Antenataal Flashcards
Klachten tijdens de zwangerschap
Bloedverlies met vermoeden op een miskraam, wat vraag je uit?
A: kleur L: uit de vagina? E: hoeveelheid? bij het afvagen? duur bloedverlies? stolsels? C: wanneer begonnen? eenmalig of vaker? O: gemeenschap? B: andere klachten? O: ongerust?
Bij 8+6 weken nog een hartslag? kans op géén miskraam is 95%.
Beloop: Kan heel wisselend zijn. Toename roze/ helderrood bloedverlies = teken dat de miskraam snel zal plaatsvinden. VBV is in de eerste dagen van de miskraam het ergst. Spotting kan een aantal weken aanhouden en zal donker/bruin worden. Binnen 5-6 weken start de menstruatie weer.
Beleid: miskraam na 10 weken EDLM? Maternale Rh-factor moet worden bepaald. Moeder Rh-negatief? Injectie 375 IE anti-D.
Eerdere klachten: buikpijn, vbv.
Late klachten: extreme buikpijn, pijn tussen schouderbladen, loze aandrang, licht in het hoofd, transpiratie, drukpijn, pijnlijke VT en slingerpijn.
Wat doe je?
Klachten behorend bij een EUG treden meestal voor de 8e zwangerschapsweek op.
Diagnostiek:
Snelle diagnostiek verhoogt de kans op een gunstig, tuba-sparend beloop.
- Transvaginale echoscopie
Kort bestaande zwangerschap niet/ onvoldoende gelokaliseerd?
- (In de 2e lijn) hCG-bepaling in het bloed
Beleid:
Afhankelijk van het stadium: chirurgisch of medicamenteus…
- Tubectomie = Hele eileider wordt verwijderd
- Tubotomie = Eileider wordt open gemaakt en EUG wordt verwijderd (kans op persisterende trofoblast). Indien er onvoldoende daling is van de serum-hCG-spiegels, wordt er methotrexaat toegediend (onderdrukking afweersysteem en ontstekingsremmer).
Aambeien, wat zeg je + tips?
Ze kunnen jeuken en pijn doen. De belangrijkste oorzaak ligt bij het zwangerschapshormoon progesteron. Dit hormoon verslapt de wanden van bloedvaten. Een andere oorzaak van aambeien is obstipatie.
Tips:
• Probeer verstopping en harde ontlasting te voorkomen:
o Kies vezelrijk voedsel, eventueel vezelsuppletie
o Drink veel water
o Train je sluitspier
o Beweeg regelmatig
o Ga rustig en frequent op het toilet zitten
• Niet te veel meepersen tijdens de stoelgang
• Naspoelen met koud water
• Neem geen warm bad, je kunt beter een douche nemen. Door de warmte zetten de vaten nog meer uit
• Leg een koud kompres tegen de aambeien
• Gebruik evt. een zalf of bv. Curanol/curanal. Deze combinatie in het kraambed werkt het beste. Ook een zalf met lidocaïne zou kunnen helpen als ze flink pijn doen.
Bandenpijn, wat vertel je + tips?
Je groeiende baarmoeder hangt aan 4 banden in je buik. Deze worden tijdens de zwangerschap opgerekt, waardoor ze pijn kunnen gaan doen. Je voel dit vaak als een stekende pijn. Je kunt als je veel staat of lichamelijk zwaar werk verricht last krijgen van rekkings- of bandenpijn. Plotselinge bewegingen kunnen pijnlijk zijn. Dit kan heftige steken geven aan de zijkant van je buik en richting je liezen en/of vagina. Deze steken zijn onschuldig en verdwijnen vanzelf doordat de banden zich aanpassen aan de groei van je baarmoeder.
Tijdens de hele zwangerschap kan bandenpijn voorkomen. Vaker begint het rond de 20e week. Multiparae hebben er vaak sneller in de zwangerschap al last van, omdat de buikspieren bij de eerste zwangerschap al wat zijn verslapt.
