Nederland jaren '60 (Les 3 & 4) Flashcards
Gevolgen geleide loonpolitiek (minder betaalt krijgen)
- Werkgevers ging naast ‘wit’ loon aan werknemers ook ‘zwart’ loon betalen.
- Werkgevers betaalden door krapte op de arbeidsmarkt hogere lonen dan in de cao’s stonden
Vrije loonpolitiek (begin jaren’60)
- Per bedrijfstak werd onderhandeld over de stijging van lonen.
- Lonen ontwikkelden mee met de groei of krimp van de economie.
Ontstaan consumptiemaatschappij
Noodzakelijke levensbehoeften stonden niet meer centraal, maar luxe en status. Nieuwe producten die betaalbaar werden: - Televisies. - Wasmachines. - Koelkasten. - Transistorradio’s. - Casetterecorders. - Huishoudelijke apparaten
Maatschappelijke ontwikkelingen (consumptiemaatschappij)
Toenemende werkgelegenheid en scholing.
Gevolgen:
- Groeiende industriële en commerciële binnenstad
- Flatwoningen en nieuwbouwwijken met rijtjeshuizen.
- Forensengemeenten.
- Intensiever woon- en werkverkeer. (wonen op het land, werken in de stad)
Maatschappelijke verhoudingen
De sociale controle nam door verstedelijking af.
Gevolgen:
- Meer vrijheid voor het individu.
- Minder greep van de kerk op gelovigen.
- Familieverbanden werden losser.
- Eenzaamheid nam toe. (door individualisme)
illegale radio
April 1960: opkomst illegale commerciële radiozender Veronica.
Veronica: uitgezonden vanaf een niet-Nederlands schip buiten de territoriale wateren, bracht popmuziek en reclames en had jongere en oudere luisteraars.
Anticonceptie
1963: anticonceptiepil werd in Nederland verkrijgbaar.
Gevolgen:
- Moederschap uitstellen of er van af zien.
- Mogelijkheden van vrouwen om te studeren en werken namen toe.
NVSH (groep voor vrouwen):
- Bevorderen vrijheid op seksueel gebied.
- Pil aanvaard krijgen.
Vrouwen en onderwijs
Door anticonceptie konden ze langer naar school en verkleinde meisjes en vrouwen hun onderwijsachterstand. Echter kwamen meisjes in lagere onderwijssoorten terrecht.
1963:
- Wet op het voortgezet onderwijs.
- Hervormingsplannen voortgezet onderwijs.
Komst gastarbeiders
Tijdelijke arbeiders kwamen naar Nederland om laaggeschoold werk te verrichten. Hun beweegreden was omdat er te weinig werk in het thuisland was en tekort aan arbeiders in gastland. De gastarbeiders kwamen vooral uit Spanje, Griekenland en Italie.
Televisie in de jaren’60
Tot 1964 één zender en daarna slechts twee.
- 1964 → Kleurentelevisie.
- Mensen kwamen in aanraking met andere opvattingen.
- De televisie verbreedde het wereldbeeld van veel Nederlanders.
Op televisie vooral:
- Actualiteitenrubrieken.
- Cabaretprogramma’s.
- Journaals.
- Kindertelevisie.
Provo’s
1965: oprichting van Provo door o.a. Roel van Duijn en Robert Jasper Grootveld. Hun verzette zich tegen de consumptiemaatschappij, waren tegen milieuvervuiling en voerde het witte fietsenplan uit. (witte fietsen plaatsen in Amst. om milieuvervuiling van auto’s tegen te gaan, was geen succes).
Hippies
Verzette zich tegen consumptiemaatschappij, wouden een samenleving zonder kapitalisme en materialisme en leven in vrijheid, vrede, liefde en plezier.
Flower-power-beweging (Hippies)
Hun waren tegen oorlog, honger en armoede.
Ze wouden geen confrontaties, wel hun geest verruimen en gebruik maken van muziek en protestliederen.
Seksuele revolutie
1966: verzuilde omroepbestel werd opengegooid, oprichting TROS die niet gebonden was aan een zuil.
1967: in het VPRO programma Hoepla was Phil Bloom volledig naakt te zien.
Gevolgen:
- Kamervragen.
- ‘Schennis van de eerbaarheid’.
Feminisme
1968-1970: start Tweede Feministische Golf, strijden voor gelijke rechten en kansen voor vrouwen.
Dolle Mina
Protesteerde op radicale manieren. Wilden vrouwenplasrecht (meer openbare toilets), recht op abortus en wouden ‘Bevrijding’ uit de seksistische mannenmaatschappij.
ManVrouwMaatschappij (MVM)
Wilde ‘redelijk’ overkomen en gebruikte goed opgeleide vrouwen voor invloed.
1966
Oprichting D66 door Hans van Mierlo.
Reden: politieke systeem achterhaald
Hun ideeen:
- Herinvoering districtenstelsel.
- Gekozen minister-president.
- Gekozen burgemeester.
- Referenda (invloed volk)
Nieuw Links (1966)
Oprichting ‘‘Nieuw Links’’ binnen de PvdA.
Nieuw Links wilde politieke vernieuwing
binnen de PvdA, oude PvdA generatie was
ingeslapen en vastgeroest, versterking interne partijdemocratie, voorstander van polarisatie en 10 Over Rood (programma punten).
1968 (PPR)
Na afsplitsing van de KVP werd de Politieke Partij Radikalen (PPR) opgericht.
PPR vond de overheidsmacht te groot, wilde besluiten laten nemen ‘aan de basis’ en elke burger moest basisinkomen van de overheid krijgen.
1968 (invoering mammoewet)
Mammoetwet:
- Het doel om sociale ongelijkheid verkleinen.
- Ontstaan van de MAVO, HAVO en het VWO.
- Introductie van de brugklas.
- Naast het HBO ook LBO (later VBO).
