od svega po malo

Question 1

Šta podrazumeva tehnička zaštita?

Answer 1

Tehnička zaštita podrazumeva savremeni metodološki pristup zaštiti spomenika kulture.

Počiva na svestranoj naučnoj analizi svih elemenata koji se moraju uzeti u obzir pri donošenju odluke o preduzimanju mera tehničke zaštite - tehničkom zaštitom se bave arhitekte uz saradnju sa arheolozima, statičarima, konstruktivcima, hemičarima, istoričarima umetnosti…

Question 2

U kom prethodnom stanju mogu biti građevine i prostor?

Answer 2

1. u izvornom stanju - neoštećeni ili oštećeni
2. u izmenjenom stanju - sabrojnim nedostacima
3. aktivni - sa namenom (originalnom ili novom)
4. napušteni - obično oštećeni

Question 3

Koji faktori imaju negativan uticaj na opstanak nasleđa?

Answer 3

1. Prirodne pojave - vulkani, zemljotresi
2. Društvenepojave - ratovi, revolucije
3. Eksploatacija prirodnih bogatstava
4. Savremeni saobraćaj - izaziva vibracije, izduvni gasovi nagrizaju kamen
5. Savremena urbanizacija - izgradnja infrastrukture, puteva, rušenje istorijskih delova gradova radi izgradnje novih zgrada
6. Faktori propadanja koje se nalaze u samom spomeniku - loš građevinski materijal,loša zaštita od vlage, konstrukcija koja ne može da izdrži potrese i sl.

Question 4

Osnovni principi zaštite graditeljskog nasleđa (načela)?

Answer 4

1. Načelo očuvanja autentičnosti spomenika i njegovih spomeničkih vrednosti
2. Načelo poštovanja svih stilova na jednom spomeniku (stilska purifikacija - ideja Viola le Dika)
3. Načelo poštovanja svih vrednosti naspomeniku
4. Načelo stalnosti spomenika na kome je izgrađen
5. Načelo dokumentarnosti ili kontinuiteta rada
6. Načelo saradnje sa drugim strukama

Question 5

Primeri premeštanja spomenika radi njihovog očuvanja?

Answer 5

Lepenski Vir, Trajanova tabla, Pivski manastir, Hram u Abu-Simbelu

Question 6

Šta nije oblik tehničke zaštite?

Answer 6

Pojam revitalizacija

Question 7

Zaštite?

Answer 7

1. Pravna zaštita:
   
   • Osnovni oblik zaštite kojim se obezbeđuju zakonske osnove u cilju očuvanja kulturnih dobara
   • Proglašavaju se za kulturno dobro - stavljaju se pod zaštitu zakona i zatim u regista
   • Pod pravnu zaštitu se stavljaju i objekti i celine za koje sepretpostavlja da imaju spomenička svojstva, i procesu valorizacije, ili su deo zaštićene celine - nisu stavljeni pod zaštitu već uživaju prethodnu zaštitu
2. Tehnička zaštita:
   
   • Skup mera tehničke prirode kojima je cilj fizičko očuvanje spomenika i njegovih spomeničkih vrednosti
3. Poseban oblik zaštite je dokumentacija o spomeniku ili spomeničkoj celini
   
   • stare fotografije, crteži, planovi…

Question 8

Tehničke mere privremene zaštite?

Answer 8

• Preduzimaju se onda kada ne može da se odmah ili u dogledno vreme preduzme trajna zaštita spomenika - imaju privremeni karakter
• Preduzimaju se preventivno posebno nakon:
  ratova i zemljotresa
  dok traju istraživački radovi
  prilikom prekida ratova
• Krovovi (konstrukcije od drveta ili metala) i ne smeju se oslanjati na zidove ilitemelje stare građevine, slojevi peska, PVC folije, ponovose zatrpavaju, oštećeni lukovi ili svodovi se podupiru zidanimkontraforima, drvenim ili metalnim konstrukcijama

Question 9

Konzervacija?

Answer 9

• Podrazumeva konsolidaciju građevina i njegovo tehničko obezbeđenje u stanju u kome se nalaze, bez dodavanja delova koji nedostaju
• Zaustavlja se dalje propadanje
  -Vrši se zamena pojedinih materijala i elemenata koji su tokom vremena oštećeni, tehnička mera redovnogodržavanja spomenika

Question 10

Podupiranje zidova?

Answer 10

AB kosnicima

Question 10

Podupiranje zidova?

Answer 10

AB kosnicima

Question 11

Šta je restauracija?

