Nataal en postnataal Flashcards
Klachten gedurende en na de bevalling
Dubieus gebroken vliezen, wat zeg je?
- Uitvragen: o Sinds wanneer? o Hoe zag het eruit: kleur/slijmerig/waterig o Leven? o Vbv? o Buikpijn, weeën? - Benoemen: probeer wat op te vangen, boterhamzakje in ondergoed - Vruchtwater beoordelen: geur/kleur. - Provocatietest
Wat is het beleid bij gebroken vliezen zonder weeënactiviteit?
- 24u de tijd om af te wachten op weeën
- Elke 6 uur temperatuur controle vanwege kans op infectie
- Geen gemeenschap, niet in bad, geen tampon gebruiken
- NIET TOUCHEREN TENZIJ GOEDE VERDENKING IN PARTU
- Na 24 u consult gyn.
- Wanneer wel in partu: kindje verwacht binnen 32 uur mag eerstelijn blijven
- Na 24u gebroken vliezen gebroken is indicatie voor 24 u observatie post partum.
- Wat als thuis bevalllen thuisobservatie evt mogelijk na overleg met KA.
Wat wordt er besproken bij de nacontrole 6 weken pp?
- Gang van zaken in het gezin (partner, kinderen, seksualiteit, werk).
- Gedrag van het kind.
- Voeding van het kind.
- Controle door het consultatiebureau.
- Ervaringen zwangerschap, de bevalling en kraambed.
- Postpartumdepressie controleren (10% van de zwangere).
- Bekkenbodemoefeningen, last van incontinentie? Zoek contact met een fysiotherapeut.
- Oog voor pathologie, zoals bloedverlies en continentie voor urine en ontlasting.
- Indien nodig controle bloeddruk, Hb, diastase, perineum, bekkenbodem en gewicht.
- Anticonceptie.
- Geven van adviezen voor een eventuele volgende zwangerschap.
- Indien nodig en goedkeuring, vaststelling beleid voor een volgende zwangerschap, bevalling en/of kraambed.
- Eventuele vragen beantwoorden.
Beoordeling drinktechniek?
- Snelle teugen voor en na toeschietreflex;
- Bolle wangen;
- Hoek lippen > 90⁰;
- Lippen naar buiten gekruld;
- Tong op onderkaak;
- Kaakgewricht beweegt;
- Grootste deel areola in mond;
- Slikgeluiden;
- Neusje.
Overgang naar vaste voeding?
- Vanaf 4 maanden (17 weken) bijvoeden introduceren (het gaat hier om lepeltjes);
- Vanaf 6 maanden (26 weken) bijvoeden geven als hapjes naast volledige borstvoeding;
- Vanaf 8 maanden borstvoeding geleidelijk door bijvoeding vervangen.
Ingetrokken of vlakke tepels, tips?
Je kan de tepel stimuleren met massage en/of een koude washand. Vlakke tepels hoeft de borstvoeding niet te belemmeren. Adviezen:
- Vóór het aanleggen de borst/tepel masseren, stimulatie d.m.v. een koude washand of de tepel naar buiten kolven;
- Het aanhappen makkelijker maken door de borst licht samen te drukken (ovaler van vorm maken);
- Beoordeel per situatie het gebruik van een tepelhoedje (opwekken van zuigreflex);
- Kolven indien aanleggen <6uur pp niet lukt. Probeer het gebruik van een fles te vermijden zolang de BV niet goed loopt;
- Afraden: gebruik van borstschelpen of het doen van rekoefeningen ‘om de tepelvorm te verbeteren’ af;
Consulteer de lactatiekundige als het borstvoedingsproces niet goed loopt.
Pijnlijke tepels, tips?
In de postpartum ervaren 96% van de vrouwen die borstvoeding geven tijdelijke pijnlijke tepels. Pijnlijke tepels zijn meestal een signaal van een niet-optimale borstvoedingstechniek. Als vrouwen niet goed aanleggen, hebben ze kans op kapotte tepels: tepelkloven. Het doorslikken van bloed is onschadelijk voor de baby; wel kan hij er misselijk van worden.
