Mondriaan Flashcards
Wat is het belang van Mondriaan.
Eén van de uitvinders van de (geometrisch) abstracte kunst.
Verklaar het “wonder” van de abstracte kunst?
“Een spiritualistisch wereldbeeld”
Hoe komt een kunstenaar op het idee om een werk te maken dat niets herkenbaars uitbeeldt?
De “spirituele” uitgangspunten van de uitvinders van de abstractie: voorbij de zichtbare wereld in beeld brengen dat ze in platonische zin (de parabel van de grot) de metafysische essentie ‘achter’ de zichtbare wereld “illustreren”.
Theosofie =geloven dat er een tijdperk van spiritualiteit zal komen.
Materie vs. Geest/Vorm (=essentie)
Biografie en artistieke persoonlijkheid.
Mondriaan is niet de schilder van cleane, repetitieve schilderijen.
De langzame weg naar abstractie: Mondriaan is 30 jaar onderweg.
14e: voltijds tekenen
35e: eerste moderne schilderij (Fauvisme)
45e: abstractie
50e: eerste typische schilderij (rood, geel, blauw, …)
De nooit voltooide artistiek zoektocht: 1 schilderij gemiddeld per maand.
Mondriaan leeft in dienst van zijn kunst: gedisciplineerd, in armoede, celibatair.
Mondriaan, beïnvloed door – (vergelijk met Van Gogh)
- Een streng Calvinistische opvoeding -> kunst als een missie (zoeken naar het wezen, metafysische waarheid)
- Hollandse artistieke traditie: kunst als landschap en als ‘vlakke’ kunst.
Leg uit: Mondriaan en de theosofie.
Theosofie is = een esoterische (zweverige) filosofie en religie die gelooft in een hogere geestelijke werkelijkheid, achter de zichtbare stoffelijke, materiële wereld.
De theosofie denkt in dualiteiten (tegenstellingen)
Geest – stof
Vorm – materie
Innerlijk – uiterlijk
Macrokosmos – microkosmos
Mannelijk – vrouwelijk
Hemel – aarde
De theosofie overtuigt Mondriaan ervan dat:
kunst streeft naar openbaren van het universele en absolute op een hoger spiritueel niveau
kunst zoekt naar de opheffing van tegenstellingen als mannelijk – vrouwelijk, hemel – aarde, verticaal – horizontaal.
Kunst hoeft natuur niet na te bootsen
Kunst is proces en evolutie
Parijs, onder invloed van het kubisme: Stijlstroming, vormkenmerken, thematiek
Prille Kubisme
Vormkenmerken:
Analytisch kubistische fragmentatie
Synthetisch kubistische vervlakking
Kleur uitgeschakeld (donkerbruine tinten, roos – grijs en blauw – oranje tinten)
Thematiek:
Appelbomen en stadsgezichten
Onderzoek naar dynamisch evenwicht tussen figuur en grond
Zoektocht naar het essentiële vormgevend principe (= dynamisch evenwicht tussen horizontaal en verticaal)
Oorlogsjaren in Nederland: het ontstaan van de abstracte kunst.
Stijlstroming, vormkenmerken, thematiek
Abstracte kunst - Kubisme
Vormkenmerken:
Horizontale en verticale lijnpatronen (naar een zuiver geometrische compositie van rechte lijnen en vlakken)
Kleur (van zwart – wit naar roos – grijs en blauw – oranje tinten via langzame evolutie tot primaire kleuren)
Thematiek:
Van kerkgevels en zeegezichten tot zuiver abstract
Onderzoek naar dynamisch evenwicht tussen figuur en grond
Zoektocht naar het essentiële vormgevend principe
Het Neo – plasticisme (geometrisch abstract)
Stijlstroming, vormkenmerken, thematiek
Neo – Plasticisme (geometrisch abstract)
Vormkenmerken:
Zuiver geometrische compositie
Vlakken worden afgezoomd met dikke zwarte lijnen
De zwarte lijnen lopen niet altijd tot de rand (spanning figuur en grond)
Dynamische ‘middelpuntvliedende’ compositie: gekleurde vlakken ‘begeven’ zich naar de rand
Het werk is geschilderd, de sporen van de penseeltoets blijven steeds zichtbaar!
Thematiek:
Zoektocht naar dynamisch evenwicht tussen horizontaal en verticaal
Het ene moet zich verkeren in het andere
(zoals Mondriaan het zelf uitdrukt)
zodat de rust nooit blijvend is, maar ervaren wordt als een spanning, als een dialectische beweging.
Welke invloeden onderging Mondriaan in New York?
Vereenvoudiging van werkmethode (gebruiken van gekleurde kleefband om compositie te bepalen)
Vormkenmerken:
Zuiver geometrische compositie geschilderd in primaire kleuren en de niet – kleuren
Gekleurde lijnen met gekleurde blokjes
Het werk zelf is geschilder, voorbereidende compositie werd bedacht met kleefband
Drukke, ‘ritmische’ compositie
Ivm drukke New Yorkse grootstad (geometrisch stratenplan & yellow cabs)
Voor Mondriaan zelf -> geïnspireerd op jazz – muziek
Geef de artistieke visie van Mondriaan.
- Op zoek naar een essentieel vormgevend principe achter de zichtbare verschijningsvorm van de wereld.
Op zoek naar een essentieel (geestelijk) vormgevend principe dat achter de uiterlijke (materiële) verschijningsvorm van de wereld ligt.
2.Harmonie als een dynamisch evenwicht tussen tegenstellingen
Essentieel vormgevend principe is gelegen in het dynamische evenwicht tussen horizontaal en verticaal, tussen figuur en achtergrond.
Mondriaan wil de verbroken eenheid en de volmaakte harmonie terug herstellen met zijn kunst.
Harmonie is geen definitieve stilstand, maar een tijdelijke toestand van evenwicht. Geen blijvende rust, maar een spanning.
3.Een nooit voltooide zoektocht
Mondriaans artistieke productie was vrij gering (niet meer dan 250 werken)
1 werk per maand, ondanks hard en veel werken
Beperkte hoeveelheid getuigt van de ernst van zijn onderneming om het juiste perfecte evenwicht te vinden.
Missie zonder eind, telkens nog meer perfectioneren.
