Module 3: Bronnen van het recht: Deel 1 Flashcards
definieer Formele rechtsbronnen
= geven aan WAAR het recht te vinden is (in de wet, rechtspraak, …) en hoe hij eruit ziet (vorm)
= vindplaats: officiële publicaties
———-
Formele rechtsbronnen:
- wet
- algemene rechtsbeginselen
- rechstpraak
- pseudowetgeving
- paralegale normen
- rechtsleer
- gewoonte
- billijkheid
definieer Materiële rechtsbronnen
= verklaren de inhoud van de RR en verwijzen bijvoorbeeld naar de sociaaleconomische verhoudingen die aan de basis liggen van het recht of de historische bronnen waaruit ons huidig rechtstelsel is gegroeid
= ze verklaren de wil van de wetgever (= ratio legis) en worden gebruikt bij de interpretatie van de rechtsregel door de rechter
——-
WAARDOOR het recht ontstaat
(maatschappelijke opvattingen, economische factoren en ethische normen)
= achterliggende factoren die recht beïnvloeden
definieer Formele wetten
= alle akten van de wetgevende macht op federaal, gewestelijk of gemeenschapsniveau die formeel de titel “wet” dragen (ook D/O)
= komen tot stand volgens en bepaalde procedure (vb. goedkeuring parlement en regering), materiële wetten kunnen ook na afwijzing bindend worden gezien
=> formele wetten zijn wetten die aangenomen zijn door een WM
(= gestemd in parlement en bekrachtig etc)
Zijn alle formele wetten zuiver formeel?
Nee, meeste formele wetten zijn ook materieel.
Uitzonderingen: zuiver formele wetten als
1 - wet naturalisatie
2 - jaarlijke begrotingswet
3 - legercontingent
4 - wet die dotatie aan koning vastlegt
5 - wet die civiele liijst vastlegt
=> niet voor advies bij RVS wetgeving voorgelegd
definieer Materiële wetten
= algemeen bindende GESCHREVEN regels
———
Materiële wetten:
- GW
- formele wetten/D/O die algemeen bindende voorschriften bevatten (behalve zuiver formeel)
- algemene, gewestelijke, provinciale en gemeentelijke verordeningen en besluiten
- internationale verdragen
- soms handelingen van de supranationale instellingen
———
=> materiële wetten zijn formeel of niet formeel: als ze gestemd worden, zijn ze formeel. als dat niet zo is, kunnen ze als gewoonte nog steeds bindend ervaren worden
Hiërarchie formele en materiële wetten
- Internationale/supranationale rechten (met directe werking)
- GW
- bijzondere wet/D/O
- Samenwerkingsakkoord
- (gewone) wet/D/O en bekrachtigd wetskrachtig “genummerd” KB
- KB en besluit van een deelstatelijke regering
- ministeriële bronnen (federaal en deelstatelijk)
- besluiten federale staatssecretarissen
- besluiten gedecentraliseerde besturen (provincie en gemeente)
Wat is de GW?
Fundamentele wet die:
1) de inrichting, werking, bevoegdheid en onderlinge verhouding van de staatsmachten regelt
2) de essentiële grondrechten en vrijheden van de burgers vastlegt
Kan BE een noodtoestand afkondigen? Verklaar en onderbouw met een artikel
Art. 187 GW: de GW kan nooit worden opgeschort, zelfs niet gedeeltelijk
Bespreek de 3 fases van Grondwetswijziging
Fase 1: verklaring tot grondwetswijziging
Fase 2: ontbinding kamers en verkiezingen
Fase 3: constituante die GW kan wijzigen
Bespreek Fase 1 van de GW wijziging
Verklaring tot GW wijziging:
- Pre-constituante: K/KVV/S
- elke tak bepaalt welke artikels voor wijziging in aanmerking komen => enkel die kunnen worden herzien!
- excl. niet-wijzigbare bepalingen
- gewone meerderheid KVV/S
Gewone/volstrekte meerderheid
helft +1 aanwezig én helft +1 pro
GW meerderheid
2/3 aanwezig én 2/3 pro
Bijzondere/dubbel volstrekte meerderheid
helft +1 aanwezig + in elke taalgroep ook helft +1 aanwezig (NL en FR), 2/3 meerderheid totaal + in elke taalgroep helft +1
Bespreek fase 2 van GW wijziging
Ontbinding kamers en verkiezingen
- bekendmaking BS => K+S van rechtswege ontbonden
- verkiezingen binnen 40 dagen na bekendmaking in BS (art. 46 GW)
Bespreek fase 3 van GW wijziging
constituante die GW kan wijzigen
- 2 maanden na verkiezingen => kamers bijeengeroepen
- constituante = K + nieuw verkozen KVV/S
- KAN wijzigen, niet verplicht
- enkel de artikels die de 3 machten gemeen hadden: K/KVV/S
- omstandigheidsvoorwaarden respecteren
- GW meerderheid
- bicameraal, geen advies RVS
- herziening bekrachtigd en afgekondigd door K in BS => onmiddellijk in werking
Geef artikel over GW wijziging
art. 195-198 GW
2 takken internationale normen
Internationale verdragen
&
beslissingen van supranationale organisaties
Protocol
verdrag dat een reeds bestaand verdrag aanvult
Internationale normen: Verdragen zonder directe werking
1 - scheppen alleen rechten en verbintenissen tussen de staten die ze hebben afgesloten
2 - zijn niet van toepassing op rechtszoekenden van de verdragsluitende staten zolang de inhoud ervan niet door een (materiële) wet in de interne rechtsorde werd opgenomen
Internationale normen: Verdragen met directe werking
1 - de in het verdrag beschreven rechten en plichten onmiddellijk en zonder verdere tussenkomst van de gezagsorganen van de ondertekende verdragspartij, toegekend of **opgelegd worden aan de burgers van de betrokken verdragspartij **
2 - kunnen rechtstreeks door de rechtszoekende voor de rechter worden ingeroepen
3 - primeren op nationale wetgeving én toekomstige wetten
Hoe verdragen met directe werking beoordelen?
A. objectief criterium: tekst moet op zichzelf voldoende volledig en nauwkeurig omschreven zijn om ingeroepen te worden in rechtscolleges
EN
B. subjectief criterium: partijen moeten de bedoeling hebben om subjectieve rechten en verplichtingen aan de rechtsonderhorigen op te leggen
EU-instellingen (supranationale normen): soorten uitvaardigingen
Verordeningen
Richtlijnen
Besluiten
Aanbevelingen
Adviezen
Regeling hiërarchie: GW-internationaal recht
wetgever mag niet instemmen met internationale verdragen die in strijd zijn met de GW
Regeling hiërarchie: GW-EU
eigenlijk voorrang Unierecht op GW
MAAR
1) GW (art. 34) vormt basis voor de voorrang van het EU-recht => diezelfde Gw kan ook grenzen stellen aan die voorrang
2) MAG NIET rechtreeks raken aan een aspect van de democratische rechtsstaat dat dermate essentieel is dat de vrijwaring ervan alle burgers aanbelandt