Adviezen (bij het juiste beleid zullen de klachten na één week verdwenen zijn):
- Laat de moeder bij pijn niet doorvoeden, maar opnieuw aanleggen (vacuüm verbreken);
- Tepel na elke voeding aan de lucht laten drogen (bevordering pijnlijke/ beschadigde plek);
- Anatomische of mechanische oorzaken: iets aanbrengen op tepels (onderdeel behandelplan lactatiekundige);
Beleid: verwijs bij een tepelinfectie, eczeem of bij aanhoudende onverklaarbare pijn naar de huisarts.
Wat zijn signalen van onvoldoende melkproductie en -inname?
- Gewichtsverlies < -2 standaarddeviatiescore;
- Gewichtstoename < 20 gram/dag of <150 gram.week tot leeftijd van 3 maanden;
- Weinig en/of geconcentreerde urine, géén gele ontlasting na 1 week;
- Lage spierspanning, verlaagde turgor en een ingezonken fontanel;
- Icterus neonatorum (geelzien). Aanbeveling:
o Minstens 8-12x per dag de zuigeling aanleggen;
o Bij twijfel over voldoende melkinname: bijvoeden met afgekolfde moedermelk (indien beschikbaar).
Maak ouders bewust van de fysiologie van borstvoeding en de normale ontwikkeling van de baby: borsten worden soepeler, baby’s gaan vaak korter drinken, de groei verloopt na 3 maanden in een rustiger tempo en het slaap-waakgedrag verandert. Geef informatie over:
- Frequent aanleggen;
- Ondersteunende (sociale) omgeving;
- Voeden op verzoek (let op frequentie en duur);
- Stimulerende effecten van huid-op-huidcontact;
- Positieve gevolgen van ’s nachts voeden;
- Bij twijfel conditie van het kind: overleg kinderarts;
- Belang van (extra) afkolven als de baby niet goed drinkt;
Stuwing, wat zeg je + tips?
Bij stuwing wordt er veel vocht (bloed, vocht en later melk) aangemaakt in de borsten, waardoor ze vol en soms pijnlijk aanvoelen. Dit kan vanaf de 2e tot 5e dag na de bevalling optreden. Bij een flinke stuwing kan het nodig zijn om de borsten voor het voeden te kolven, zodat de baby goed kan aanzuigen (soepelere tepel en tepelhof). Stuwing wordt verminderd door:
- Vanaf dag 1 de baby goed aanleggen aan de borst;
- De baby vaak (lang genoeg) aanleggen, zodat hij/zij de stuwing wegdrinkt;
- Een stevige bh bevorderd doorbloeding en doorstroming van de borsten;
- Voor het voeden een heet kompres (doorstroming melk) en na het voeden een
koud kompres (ter verlichting) op de borsten te leggen;
- Voorzichtige massage van de borsten.
Pathologische stuwing is extreme stuwing. De borsten staan strak gespannen, er is sprake van oedeem in het tepelhof en/of de hele borst doet pijn. Hierdoor kan de baby kan niet goed aanhappen, krijgt de baby onvoldoende melk binnen, moeder kan pijnlijke tepels krijgen, de prolactinespiegel daalt en melkvormende cellen kunnen worden beschadigd.
Beleid: een lactatiekundige inschakelen. De moeder moet voor het aanleggen éérst haar borsten kolven totdat ze zachter aanvoelen. Evt. pijnmedicatie mag gegeven worden (paracetamol of ibuprofen in normale dosering).
Mastitis, wat zeg je + tips?
Borstontsteking kan ontstaan vanaf de 7e dag na de bevalling (piek = 2e of 3e week pp). Mastitis wordt veroorzaakt door melkstase. Melkstase ontstaat door niet doeltreffend aanleggen, te weinig en/of te korte voedingen of overproductie. Met de juiste maatregelen gaat dit (meestal) binnen 1 tot 2 dagen over.