Answer 11

Restauracija je skup mera tehničke zaštite kojima se građevina konsoliduje, uz dodavanje delova koji nedostaju na građevini (uništeni su)
- Cilj je da se obnovi struktura i izgled koji je građevina nekadaimala - da se prezentuju njene istorijske i arhitektonske vrednosti
- Preduzima se samo ako postoje provereni podaci o izgledu, konstrukciji i materijalima primenjenim na elementima koji nedostaju
- Ne bi trebalo da ima više novih delova od starih
* idelna rekonstrukcija - preduzima se kada nema autentičnih delova
- Postuoci kod restauracije: nivi delovi se grade sa istim materijalom, ali sa drugačijom tehnikom zidanja ili obrade površina od originala ili se fuguju na drugačiji način ili umetanjem olovne trake

Question 12

Šta je anastiloza?

Answer 12

• Postupak vraćanja originalnih delova razrušenih građevina nađenih IN SITU (na samom lokalitetu) namesto na kom su se nalazili i sa funkcijom koju su imali
• Najčešće se primenjuje kod antičkih spomenika
• Obično se primenjuje kao dopunski postupak pri konverzaciji ili restauraciji-

Question 13

Kombinovana metoda - konzervatorsko-restauratorski radovi?

Answer 13

• npr. manastir Sopoćani
• Obično se konzervacija koristi za okolne zgrade jerone nemaju dovoljno informacija o tome kako ssu izgledale nekad
• Restauracija i anastiloza - Đurđevi stupovi

Question 14

Šta predstavlja preseljenje spomenika?

Answer 14

predstavlja krajnju meru spašavanja kulturnog dobra (spomenika) odpotpunog uništenja
- Spomenik gubi vrednost, autentičnosti povezanost sa okolinom

• Mera tehničke zaštite koja se primenjuje radi očuvanja spomenika narodnoggraditeljstva - formiraju se muzeji na otvorenom prostoru - etnoparkovi - građevina postaje muzejski eksponat, gubi autentični ambijent

Question 15

Šta je revitalizacija?

Answer 15

• Oživljavanje, termin se koristi za sve kulturno-istorijske spomenike ili celine kod kojih se rešavaju problemi njihove funkcije (namene,sadržaj) u savremenim uslovima. Može da budeprvobitna funkcija ili nova.

Question 16

Šta je povoljno za revitalizaciju spomenika?

Answer 16

• Povoljno je da spomenik ima neku društveno korisnu namenu, kako bi osigurao dalji život
• Davanje takve namene je poželjno, ali se pri tom ne sme menjati unutrašnji raspored niizgled građevine
• Adaptacije se vrše u svrhe identične namene ili savremene namene koja je slična prvobitnoj nameni

Question 17

Koji su problemi kod revitalizacije istorijskih građevina i celina?

Answer 17

1. Problem vraćanja izvorne funkcija kod istorijskih građevina ili celina koji su napušteni ili su prestali da se koriste
2. Problem davanja savremene funkcije građevina u ruševinama ili u izuzetno lošem stanju zbog dugog nekorišćenja
3. Problem građevina koje su zadržale prvobitnu namenu, ali ne zadovoljavaju savremene standarde i norme

Question 18

Koji su osnovni ciljevi revitalizacije?

Answer 18

1. Očuvanje pojedinačnih građevina, prostornih celina i ambijenata iz prošlosti uključivanjem u savremene funkcije - da bi se postigla njihova fizička zaštita i aktivna uloga nasleđa u kulturnom razvoju društva i izgrađivanju humane sredine za život i radljudi
2. Obezbeđenje potrebnih higijenskih i zdravstvenih uslova za život i korišćenje istorijskih zgrada i ambijenata - treba obezbediti njihovo korišćenje u skladu sa savremenima standardima i potrebama
3. Preuređenje - adaptacija starih zgrada i istorijskih ambijenata za stare ili nove namene, ali u granicama i na način koji će obezbediti očuvanje njihove autentične prirode, osnovnog karaktera, značaja i spomeničkih vrednosti

Question 19

Koja su osnovna načela revitalizacije?

