Misdrijf

Question 1

Definitie misdrijf

Answer 1

Het misdrijf is een gedraging (1) die door de wet (2) is omschreven en waarop een straf (3) is ingesteld.

(1) Gedrag: handeling of verzuim
(2) Wet: legaliteitsbeginsel (krachtens een wet, dus ruimer)
(3) Straf: leed toegevoegd door door RM als sanctie voor een misdrijf (ook administratief,…)

Question 2

Constitutieve elementen

Answer 2

(1) Materieel element (actus reus): gedraging
(2) Moreel element (mens rea): schuld of verwijtbaarheid
(3) Wederrechtelijkheid

Question 3

Wettelijke indeling misdrijven

Answer 3

Kwantitatief: overtreding (politionele straf), wanbedrijf (correctionele straf) en misdaad (criminele straf)

Question 4

Denaturatie van het misdrijf

Answer 4

O.b.v. verzachtende omstandigheden worden misdaden en wanbedrijven bijna automatisch gecorrectionaliseerd en gecontraventionaliseerd.
Belangrijk: materieel: voor opzet, poging, deelneming, samenloop
Belangrijk: procedureel: bevoegde rechtbank en verjaring

Question 5

Potpourri-II (2016)

Answer 5

Alle misdaden correctionaliseerbaar middels afschaffing van limitatieve lijst.
Grondwettelijk Hof fluit wetgever terug door te stellen dat wetgever het begrip ‘verzachtende omstandigheden’ oneigenlijk gebruikt om bevoegdheid van de rechtscolleges te bepalen

Question 6

Grondwettelijke indeling

Answer 6

• Politieke misdrijven (in principe HvA, art. 150 Gw). “hechtenis”. Definitie cassatie: aanslag op politieke instellingen. Zuiver en gemengd.
  Gunstregime (geen voorlopige hechtenis). Echter: brede interpretatie uitleveringsrecht.
• Persmisdrijven (meningsuiting, schriftelijk, strafbaar, via drukpers, daadwerkelijke openbaarheid). Vorm van immuniteit voor journalisten door niet vervolgen van persdelicten. Uitzonder: homofobie en xenofobie.

Question 7

Indeling o.b.v. beschermde waarde

Answer 7

Fiscale misdrijven : strafbare inbreuk fiscale wetten
Economische misdrijven: strafbare inbreuk economische wetten
Sociale misdrijven strafbare inbreuk sociale wetten

Question 8

Indeling misdrijven op basis van moreel element

Answer 8

1) Opzettelijke misdrijven (bewijs: opzet, poging en deelneming zijn mogelijk)
2) a) Onachtzaamheidsmisdrijven (bewijs: gebrek voorzorg, onachtzaamheid, poging: niet mogelijk)
2) b) Schuld door wetsinbreuk (bewijs: loutere overtreding strafwet, poging en deelneming: mogelijk)

Question 9

Indeling misdrijven op basis van uitvoeringswijze

Answer 9

1) Handelingsmisdrijven - Verzuimsmisdrijven
2) Aflopende misdrijven - Voortdurende misdrijven
3) Enkelvoudige misdrijven - Collectieve misdrijven
4) Gelegenheidsmisdrijven - Gewoontemisdrijven

Question 10

Handelingsmisdrijf

Answer 10

Positieve gedraging - commissiedelict

Strafbaar gestelde handeling. Vb. slagen en verwondingen

Question 11

Verzuimsmisdrijf

Answer 11

Negatieve gedraging - omissiedelict

Strafbaar gestelde onthouding. Nalatigheidsmisdrijf. Vb. Kinderverlating

Question 12

Eigenlijke - oneigenlijke verzuimsdelicten

Answer 12

Eigenlijk = verzuim als zodanig is strafbaar
Oneigenlijk = handelingsmisdrijven gepleegd door verzuim . Commissie door omissie. Vb. doden door nalaten toedienen levensnoodzakelijk geneesmiddel.
Weinig toegepast door rechtsfiguur van schuldig verzuim (art. 422bis Sw)

Question 13

Aflopend / ogenblikkelijk misdrijf

Answer 13

Misdrijf is voltrokken van zodra alle constitutieve bestanddelen zijn voltrokken. Vb. diefstal

Question 14

Voortdurend misdrijf

Answer 14

Strafbare gedraging = ononderbroken delictuele toestand.