Symptomen:
- Koorts;
- (Spier)pijn in het lichaam, een grieperig gevoel;
- Gelokaliseerde rode, pijnlijke plek op de borst (vaak enkelzijdig);
- Kan gepaard gaan met (bacteriële) infectie, ontstaan uit een huidbeschadiging (tepelkloof).
Adviezen:
- Probeer melkstase (stilstand van melk) te voorkomen;
- Continueren van de borstvoeding (aangedane borst) is
belangrijk voor herstel om abcedering te voorkomen; - Warmtekompressen voorafgaand de voeding (dilatatie);
- Pijnstilling m.b.v. ijskompressen na de voeding + medicatie;
- Borst leegdrinken, door verandering smaak melk kan de baby de borst weigeren nakolven;
- Kind aanleggen bij de aangedane borst;
- Probeer iedere 2 uur aan te leggen;
- Probeer rustig aan te doen.
Geen vermindering van klachten na 12-24 uur?
Acuut begin van klachten met algemeen ziek zijn OF koorts met tepelkloven/abces?
BELEID = VERWIJZING HA en START ANTIBIOTICA
Infectie met candida albicans, wat zeg je + tips?
De veroorzaker is Candida albicans. Dit is een gist die voorkomt in o.a. de mond, darmen, slokdarm en vagina. De baby kan besmet raken door contact met vaginaal slijmvlies van de moeder durante partu.
Deze gistinfectie uit zit bij de moeder door dieproze, glanzende en soms schilferende of jeukende tepels en blijvende pijn diep in de borsten. Bij een baby kan zich dit uiten tot spruw: wit, niet weg te vegen beslag op de tong of witte plekjes met rode rand eromheen OF luieruitslag: rode ‘eilandjes’. De baby laat de tepel frequent los en huilt veel.
Geen klachten bij moeder/ kind? = Natuurlijk beloop afwachten
Spruw, frequente loslating van tepel, pijn tijdens/ na voeding? = Adviezen:
- Continueren van de borstvoeding (onschadelijk);
- Borsten goed leegdrinken;
- Houd de tepels schoon en droog;
- Vermijd vochtige zoogkompressen en was op min. 60C;
- Voor en na voeding + na verschoning - handen wassen;
- Alle spullen die in aanraking komen met de mond: 3x per dag uitkoken.
Medicamenteuze behandeling:
- Lokale behandeling van moeder én kind;
- Na elke voeding (4-8x per dag);
- Behandeling van kinderen tot 2 weken na verwijzing met…
o Nystatine orale suspensie (1-2 ml 4x per dag, of na elke voeding 0,5-1 ml tot max. 8 ml per dag) VOORKEUR;
o Miconazolgel (orale gel goed uitsmeren in mondholte, niet op borst aanbrengen – afgeraden bij leeftijd <4 maanden i.v.m. verstikking);
- Behandeling van moeder tot 2-3 dagen na verdwijning van klachten:
o Tepels behandelen met miconazolcrème (vóór voeding verwijderen);
o Behandeling pijn tijdens de borstvoeding: paracetamol of ibuprofen, soms i.c.m. enkele malen kolven.
Hypoglykemie, wat zeg je + tips?
Laat de screening achterwege bij gezonde, voldragen neonaten.
Hypoglykemie is een te lage concentratie glucose in het bloed dat ontstaat als een pasgeborene onvoldoende in staat is de glucoseconcentratie te reguleren. Dit is een symptoom van 1) onvoldoende inname colostrum, of 2) falende adaptatie van de nieuwe glucoseregulatie, of 3) een onderliggende ziekte en kan neurologische schade als gevolg hebben.
Algemene bevindingen:
- Abnormaal huilen (hoog, zwak);
- Niet willen drinken;
- Aanhoudende onderkoeling;
- Transpireren.