Answer 19

1. Načelo kontinuiteta funkcije:
   
   • podrazumeva da se stare građevine ili celine uključuju u savremeni život
2. Načelo odgovarajuće funkcije
   
   • Nova namena se mora odrediti premaprostornim kapacitetima i mogućnostima adaptacije i izmena istorijske građevine ili prostora - prostorna organizacija je proizašla iz funkcije i tehničkih karakteristika određenog vremena
   • Stare zgrade se ne mogu posmatrati izdvojeno iz celinekojoj pripadaju
   • Neophodan je etički odnos prema kulturnim dobrima i njihovoj okolini - nova namena ne sme da degradira spomenik kulture u etičkom smislu
   • Nova namena treba da odgovara spomeničkim vrednostima građevine i ambijenta - kod građevina izuzetnih spomeničkih vrednosti osnovnaje spomenička prezentacija kao kulturnog dobra - kulturnanamena, istorijski, edukativni i turistički značaj
3. Načelo tehničko-higijenske asanacije istorijskih objekata i ambijenata:
   
   • Asanacija - radna poboljšanju zdravlja obezbeđivanje zdravih uslova života u nekoj zgradi ili prostoru (obezbeđivanje boljeg osunčanja i osvetljenja, provetravanje, saniranje vlage, saniranje podzemnih voda, močvara, zaštita od izdubnih gasova i sl.)
4. Načelo očuvanja autentičnosti spomenika i njegovih spomeničkih svojstava:
   
   • jedno od najznačajnijih principa zaštite kulturnih dobara
   • intervencije moraju da sesvedu na minimum - eventualno samo asanacija
   • raspored prostorija može se menjati ako je zgrada samo deo ambijentalne celine i vrednosti

Question 20

Kako se uključuju u savremeni život arheološki i srednjovekovni lokaliteti i kompleksi u ruševinama?

Answer 20

• Kroz spomeničku prezntaciju - kao kulturno-istorijski spomenik ili ambijent - arheološki park
• Ukoliko su u većoj meri očuuvani mogu da nastave sa prvobitnom namenom - npr. antička pozorišta i amfiteatri
• Stara napuštena naselja ukoliko su očuvana - mogu dadobiju turističku namenu (Sv. Stefan - hotelski kompleks)

Question 21

Šta je fasadizam?

Answer 21

Menjanje unutrašnje prostorne organizacije i zadržavanje samo spoljašnjeg izgleda (samofasade-pročelja) kod zaštite i revitalizacije istorijskih građevina i prostora

Question 22

Mogućnosti revitalizacije istorijskih građevina i prostora?

Answer 22

• Kod spomenika kulture primarna je njihova kulturno-istorijska funkcija - njegova spomenička prezentacija - to je osnovni oblik revitalizacije spomenika kulture izuzetnog i velokg značaja - prezentacija kulturne, estetske i istorijske vrednosti (dositejev licej, konak kneginje Ljubice, konak KnezaMiloša…) - kulturna i turistička namena
• Podrazumeva javnost, dostupnost, isticanje spomeničkih vrednosti - prezentacija enterijera, spoljašnjeg oblikovanja i okline spomenika kulture
• Veomajevažna edukativna funkcija spomenikakulture

Question 23

Kod kakvih spomenika je spomenička prezentacija jedinasavremena funkcija?

Answer 23

1. Kod spomenika kulture izuzetnog i velikog značaja
2. Kod arheoloških spomenika ili bilo kojih zaštićenih građevina u ruševinama

Question 24

Spomenici koji su ulošem stanju i njihovaspomenička prezentacija?

Answer 24

Kod spomenikakulture koji su u lošem stanju, napušteni, nedostupni, ne odgovaraju savremenim potrebama (posebno kod tradicionalne narodnearhitekture) - seoske kuće, vodenice, radionice, starih zanata…
- Spomenička prezentacija - etnoparkovi - kombinovana sa mauzeološkom prezentacijom enterijera i alata (npr. Sirogojno)

Question 25

Spomenička prezentacija kod stabene arhitekture - kuće značajnih ličnosti?

Answer 25

• Postaju memorijalni muzeji (Kuća JovanaCvijića..)
• Legati - prezentacija ambijenta u kojoj su živele značajne ličnosti, naučnici ili umetnici, koji susvoje kuće ostavile kao zadužbine
• Muzeološka prezentacija pokretnih predmeta - izlaže se nameštaj, rukopisi, slike, zbirke, umetničkih predmeta isl.
• Spomenička i mauzeološka prezentacija semože kombinovatisa izložbama, povremenim manifestacijama, ugostiteljstvo

Question 26

Spomenička prezentacija arheoloških nalazišta?

Answer 26

• Najveći broj je u ruševinama i njihovo korišćenje je zasnovano na spomeničkoj prezentaciji kao spomenik kulture
• Izgrađuju se nove građevine ili se adaptiraju i uređuju delovi postojećih starih građevina zalapidarijum - muzej za smeštaj pokretnih predmeta
• Najčešće se uređuju kao arheološki parkovi - spomenička prezentacija je njihova osnovna funkcija
• Izgradnja vizitorskih centara

Question 27

Spomenička prezentacija kod utvrđenih gradova i vojnih utvrđenja?

