kieruje specyficzne komunikaty do określonej osoby (figury przywiązania), podejmuje celowe działania, by nawiązać z nią kontakt, tworzy nowe lub modyfikuje swoje uprzednie zachowania tak długo, aż osiągnie cel - zaspokojenie potrzeby
- dorosły staje się partnerem dziecka
wewnętrzne modele operacyjne (WMO)
- wczesne doświadczenia w kontakcie z opiekunem zostają uwewnętrznione
- struktury poznawcze, na podstawie których dziecko zaczyna interpretować otaczający je świat i budować przekonania dotyczące tego świata i samego siebie
- WMO determinują sposoby, jakich dziecko będzie używać do osiągania bliskości z innymi ludźmi i zyskiwania ich akceptacji
- stanową podstawę oceny samego siebie, przekonań dotyczących własnej wartości i możliwości zaspokajania własnych potrzeb
- WMO dotyczą reguł, którymi jednostka będzie się kierować zarówno w zakresie zachowania, jak i uczuć wobec ważnych dla siebie osób
Typy relacji przywiązania:
- Bezpieczny
- Pozabezpieczny ambiwalentny
- Pozabezpieczny unikający
- Pozabezpieczny zdezorganizowany
Zdolność do współzależności
- późniejsza niezależność w funkcjonowaniu społecznym i emocjonalnym
- zdolność tworenia bliskich relacji z innymi przy zachowaniu własnej niezależności, bez obaw o ograniczenie lub utratę autonomii, ale przy zachowaniu poczucia bezpieczeństwa.
Zagrożenia dla rozwoju dziecka w I erze
okres prenatalny
- błędy genetyczne
- czynniki teratogenne
- zaburzające porządek środowiska rozwoju
- choroby matki, substancje chemiczne, promieniowanie, dieta
Efekty rozwojowe
- wzajemne poznawanie się dziecka i jego opiekunów
- uczenie się rozpoznawanie potrzeb i oczekiwań oraz sposobów ich zaspokajania
rozwój fizyczny - dziecko rośnie, przybiera na wadze, staje się sprawniejsze, ruchy bardziej precyzyjne
- rozwój psychiczny
- dziecko gromadzi wiedzę o różnych przedmiotach, ludziach i o sobie
- staje się bardziej uważne
- rozwija pamięć i myślenie
- wzbogaca życie emocjonalne
Doświadczanie poczucia wpływu na otoczenie
- kształtowanie zaufania do otoczenia
Możliwe konsekwencje naprzemiennej uwagi i braku uwagi
- Zaburzenia afektywne dwubiegunowe
- Borderline
- zaburzenia lękowe
Zbytnia sztywność, brak czułości przy opiece:
- Zmiany ze spektrum autyzmu
- Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne
- osobowość schizoidalna