Tips:
• Voorkom onverwachte of plotselinge bewegingen. Ondersteun je buik als je een beweging voelt aankomen
• Moeheid en inspanning kunnen het verergeren, neem voldoende rust
• Let goed op je houding, loop met rechte rug. Draag je buik met je buikspieren door deze aan te spannen. Hierdoor hangt de buik minder aan de banden en zal er minder druk op de banden staan.
• Zoek naar een warmtebron ter verlichting: warme douche/bad of een warme kruik.
Bekkenpijn, wat vertel je + tips?
Bekkenpijn ontstaat voornamelijk door hormonen. Onder invloed van progesteron verslappen je ligamenten, je kraakbeen en je spieren, waardoor alles wat gammeler in elkaar zit. Dit is een natuurlijk proces, wat ervoor zorgt dat er meer ruimte komt voor de baby en de bevalling. Het kan echter wel ook voor klachten zorgen bij de zwangere. Daarnaast is er sprake van een excentrische gewichtstoename, die het evenwicht en de balans in het lichaam kan verstoren.
Er is vaak sprake van een continue pijn, vaak in het schaambot of het stuitje. Het kan ook voorkomen in de onderrug, de buik, zijkant of achterkant van de billen/ benen en liezen.
Tips:
• Bij opstaan, eerst op je zij draaien om daarna pas omhoog te komen. Niet je buikspieren gebruiken
• Voldoende rust nemen
• Word bewust van je houding; span je bekkenbodem aan voordat je gaat bewegen, lopen, omdraaien in bed etc
• Zorg voor zo veel mogelijk symmetrie in je bewegingen: recht zitten, verdeel je gewicht over twee benen als je staat.
• Wissel zitten en bewegen regelmatig af
• Je kunt beter stevig doorstappen dan slenteren. Dit is namelijk veel vermoeiender en geeft meer pijnklachten
• Evt een bekkenband (op advies van fysio of cesartherapeut)
• Geef je onderrug voldoende steun bij t zitten
Blaasontsteking, wat vertel je + tips?
Als zwangere ben je meer gevoelig voor een blaasontsteking. De klachten kunnen ook anders verlopen dan buiten de zwangerschap.
Klachten:
• Zeurderige pijn in je onderbuik, boven het schaambeen of onder in je rug
• Frequente harde buiken, al of niet pijnlijk
• Branderig gevoel bij of na het plassen
• Moeite met plassen en pijnlijke aandrang
• Meer toiletbezoeken zonder dat de productie toeneemt
• Sterk ruikende troebele urine
Als je vermoed dat je een blaasontsteking hebt, laat dan je urine controleren bij je huisarts. Deze kan een antibioticakuur voorschrijven.
Pathologie:
Als je bekend bent met recidiverende blaasontstekingen of tijdens de zwangerschap meerdere keren een blaasontsteking hebt gehad, wordt je urine gecontroleerd of de GBS bacterie. Blijkt deze aanwezig te zijn wordt aangeraden om in het zkh te bevallen met een antibioticainfuus, omdat je kindje een kleine kans heeft om ziek te worden van de GBS.
Het is belangrijk om een blaasontsteking in de zwangerschap snel te behandelen, aangezien deze premature weeën kan veroorzaken.
Bloedneuzen en bloedend tandvlees, wat vertel je + tips?
Bij een toenemende doorbloeding van het weefsel, voornamelijk de slijmvliezen, worden meer haarvaatjes gevormd. Deze venen zijn gevoelig voor aanraking, extra druk of andere prikkels, waardoor deze relatief snel knappen en er bloedingen ontstaan. Dit is niets om je zorgen over te maken, het is namelijk heel normaal en fysiologisch.
Echter, onder invloed van progesteron heb je antenataal meer kans op een tandvleesontsteking (zwangerschapsgingivitis). Er zijn dan meer klachten dan enkel het bloeden.
Tips:
- Bezoek aan de tandarts of mondhygiëniste. Kleine behandelingen kunnen de hele zwangerschap gedaan worden, maar het advies is om ze tussen de vierde en zesde maand te laten uitvoeren.
