Mjaðmabrot og sarcopenia

Question 1

orðið sarcopenia og hugmynd sarcopeniu

Answer 1

er tiltörulega nýtt hugtak, orðið kemur úr grísku þar sem sarx merkir hold og penia þýðir tap
- hugmyndin um sarcopeniu kom fyrst fram árið 1984 af Rosenberg sem notaði það í smahengi við aldurstengt tap á vöðvamassa

Question 2

mjaðmabrot

Answer 2

• er algengasta teugund brota sem geta orðið við lágorkuáverka (þegar þú dettur úr þeirri hæð sem þú stendur í)
• mjaðmabrot hafa afdrífaríkar afleiðingar
• mjaðmabrotið fólk getur oftast ekki staðið í fótin
• mjaðmabrot verða raunverulega á lærlegshálsinum ekki mjöðminni sjálfri

Question 3

hvað er mjaðmabrot?

Answer 3

• brot efst á lærlegg (á lærleggshálsi)
• þarf nánast undantekningalaust skurðaðgeðr til að laga
• felstir sem brotna eru á aldrinum 85 ára (meðalaldur mjaðmabrota er 85 ára)
• 90% þeirra sem brotna eru eldri en 65 ára
• 3KVK:1KK
• ef ungt fólk mjaðmabrotnar er það yfirleitt vegna háorkuáverka
  -> mjaðmabrot = brot á lærleggshálsi og allta ð 3 cm fyrir neðan lærlegskúlu. brot sem eru neðar en 3 cm er lærleggsbrot

Question 4

sarcopenia

Answer 4

• er beinagrindavöðvasjúkdómur sem getur valdið auknum líkum á skaðlegum afleiðingum þ.m.t. byltu, beinbroti, líkamlegri fötlun og aukinni dánartíðni
• sarcopenia er helsta orsök skertrar hreyfigetu, aukinna falla, beinbrota og innlagna á hjúkrunarheimili
• ákjósanlegur næringastatus og líkamleg virkni getur seinkað framþróun sarcopeniu með því að koma í veg fyrir tap á vöðvamassa og styrk
• sterkir áhrifavaldar sarcopeniu eru náttúruleg öldrun, undirliggjandi sjúkdómar, fjöllyfjanotkun og vannæring (cachexia, niðurbrot vöðva)

Question 5

sést það alltaf utan á fólki að það sé með sarcopeniu?

Answer 5

nei, sarcopenia getur veirð mjög duld. það sést ekki allltaf utan á fólki að vöðvar séu að minnka, oft er mikill fituvefur þar sem voru áður vöðvar

Question 6

tap á vöðvamassa…

Answer 6

.. á sér stað þegar niðurbrot vöðvapróteina er hraðari heldur en nýmyndun (synthesis) vöðvapróteina

Question 7

sarcopenia getur stafað af…

Answer 7

.. nokkrum langvinnum sjúkdómum sem hafa neikvæð áhrif á stoðkerfið og hreyfingu. sjúkdómar eins og LLT, langvinn hjartabilun, langvinnur nýrnasjúkdómur, sykursýki, HIV og krabbamein.
- sjúkdómarnir geta haft bein áhrif á vöðvastarfsemi, minnkað hreyfigetu eða valdið minnkaðri inntöku kaloría

Question 8

tíðni sarcopeniu

Answer 8

árið 2017 var tíðni sarcopeniu talin vera um 5-13% hjá sjúklingum 60 ára og eldri en 11-50% hjá 80 ára og eldri.
- talið er að vöðvamassi geti minnkað um 3-8% fyrir hvern áratug eftir 30 ára aldurinn
- vöðvamassi minnkar enn hraðar þegar fólk er komið fyrir 60 ára aldurinn
- konur eru í aukinni hættu að fá sarcopeniu