Module 1: Dalumat-Salita: Mga Salita ng Taon/Sawikaan Flashcards
tumutukoy sa pagteteorya at pagbubuo ng konsepto o
kaisipan na mailalapat sa pagsusuri ng mga bagay-bagay sa lipunan.
Pagdadalumat
Ito ay ang paggamit ng wika
sa mataas na antas ng pagteteorya batay sa masusi, masinop, kritikal,
at analitikal na paggamit ng mga salitang kumakatawan ng mga ideya at
kaalamang nagiging konsepto sa malalimang pag-uuri’t paggamit nito.
dalumat-salita
Ayon sa kanya, tinatawag na dalumat-salita ang paggamit ng wika sa mataas na antas ng pagteteorya
Dr. Rhoderick Nuncio,
Ilang paraan ng pagdadalumat-salita ng ilang kritiko, teorista, at palaisip sa iba’t ibang Disiplina ayon kay Nuncio:
- Pag-imbento/pagkatha ng mga bagong salita/konsepto
- Pagsasalin at pagdagdag ng kahulugan
- Pag-aangkop o rekontekstuwalisasyon:
Isang musikero at kompositor ng mga awiting may
kamalayang panlipunan,
Jess Santiago
Pilosopikal na pagdalumat sa puno’t dulo ng buhay at pag-
iral o existence
Tuldok ng Asin
Pagdadalumat sa konsepto ng karapatang pantao sa
kontekstong Pilipino.
- “Batingaw” ng Asin
pagdadalumat sa mga salita/konseptong
Pilipino na magkakaugnay, magkakapares, at magkakasalungat.
- “Laging Ikaw” ni Jess Santiago
Pagdalumat sa konsepto ng
panlipunang pananagutan o responsibilidad ng tao sa kanyang kapwa at bansa.
“Pananagutan” ni Eduardo Pardo Hontiveros,
Pagdalumat sa
kolonyal na mentalidad ng mga Pilipino.
“Tayo’y mga Pinoy” ni Heber Bartolome
Pagdalumat sa konsepto ng krimen-malalaki at
dambuhalang krimen
“Holdap” ni Gary Granada
Pagdalumat sa konsepto
ng pagtutulungan, bayanihan ng mamamayan para sa pag-unlad ng pamayanan (People Powe)
“Mamamayan ang Mamamayani” ni Gary Granada
Pagdalumat sa mas malalim na
kahulugan ng nasyonalismo
“Mabuting Pilipino” ni Noel Cabangon
Pagdalumat sa pang-
araw-araw ng buhay ng isang ordinaryong Pilipino.
“Kayod Kabayo, Kayod Barya” ni Noel Cabangon
Pagdalumat sa kultura ng umpukan at
tssismis sa Pilipinas.
“Pitong Gatang” ni Fred Panopio-
Mga Salita ng Taon ng Filipinas Institute of Translation.
“Canvass”- 2004
“huweteng”- 2005
lobat”- 2006
“miskol”- 2007
“jejemon”- 2010
“wangwang”- 2012
“selfie”- 2014
Mga Katangian ng mga Salitang Karaniwang Napipili sa Sawikaan:
- Bagong imbento
- Bagong hiram mula sa katutubo o banyagang wika
- Luma ngunit may bagong kahulugan, at
- Patay na salitang muling binuhay
Pamantayan ng Filipinas Institute of Translation (FIT) sa pagpili ng Salita ng
Taon:
- Kabuluhan ng salita
- Lawak at lalim ng saliksik sa salita
- Paraan ng presentasyon.
Ito ang salitang itinanghal pa ring Salita ng Taon
‘na isang napapanahong salita dahil sa katatapos ng eleksyon.
Pinakamahalagang pangyayari sa taong 2004 ang pambansang halalan.
Canvass
Isa sa pinakakontyrobersiyal sa kasaysayan ng Pilipinas
kung kailan tinalo ni Gloria Macapagal-Arroyo si Fernando Poe Jr. nang halos isang milyong boto lamang.
Ang Halalan 2004
Tatlo ang pakahulugan ni Randy David sa salitang canvass:
- Tela sa pagpinta
- Komersyo o Produkto
- Eleksyon at Boto
Ito ay halaw sa
pinagtiyap na mga salitang Binisaya na toktok (katok) at hangyo (pakiusap)
na ibinansag sa giyera kontra-droga ng administrasyon ni Pangulong Rodrigo R. Duterte
Tokhang
Naglalarawan bilang malaking eskandalo sa politika, sikolohiya, ek onomiya, at kultura ng mga Pilipino;
Huweteng
Naglalarawan sa pakikipagtunggali ng nagbabanggaang uri sa
lipunan;
jejemon