- 2x per dag tandenpoetsen met fluoridetandpasta
- Gebruik van een zachte tandenborstel
- Elke avond de tanden en kiezen flossen
- Niet al te veel eet- en drinkmomenten op een dag
- Na het braken (door misselijkheid) níet direct de tanden poetsen (30 minuten wachten). Door het maagzuur zijn je tanden aangetast en door het schurende effect van het poetsen poets je je tandglazuur weg.
Bloedverlies tot 16 weken. Wat staat er in je DD?
- Miskraam
- EUG
- Mola
- Overig: hemorroïden, erosieve portio, innestelingsbloeding (5-7 dagen na bevruchting), eerdere curettage na miskraam/ abortus, pseudo-menstruatie, cervixaandoening, SOA.
Vaginaal bloedverlies komt in het 1e trimester bij 20% van de vrouwen voor, 10% duidt op een miskraam. Kortdurende spotting komt frequent voor en lijkt niet geassocieerd te zijn met een verhoogd risico op miskraam.
Niet vitale zwangerschap =
- Afwezigheid hartactie met een CRL ≥ 7mm
- Lege vruchtzak zonder foetus
- Lege dooierzak zwangerschap ≥ 6 weken.
Bloedverlies vanaf 16 weken. Wat staat er in je DD?
Bloedverlies in de uterus:
- Abruptio placentae
- Placenta previa
- Vasa previa
- Randvenebloeding
- Placenta accreta, increta en percreta
Cervicaal bloedverlies: 6. Begin van de baring/ tekenen 7. Cervicitis/ cervixpoliep 8. Maligniteit (cervixcarcinoom) 9. Contactbloeding Diagnostiek: Speculumonderzoek Aanvullen = cervixkweek en cervixcytologie (cel-onderzoek in lab).
Overige/ onbekende oorzaken: - Aambeien - Blaasontsteking Bij voortdurend/ herhaald bloedverlies is er een verhoogd risico. Beleid: 2e lijn. In 40% van de gevallen blijft de oorzaak onbekend. Onverklaarbaar bloedverlies in het 2e trimester is geassocieerd met: - Vroeggeboorte - Vruchtdood - Congenitale afwijkingen.
Brandend maagzuur, wat zeg je + tips?
Normaal gesproken wordt je maag afgesloten met een klepje dat alleen opengaat wanneer er voedsel de maag binnengaat. In het eerste trimester kun je last van brandend maagzuur krijgen omdat je hormoonhuishouding verandert. Het hormoon progesteron kan er dan voor zorgen dat de spier die je maag afsluit verslapt.
In het tweede en derde trimester zorgt de toegenomen omvang van je baarmoeder voor extra druk op je buikholte. Je buik kan de maag zo aanduwen dat er maagzuur omhoog de slokdarm instroomt.
Tips
• Eet gezond en vezelrijk.
• Eet vanillevla! Dit bindt heel snel.
• Brood of beschuit eten
• Voorkom sterk gekruid eten en voorkom koolzuurhoudende dranken.
• Eet vaker kleinere maaltijden. Neem kleine hapjes en kauw voldoende.
• Door horizontaal te gaan liggen stroomt het zuur makkelijker de slokdarm in. Ga dus niet vlak na het eten een dutje doen en eet niet voor je naar bed gaat. Je kunt ook je hoofdeinde iets omhoog zetten als je gaat slapen.
• Stress kan voor brandend maagzuur zorgen, praat over zaken die voor spanning zorgen en probeer ze op te lossen.
Grens:
Helpen deze huismiddeltjes niet? Ga dan zuurremmers als Rennies, Antagel of Gaviscon gebruiken. Deze middelen zijn vrij verkrijgbaar bij drogist of apotheek. Rennies kun je max zes weken achter elkaar gebruiken (kans op nier….stenen?)
Carpaal tunnel syndroom, wat zeg je + tips?