Neurologische tekenen:
- Fladderen (tremoren);
- Slapheid (hypotonie);
- Overprikkelbaarheid;
- Lethargie;
- Convulsies.
Cardiorespiratoire tekenen:
- Cyanose;
- Bleekheid;
- Tachycardie;
- Tachypnoe;
- Lage zuurstofsaturatie;
- Apneu;
- Hartstilstand.
Risico verhoogt door maternale condities:
- Maternale diabetes;
- Alcohol- en/of drugsgebruik;
- Behandeling medicamenten (B-blokkers,
corticosteroïden, orale glucoseverlagende middelen);
- Intraveneuze toediening van glucose vlak voor of
tijdens de bevalling.
Risico verhoogt door neonatale condities:
- SGA of LGA;
- Prematuur;
- Perinatale asfyxie (pH < 7,20);
- Hypothermie (< 35C);
- Congenitale afwijkingen;
- Zieke neonaat.
Adviezen:
- Binnen 1uur pp (tijdens huid-op-huidcontact) aanleggen, de dagen erna minimaal 8x per dag ter preventie;
- Bij (verdenking op) neonatale hypoglykemie: aanleggen 2 uur, indien drinken niet gaat: lepeltje, cupje of een spuit;
Beleid: consulteer direct de kinderarts voor een glucosemeting;
Plasma glucoseconcentratie < 2,7 mmol/L is aanleiding tot het monitoren van de zuigeling.
Wat is het verloop van de borstvoeding in het kraambed?
o Frequentie: ná de eerste dag minstens 7x, voorkeur 8-12x voedingen per dag (waarvan één ’s nachts).
o Bij problemen met aan de borst drinken, denk aan: korte tongriem, pijnlijke, vlakke of ingetrokken tepels.
Sectio, tips?
o Borstvoeding: zijligging voeden
o Pijn aan de wond tot aan de navel + pijnlijke naweeën: paracetamol, max. 8 tabletten van 500mg/dag. De wond is sterk genoeg om tegen bewegingen te kunnen, ondersteun het evt. met de vlakke hand;
o Pijnlijke, opgezette buik na 1-2 dagen door opstart darmwerking: eet licht verteerbaar voedsel (bij voorkeur geen vet vlees, peulvruchten, prei, ui, etc.);
o Dag 2: verwijdering pleister;
o Dag 2: mevrouw mag geleidelijk aan gaan bewegen en douchen;
o Na 1 week: mevrouw mag meer bewegen (bijv. traplopen) en gaandeweg haar activiteiten uitbreiden;
o Na 1 week: verwijdering hechtingen of nietjes;
o 2-4 weken: zolang de bloederige afscheiding aanwezig is, wordt afgeraden om in bad te gaan. Deze afscheiding kan worden schoongespoeld, waarna de wond voorzichtig wordt afgedroogd en afgedekt met een gaasje;
o Eerste 6 weken: niet zwaar tillen (> 5kilo/ niet zwaarder dan je kind). Als je wel tilt, til dan met je knieën;
o Eerste 6 weken: niet autorijden i.v.m. een verminderd reactie- en concentratievermogen door verdoving;
o Na 6 weken: start met buikspieroefeningen;
o Na 6-12 maanden: het dove gevoel rond het litteken en het gevoelige deel bij de navel is weer normaal;
o Kinderwens: wacht minstens 1 jaar. Of de volgende bevalling weer een sectio wordt, hangt van de situatie af.
Welke adviezen geef je m.b.t. het naar de toilet gaan pp?
Binnen 6 uur postpartum, anders katheteriseren. >500ml hebt, verblijfskatheter 24h laten zitten (regioafhankelijk).
Adviseer iedere 2-3 uur om naar het toilet te gaan;
Na het plassen de vagina afspoelen met lauw water om het branderige gevoel te verminderen;
Ga de eerste nacht postpartum níet alleen naar het toilet.