1) Voortdurend permanent misdrijf (vb. bouwmisdrijf (?))
2) Voortdurend opeenvolgende misdrijven (delinquente wil dader manifesteert zich telkens opnieuw) (vb. niet-betalen onderhoudsgeld)

Question 15

Enkelvoudig misdrijf

Answer 15

Eén strafbare gedraging (voortdurend of aflopend)

Vb. stelen van een boek, uitdelen van een slag

Question 16

Voortgezette/collectieve misdrijven

Answer 16

Verscheidene gedragingen als één misdrijf beschouwen
Identieke misdrijven
Verschillende misdrijven

Question 17

Gelegenheidsmisdrijf

Answer 17

Enkelvoudige, eenmalige wetsovertreding

Question 18

Gewoontemisdrijf

Answer 18

Herhaling van gedragingen die afzonderlijk geen strafbaar feit opleveren

Question 19

Basismisdrijf

Answer 19

Indien één element uit de wetsomschrijving ontbreekt is het geen misdrijf

Question 20

Gekwalificeerd misdrijf

Answer 20

Basismisdrijf + bijkomende elementen

Question 21

Gewone gedragsmisdrijven

Answer 21

Strafbaarstelling van de gedraging

Question 22

Gevolgmisdrijven

Answer 22

Voltrekking afhankelijk van intreden gevolg (vb. moord)

Question 23

Krenkingsmisdrijf

Answer 23

Effectieve, daadwerkelijke aantasting van het beschermde rechtsgoed (vb. diefstal)

Question 24

Gevaarzettingsmisdrijf

Answer 24

Potentieel gevaar creëren t.a.v. beschermde goed (vb. rijden onder invloed)

Question 25

Voorbehoedende misdrijven

Answer 25

Strafbaarstelling van de voorbereidingshandeling tot het plegen van een misdrijf (vb verboden wapendracht)

Question 26

Rechtvaardigingsgronden

Answer 26

Strafbaar feit verliest wederrechtelijk karakter. De gedraging is gerechtvaardigd, de dader is gerechtigd de daad te stellen. In rem. Algemeen karakter (uitzondering). Geen burgerlijke gevolgen! 
Vb. Noodweer / wettige verdediging
Vb. Wettelijk voorschrift
Vb. Hoger bevel
Vb. Noodtoestand

Question 27

Schulduitsluitingsgronden

Answer 27

Strafbaar feit verliest wederrechtelijk karakter niet. De dader wordt niet gerechtigd, maar verontschuldigd. In personam.
La criminalité de l’action (rechtvaardigingsgronden)
La culpabilité de l’auteur (schulduitsluitingsgronden)

Question 28

Verschoningsgronden

Answer 28

Het misdrijf blijft bestaan, maar de straf wordt door omstandigheden (1) uitgesloten of (2) verminderd.
Wel nog burgerlijke gevolgen.
Uitdrukkelijk enkel voor welbepaalde misdrijven (art. 78 Sw).

Question 29

Wettige verdediging - noodweer

Answer 29

Rechtvaardigingsgrond. Een persoon weert een onrechtmatige aanval ter verdediging van zichzelf of een ander d.m.v. slagen, verwondingen of doodslag. Art. 416 Sw.

Cumulatieve voorwaarden aanvalsdaad: onrechtmatig, nakend en onafwendbaar, tegen personen (niet goederen)

Voorwaarden afweringsdaad: subsidiair (ogenblikkelijk noodzakelijk), proportioneel, voor of tijdens aanval, doodslag of slagen en verwondingen, verdedigingswil

Question 30

Wettige vermoedens noodweer

Answer 30

Art. 417 Sw. Afwering bij nacht van inklimming - Verdediging tegen diefstal of plundering met geweld tegen personen

Question 31

Noodweerexces

Answer 31

Noodweeroverschrijding. Afweringsdaad voldoet niet aan normen noodweer. In voorontwerp Sw krijgt noodweerexces een wettelijke grondslag als strafverminderende verschoningsgrond

Question 32

Putatieve noodweer

Answer 32

Verweer tegen rechtmatige aanval waarvan men zonder kwade bedoelingen meent dat het om een onrechtmatige aanval gaat

Question 33

Noodtoestand

Answer 33

Algemene rechtvaardigingsgrond. De strafwet wordt overtreden ter vrijwaring van een rechtsgoed dat hoger is dan de door de overtreden strafbepaling beschermde waarde. Vb. therapeutische abortus

