Nederland jaren '80 (Les 7 & 8) Flashcards
Jaren’80 - Economische achteruitgang
De werkloosheid liep snel op en bevolkingsgroei nam af.
Gevolgen:
- Stijgende druk op sociale voorzieningen.
- Aantal WAO-uitkeringen steeg explosief.
Reden:
- Overbodige werkgevers in WAO goedkoper dan in WW
Kritiek verzorgingsstaat
Het is te bureaucratisch. → Te veel wetten, regels, ambtenaren en instellingen.
- Misbruik door bedrijven, personen en overheid.
- Werklozen hadden recht ‘niet passend werk’ te weigeren.
- Meer ouderen, minder jongeren (hogere premies).
1980 (Fusie van christelijke partijen)
Drie christelijke partijen (KVP, ARP en CHU) besloten te fuseren in het CDA.
Redenen:
- Ontzuiling, ontkerkelijking en immigratie.
Hun kernwaarden:
- Gespreide verantwoordelijkheid.
- Gerechtigheid.
- Solidariteit.
- Rentmeesterschap. (de aarde is te leen)
30 april 1980
Inhuldiging koningin Beatrix en ‘Kroningsoproer’ (krakersrellen)
‘No nonsense’ kabinet Lubbers I
Flinke bezuinigingen op salarissen ambtenaren en docenten, privatisering van staatsbedrijven (PTT, NS) en onderhandelingen over eventuele plaatsing van Amerikaanse kruisraketten.
Onstaan poldermodel
Overeenstemming tussen werkgevers en werknemers bereiken door vaak te overleggen.
(Polderen = overleggen)
Gevolg:
Loonmatiging in ruil voor verkorting van arbeidsduur en invoeren deeltijdbanen.
Akkoord van Wassenaar (1982)
Dit akkoord werd gezien als het begin van nieuwe
betrekkingen tussen werkgevers en werknemers.
1983
Herziening van de grondwet leidde tot sociale grondrechten.
Sociale grondrechten: vereist actief optreden van de
overheid, recht op werk, huisvesting en
onderwijs met als doel om sociale gerechtigheid te creëren zodat burgers zich voldoende kunnen ontplooien.
Feminisme
Eind jaren’70: abortus werd gedeeltelijk gedoogd en er was een dreiging van sluiting abortuskliniek Bloemenhove (1976) in Heemstede.
1980-1981; 1984
Aanname en invoering ‘‘Wet afbreking zwangerschap’’ (Wafz) oftewel abortus.
Grondbeginselen:
- Bescherming ongeboren leven.
- Recht op hulp bij ongewenste zwangerschap.
Antillianen
1972-1993:
- Ruim 85.000 Antillianen emigreerden naar Nederland.
- Meesten Antillianen kwamen in de jaren’80
Reden:
- Werkloosheid in de Antillen.
- Sluiting olieraffinaderijen.
- Sociale voorzieningen.
Problemen:
- Ze hadden onderwijs in het Papiaments gevolgd.
- Velen hadden alleen lager onderwijs gevolgd.
Economische achteruitgang NL (eind jaren 80)
Eind jaren’80: werkloosheid schommelt, bevolkingsgroei stond stil
Economische verbetering door: - Verdere Europese samenwerking. - Globalisering. → Oost-Europa. → Azië. - Buitenlandse investeringen in Nederland door multinationals.
‘No nonsense’ kabinet Lubbers II (CDA)
- Verdere overheidsbezuinigingen en aanpassingen verzorgingsstaat. - Studiefinanciering (1986). - Roken in openbare gebouwen beperkt (1988). - Groei Schiphol en haven Rotterdam
Jaren’80 - Ontvoeringen van mensen uit bedrijfsleven
1982-1987: ontvoering van bekende leden uit families in het bedrijfsleven. Toos van der Valk (1982), Freddy Heineken (1983) en Gerrit Jan
Heijn (1987).
Reden: wraak, economische problemen of geldnood.
- Ontvoering van rijke industriëlen was financieel interessant. → Hoge sommen losgeld.
Jaren’80 - Caribisch Nederland
1986: Aruba afgescheiden van de Nederlandse Antillen en kreeg een ‘Status Aparte’ (met mogelijkheid tot volledige onafhankelijkheid)
Gevolg: Aruba werd een zelfstandig en volledig autonoom land binnen het Koninkrijk der Nederlanden.
Nederlandse Antillen bleef met de overige 5 landen als zelfstandig land binnen het koninkrijk bestaan.
Jaren’80 - Internationale oriëntering
1985: Verdrag van Schengen, vrij verkeer van mensen, goederen en diensten tussen lidstaten van de EG (europese gemeenschap)
Internationale rol van Nederland: exportland, gidsland voor de rest van de wereld, 3,7 miljoen Nederlanders tekenden petitie tegen Amerikaanse kruisraketten
(1985)
Jaren’80 - Internationale ontwikkelingen
1979-1989: het westen steunde Taliban (verzetsbeweging) in Russisch-Afghaanse Oorlog en in 1988 richtte Bin Laden terreurbeweging Al’Qaeda (de basis) op, zijn doel was het stichten van een islamitische staat.
Stappen om einddoel te bereiken: in islamitische landen regime vervangen door moslimfundamentalisch regime, westerse invloed uit moslimlanden.
Jaren’80 - Uitbreiding van publieke omroep
- NPO 1 > kindertelevisie
- NPO 2 > kunst, politiek en actualiteit
- NPO 3 > informatie, cultuur en sport en kindertelevisie
Reclame op de publieke omroep:
- Verzorgd door de Stichting Ether Reclame (STER).
- Tussen 1965 en eind jaren’80 alleen voor en na het journaal.
- Inkomsten gaan naar het ministerie (OCW) die de publieke omroep financiert.
Jaren’80 - Feminisme
MVM: ging druk uitoefenen bij de overheid, vrouwenemancipatie is een gezamenlijke strijd van mannen én vrouwen.
Vanaf 1988:
- Emancipatiewerk kwam in handen van andere organisaties.
- Bewustzijn en discussie over verschillen tussen vrouwen.
- Organisatie op basis van cultuur en etniciteit.
Introductie commerciële televisie
RTL-Veronique (vanaf 1989): commerciële televisie
vanuit Luxemburg
Aanbod: RTL Nieuws, Telekids, GTST, amusement, buitenlandse series en films
