Nederland jaren '80 (Les 7 & 8)

Question 1

Jaren’80 - Economische achteruitgang

Answer 1

De werkloosheid liep snel op en bevolkingsgroei nam af.

Gevolgen:

• Stijgende druk op sociale voorzieningen.
• Aantal WAO-uitkeringen steeg explosief.

Reden:
- Overbodige werkgevers in WAO goedkoper dan in WW

Question 2

Kritiek verzorgingsstaat

Answer 2

Het is te bureaucratisch. → Te veel wetten, regels, ambtenaren en instellingen.

• Misbruik door bedrijven, personen en overheid.
• Werklozen hadden recht ‘niet passend werk’ te weigeren.
• Meer ouderen, minder jongeren (hogere premies).

Question 3

1980 (Fusie van christelijke partijen)

Answer 3

Drie christelijke partijen (KVP, ARP en CHU) besloten te fuseren in het CDA.

Redenen:
- Ontzuiling, ontkerkelijking en immigratie.

Hun kernwaarden:

• Gespreide verantwoordelijkheid.
• Gerechtigheid.
• Solidariteit.
• Rentmeesterschap. (de aarde is te leen)

Question 4

30 april 1980

Answer 4

Inhuldiging koningin Beatrix en ‘Kroningsoproer’ (krakersrellen)

Question 5

‘No nonsense’ kabinet Lubbers I

Answer 5

Flinke bezuinigingen op salarissen ambtenaren en docenten, privatisering van staatsbedrijven (PTT, NS) en onderhandelingen over eventuele plaatsing van Amerikaanse kruisraketten.

Question 6

Onstaan poldermodel

Answer 6

Overeenstemming tussen werkgevers en werknemers bereiken door vaak te overleggen.
(Polderen = overleggen)

Gevolg:
Loonmatiging in ruil voor verkorting van arbeidsduur en invoeren deeltijdbanen.

Question 7

Akkoord van Wassenaar (1982)

Answer 7

Dit akkoord werd gezien als het begin van nieuwe

betrekkingen tussen werkgevers en werknemers.

Question 8

1983

Answer 8

Herziening van de grondwet leidde tot sociale grondrechten.

Sociale grondrechten: vereist actief optreden van de
overheid, recht op werk, huisvesting en
onderwijs met als doel om sociale gerechtigheid te creëren zodat burgers zich voldoende kunnen ontplooien.

Question 9

Feminisme

Answer 9

Eind jaren’70: abortus werd gedeeltelijk gedoogd en er was een dreiging van sluiting abortuskliniek Bloemenhove (1976) in Heemstede.

Question 10

1980-1981; 1984

Answer 10

Aanname en invoering ‘‘Wet afbreking zwangerschap’’ (Wafz) oftewel abortus.

Grondbeginselen:

• Bescherming ongeboren leven.
• Recht op hulp bij ongewenste zwangerschap.

Question 11

Antillianen

Answer 11

1972-1993:

• Ruim 85.000 Antillianen emigreerden naar Nederland.
• Meesten Antillianen kwamen in de jaren’80

Reden:

• Werkloosheid in de Antillen.
• Sluiting olieraffinaderijen.
• Sociale voorzieningen.

Problemen:

• Ze hadden onderwijs in het Papiaments gevolgd.
• Velen hadden alleen lager onderwijs gevolgd.

Question 12

Economische achteruitgang NL (eind jaren 80)

Answer 12

Eind jaren’80: werkloosheid schommelt, bevolkingsgroei stond stil

Economische verbetering door:
- Verdere Europese samenwerking.
- Globalisering.
→ Oost-Europa.
→ Azië.
- Buitenlandse investeringen in
Nederland door multinationals.

Question 13

‘No nonsense’ kabinet Lubbers II (CDA)

Answer 13

- Verdere overheidsbezuinigingen en
aanpassingen verzorgingsstaat.
- Studiefinanciering (1986).
- Roken in openbare gebouwen beperkt (1988).
- Groei Schiphol en haven Rotterdam

Question 14

Jaren’80 - Ontvoeringen van mensen uit bedrijfsleven

Answer 14

1982-1987: ontvoering van bekende leden uit families in het bedrijfsleven. Toos van der Valk (1982), Freddy Heineken (1983) en Gerrit Jan
Heijn (1987).

Reden: wraak, economische problemen of geldnood.
- Ontvoering van rijke industriëlen was financieel interessant. → Hoge sommen losgeld.

Question 15

Jaren’80 - Caribisch Nederland

Answer 15

1986: Aruba afgescheiden van de Nederlandse Antillen en kreeg een ‘Status Aparte’ (met mogelijkheid tot volledige onafhankelijkheid)

Gevolg: Aruba werd een zelfstandig en volledig autonoom land binnen het Koninkrijk der Nederlanden.

Nederlandse Antillen bleef met de overige 5 landen als zelfstandig land binnen het koninkrijk bestaan.

Question 16

Jaren’80 - Internationale oriëntering

Answer 16

1985: Verdrag van Schengen, vrij verkeer van mensen, goederen en diensten tussen lidstaten van de EG (europese gemeenschap)

Internationale rol van Nederland: exportland, gidsland voor de rest van de wereld, 3,7 miljoen Nederlanders tekenden petitie tegen Amerikaanse kruisraketten
(1985)

Question 17

Jaren’80 - Internationale ontwikkelingen

Answer 17

1979-1989: het westen steunde Taliban (verzetsbeweging) in Russisch-Afghaanse Oorlog en in 1988 richtte Bin Laden terreurbeweging Al’Qaeda (de basis) op, zijn doel was het stichten van een islamitische staat.

Stappen om einddoel te bereiken: in islamitische landen regime vervangen door moslimfundamentalisch regime, westerse invloed uit moslimlanden.

Question 18

Jaren’80 - Uitbreiding van publieke omroep

Answer 18

1. NPO 1 > kindertelevisie
2. NPO 2 > kunst, politiek en actualiteit
3. NPO 3 > informatie, cultuur en sport en kindertelevisie

Reclame op de publieke omroep:

• Verzorgd door de Stichting Ether Reclame (STER).
• Tussen 1965 en eind jaren’80 alleen voor en na het journaal.
• Inkomsten gaan naar het ministerie (OCW) die de publieke omroep financiert.

Question 19

Jaren’80 - Feminisme

Answer 19

MVM: ging druk uitoefenen bij de overheid, vrouwenemancipatie is een gezamenlijke strijd van mannen én vrouwen.

Vanaf 1988:

• Emancipatiewerk kwam in handen van andere organisaties.
• Bewustzijn en discussie over verschillen tussen vrouwen.
• Organisatie op basis van cultuur en etniciteit.

Question 20

Introductie commerciële televisie

Answer 20

RTL-Veronique (vanaf 1989): commerciële televisie
vanuit Luxemburg

Aanbod: RTL Nieuws, Telekids, GTST, amusement, buitenlandse series en films