Tijdens de zwangerschap wordt er vaak extra vocht vastgehouden, waardoor een druk op het bindweefsel en de zenuw kan ontstaan. Vaak zijn het de duim, wijs- en middelvinger die doof zijn of tintelen.
Klachten
• Meestal ’s nachts, de klachten verdwijnen post partum volledig, maar dit kan enkele maanden duren.
• Slapende of pijnlijke handen of onderarm
• Doof, tintelend gevoel in de uiteinden van de vingers
Tips
• Polsbeschermers omdoen of een lepel tegen je hand tapen tijdens het slapen (voor een betere vocht toe- en afstroom).
• Aantal keer per dag 10 minuten met je hand in warm water vingeroefeningen te doen.
• Ga niet op de zere hand liggen en leg deze iets hoger (op een kussen).
Duizeligheid en flauwvallen, wat zeg je + tips?
Tijdens de zwangerschap stroomt het bloed vanuit de benen minder goed terug naar het hart, deze terugstroom kan ook nog eens extra belemmerd worden door een zware baarmoeder, waardoor de bloedtoevoer naar het hoofd verminderd kan zijn.
Andere oorzaken:
• IJzertekort kan bloedarmoede veroorzaken
• Lage bloeddruk: het hormoon progesteron zorgt voor ontspanning en verwijding van de bloedvaten.
• Lage bloedsuikerspiegel
• Oververhitting
• Uitdroging
Klachten
• Gedurende de hele zwangerschap
• Duizelig of licht in je hoofd: tollend hoofd, draaierig, oriëntatie is kwijt en je staat wankel op je benen.
Tips
• Word je duizelig? Ga op de linkerzijde liggen of, indien dit niet mogelijk is, met je hoofd tussen je knieën. Haal rustig en diep adem.
• Eet regelmatig. Als je niet genoeg eet kan je suikerspiegel dalen, met duizeligheid als gevolg.
• Drink voldoende
• Eet ijzerrijke voeding. Er zit veel ijzer in bijvoorbeeld rundvlees, volkoren graanproducten, peulvruchten en gedroogd fruit.
• Sta rustig op. Snel opstaan kan ervoor zorgen dat de bloeddruk lager wordt, gevolg: licht in het hoofd.
• Sta niet te lang stil. Als je stilstaat kan veel bloed naar je voeten zakken.
• Ga vanaf het tweede trimester niet meer op de rug liggen (Vena cava syndroom).
Haaruitval, wat zeg je + tips?
Bij veel vrouwen wordt het haar onder invloed van oestrogeen voller. Deze extra haren vallen vaak post partum alsnog uit.
Echter, bij een deel is er antenataal wél veel haaruitval, waarschijnlijk o.i.v. de mannelijke hormonen: androgenen. Ook stress, spanning en oververmoeidheid kunnen dit beïnvloeden.
Na de bevalling normaliseert de oestrogeenspiegel, waardoor de levenslengte van de haren weer normaliseert. De haaruitval eindigt vaak na 6-12 weken postpartum.
Tips
• Gezond en gevarieerd eetpatroon. Fruit (vooral bessen, sinaasappels, meloen en appels), groene bladgroenten (spinazie, sla, andijvie), zuivel, kip, noten en vis hebben een positief effect op een gezonde haargroei. Ook bepaalde vitamines (A, C, B6, B8 (biotine) en B12) zijn goed voor het haar.
• Verzorging: probeer overmatig gebruik van krultang en föhn te voorkomen. Het verven of permanenten van haren wordt afgeraden.
Harde buiken, wat zeg je + tips?
Vooral tweede helft van de zwangerschap. Ongecoördineerde uteruscontracties, waarschijnlijk door enerzijds het oprekken van de uteruswand door de groeiende inhoud, en anderzijds hormonale invloeden op de prikkelbaarheid van het myometrium. Harde buiken kunnen de hele zwangerschap voorkomen. Dit zijn braxton-hicks contracties en zijn eigenlijk een soort oefenweeën. Aan het einde van de zwangerschap komt het meestal vaker voor, omdat de baarmoeder zich aan het voorbereiden is op de bevalling.