Answer 27

• Osnovna je njihova kulturno-istorijska funkcija - prezentacija kao spomenik kulture
• Prezentacija se može povezati i sa sadržajima povremenog ili stalnog karaktera - turističkom,kulturnom, edukativnom, naučnom…
• Radi njihove prezentacije neophodna jeizgradnja novih savremenih građevina i sadržaja
  
  1. novi sadržaji moraju imati funkciju usklađenu sakarakteristikama celine i spomeničkim vrednostima
     2.Novi sadržaji ne smeju da narušavaju prostorne vrednosti spomenika kulture iliceline - ne smeju da zahtevaju veće prostorne kapacitete no što spomenik ili prostor imaju
     *Ukoliko su stara utvrđenja van naselja - mogu dadobiju samo funkcije privremenogkaraktera - kulturne manifestacije, priredbe i sl.
• Ukoliko su utvrđenja u sklopu grad - dobijaju brojne namene. U njima i okonjih se uređuju parkovski ili širi rekreativni prostori, šetališta, sportski tereni (uređuju sekao istorijski ambijenti)
• Smederevska tvrđava - kultrni i rekreativni sadržaj

Question 28

Spomenička prezentacija/revitalizacija spomenika sakralne arhitekture i manastirskih celina?

Answer 28

• Verske građevine se danas uglavnom koriste sa nepromenjenom - sakralnom namenom
• Kod njih se meša kulturna, edukativna i turistička namena sa sakralnom - spomeničkaprezentacija mora da se uskladi saživotom monaha
• Oni koji su izgubili prvobitnu funkciju - uređuju se kao muzeji, koncertne ili izložbene dvorane ili naučno-edukativni centri
• U svetu postoje i primeri internata, robnih kuća ili dobijaju stmbenu namenu
• Manastiri u Srbiji - kulturna, edukativna i turistička namena

Question 29

Revitalizacija građevina javne i društvene namene?

Answer 29

• Gradske većnice, kaosredište gradske uprave - nazapadu
• Magistrati - u vojvodini - reprezentativni karakter
• Ukoliko za zaštićene građevine velikog ili izuzetnog značaja - dobijaju novenamene vezane za kulturu - muzeji, biblioteke, dvorane… oni prate njihovu spomeničku prezentaciju kao kulturnih dobara
  *dvorci,zamkovi, konaci, stambene zgrade - koriste se za ugostiteljstvo, hotele i rekreativne sadržaje
  *dvorci,palate, letnjikovci, vile - pogodni zahotele i rekreativne svrh, za kulturne i naučne institucije. Muzeji - prezentacija arhitekture , enterijera i umetničkih dela. Ponekadsu dograđeni i novi delovi sa savremenim sadržajima
  *Konaci - prvobitno imali upravnu i stambenu funkciju, danas sekoristekao muzeji - osnovna funkcijaje spomenička prezentacija
• Ukoliko su spomenici kulture osnovna funkcija im je spomenička prezentacija - najčešće su muzeji ili legati, ako nisu spomenici kulture dozvoljava se kao ugostiteljski i trgovački objekti

Question 30

Mogućnosti revitalizacije tradicionalne seoske arhitekture?

Answer 30

• Ukolikosu zaštićene kao kulturnadobra imaju spomeničku prezentaciju - etno parkovi (Sirogojno), koju prete druge namene - turističke, ugostiteljske i sl.
• U kućamaje muzeološka prezentacija etnografskih predmeta

Question 31

Mogućnosti revitalizacije zgrada utilitarne i privredne namene?

Answer 31

• Imaju spomeničku prezentaciju - kulturna namena
• Pored toga dobijaju i ugostiteljske i turističke namene

Question 32

Mogućnosti revitalizacije industrijskih zgrada?

Answer 32

• Zaštićeni su kao spomenici tehničke kulture - treba sačuvati mašine i druge elemente koji govore o određenom istorijskom dobu i tadašnjem nivou tehničke kulture - tehnološkog razvoja
• Najčešće spomenička prezentacija - kulturna namena - muzeji
  *Kod industrijskih kompleksa značajnaje revitalizacija kulturnog pejzaža - očuvanje i prezentacija jedinstva prirodne, građene sredine i nematerijalnog nasleđa

Question 33

Vrste graditeljskog nasleđa? (prez. asistenta)

Answer 33

Arheološko, srednjovekovno, sakralno, vernakularno