Question 34

Wettelijk voorschrift

Answer 34

Een persoon die bij de uitvoering van een wettelijk voorschrift een strafbaar feit pleegt, begaat geen misdrijf. Art. 70 Sw.
Expliciet wettelijk
Impliciet wettelijk: tegennorm niet uitdrukkelijk in strafbaarstelling opgenomen. Vb. ouderlijk kastijdingsrecht - iusta fustigatio

Question 35

Hoger bevel

Answer 35

Wie in uitvoering van een rechtmatig bevel van de overheid een misdrijf pleegt, is gerechtvaardigd o.g.v. het hoger bevel (art. 70 Sw). Bij BOM strafuitsluitende verschoningsgrond (art. 47 quinquies §2Sv) en rechtvaardingsgrond (§4)

Opletten voor schijnbaar rechtmatige bevelen.
Onrechtmatig hoger bevel = geen rechtvaardigingsgrond.

Question 36

Toestemming slachtoffer

Answer 36

De strafwet is van openbare orde en particulieren kunnen er bijgevolg, in private overeenkomsten, niet van afwijken. Het kan dus ook geen rechtvaardigingsgrond zijn.

Question 37

Verschoningsgronden: soorten

Answer 37

Wettelijk bepaalde verzachtende omstandigheden. Enkel invloed op bestraffing (burgerlijke gevolgen!). Strafverminderend, strafuitsluitend. 
Art. 78 Sw.
Uitlokking
Aangifte
Onrechtmatig hoger bevel
Bloed - en aanverwantschap
Herstel van schade
Decumul

Question 38

Uitlokking

Answer 38

Provocatie. Art. 411 Sw. Strafverminderende verschoningsgrond bij doodslag en slagen en verwondingen.
Cassatie = gemengd objectief-subjectieve toets
1) Vrije wil van een normaal en redelijk persoon verminderd
2) Hevigheid van de veroorzaakte reactie
3) Ernst van de concrete feiten - ernst uitgelokte misdrijf

Question 39

Aangifte

Answer 39

Melden van een strafbaar feit bij politie

Strafvermindering of - uitsluiting als beloning voor medeplichtigen en mededaders die meewerken met overheid.
Aangifte: juist, volledig, bij bevoegde overheid en voor de vervolging.
Problematiek van de kroongetuige. In België sinds 22/07/2018 spijtoptant.

Question 40

Onderwerping aan de overheid

Answer 40

Onderwerping op de eerste waarschuwing van de burgerlijke of miitzire overheid. Sfeer in openbare orde en veiligheid.
Niet voor bendeleiders.

Question 41

(Onrechtmatig) hoger bevel

Answer 41

Rechtmatig hoger bevel = objectieve rechtvaardigingsgrond (art. 70 Sv)
Onrechtmatig = eventueel schulduitsluitingsgrond (dwang en dwaling).
Ondergeschikten in hiërarchisch verbad( art. 152 en 260 Sw).

Question 42

Bloed - en aanverwantschap

Answer 42

Verschoningsgrond bij

(1) Vermogensdelicten tussen familieleden. Ratio legis: sanctionering in burgerrechtelijke sfeer
(2) Hulp aan familie. Ratio legis: zeker begrip van de wetgever. Vb. valse getuigenis, verbergen van lijken

Question 43

Herstel schade

Answer 43

In principe enkel strafverminderende verzachtende omstandigheid.
Wel beperkte erkenning: ‘actief berouw’ (art. 216ter Sv).

Question 44

Verzachtende omstandigheden

Answer 44

Factoren die de rechter in aanmerking kan nemen om de een lagere dan de wettelijk bepaalde minimumstraf op te leggen. Betreft enkel de straftoemeting.
Persoonlijk : geen weerslag op medeplichtigen en mededaders.
Automatisme geworden. Reeds tijdens vooronderzoek (correctionalisering /contraventionalisering)

Question 45

Verzwarende omstandigheden

Answer 45

Factoren die strafverzwaring kunnen meebrengen waardoor een straf kan worden opgelegd die het maximum voor het basismisdrijf overtreft of waardoor de minimumstraf wordt opgetrokken.
Geen discretionaire bevoegdheid voor de rechter. Legaliteitsbeginsel.
Subjectief verzwarende omstandigheden (in personam) vb. loonbediende bij diefstal
Objectief verzwarende omstandigheden (in rem)
vb. diefstal bij nacht (omstandigheden), diefstal dmv braak (middel) , dood als gevolg (gevolg). De facto wel subjectief beoordeeld.