De baarmoeder is een spier en kan dus ook samentrekken en ontspannen. Tijdens een harde buik spant de baarmoeder aan en voelt de buik ook hard aan. Harde buiken doen vaak geen (of heel weinig) pijn en zorgen niet voor ontsluiting. Af en toe een harde buik is dus niet erg.
Harde buiken zijn gevoelig voor prikkels, bijvoorbeeld van de groei, maar ook van drukte, stress, last van de darmen of bijv veel kindsbewegingen. Als je veel last hebt van harde buiken kan dit een teken zijn dat je te druk bent. Probeer het dan echt rustiger aan te gaan doen, minder huishoudelijk werk gaan doen of minder te gaan werken. Denk ook aan een eventuele blaasontsteking.
Standaard vragen bij harde buiken • Hoe vaak komen ze? • Komen ze regelmatig? • Hoe lang houden ze aan? • Heb je andere klachten? • Heb je vbv of vruchtwaterverlies? • Spant de buik aan? • Was het eenmalig, of gebeurt dit dagelijks? • Ben je heel druk geweest? • Doen ze pijn? • Is het een pijn die komt en gaat? • Blaasontstekingsklachten: pijn bij plassen?
Tips
• De belangrijkste tip bij harde buiken is ontspanning, rust en warmte. Bij warmte ontspannen de spieren en dus ook je baarmoeder. Een kruik, hittepit of een paar warme handen zorgen ervoor dat de harde buik afneemt. Een warme douche of een warm bed is ook ontspannend.
• Zorg voor voldoende rust voor je lichaam en geest. Veel harde buiken of een toename in harde buiken kan een teken zijn van je lichaam dat je te druk bent of te veel doet. Luister hier naar en ga het rustiger aan doen. Probeer minder in het huishouden te doen of regel iets met je werkgever. Als verloskundige is het belangrijk hier goed en duidelijk advies in te geven.
• Soms is het fijn om je buik te ondersteunen: door de ondersteuning zal hij minder geprikkeld worden en zullen de harde buiken wellicht ook afnemen. Ondersteunende banden zijn in veel zwangerschapswinkels te krijgen .
Pathologie
Als de harde buiken met een duidelijke regelmaat komen (om de 10 minuten) en/of pijnlijk zijn kan het zijn dat ze over zijn gegaan naar weeën. Zeker als je minder dan 37 weken zwanger bent moet je dan z.s.m. contact opnemen met de verloskundige.
Hartkloppingen, wat zeg je + tips?
Tijdens de zwangerschap wordt er meer bloed aangemaakt in je lichaam, zodat de baby zowel als de moeder van genoeg bloed wordt voorzien. Hierdoor stroomt er ook een grotere hoeveelheid bloed door het hart, waardoor deze meer contracties aan gaat om het bloed rond te krijgen.
Andere oorzaken:
• Mentale stress
• Overmatige inname van cafeïne of bepaalde geneesmiddelen
Een normale hartslag in rust is tussen de 60 en 100 keer per minuut.
Klachten
• Je voelt het kloppen van je hart in je borstkas, keel of soms hoofd. Het bonden van je hart is heel duidelijk.
• Overslaan van een hartslag of een extra slag
• Hyperventileren door een angstig gevoel
Pathologie
Bij de volgende klachten moet er contact worden opgenomen voor vervolgstappen:
• Kortademigheid, extreme vermoeidheid, bleek zien bloedarmoede
• Gejaagdheid, gewichtsverlies, transpireren en overactiviteit schildklierproblemen
• Hoge frequentie of onregelmatigheid van je hartslag hartritmestoornis
• Pijn op de borst, je misselijk voelen en zweten bij de hartklopping vernauwing van de kransslagaders
Tips
• Probeer je niet te druk te maken, het zakt vanzelf weer af:
• Ga rustig zitten of liggen en adem rustig in en uit
• Leid je aandacht af
• Drink een glas koud water
• Bij hyperventileren: adem in een zakje of kommetje gemaakt met je handen
